Ziemie polskie w latach 1831 - 1846

	ZABÓR PRUSKI	ZABÓR ROSYJSKI		ZABÓR AUSTRIACKI	Pod kontrolą trzech zaborców
		Wielkie Księstwo Poznańskie oraz ziemie wcielone do Prus	Królestwo Polski (Kongresówka)	„Ziemie zabrane”	Galicja (Królestwo Galicji i Lodomerii)	Wolne Miasto Kraków (Rzeczpospolita Krakowska)
OBSZAR	Dawne departamenty Księstwa Warszawskiego: poznański, bydgoski i część kaliskiego bez Kalisza oraz Pomorze Gdańskie, Warmia, Toruń z okolicami, Wałcz	Królestwo Polskie została włączone do Rosji, a jego obszar podzielony na gubernie (rosyjski podział administracyjny)	Ziemie I, II i III zaboru rosyjskiego.	Ziemie I zaboru austriackiego z okręgami wielickim i tarnopolskim.	Do 1846 r. miasto Kraków i najbliższa okolica. Po 1846 r. państwa zaborcze zlikwidowały Wolne Miasto Kraków i wcieliły je do Austrii.
USTRÓJ	Autonomia pod rządami Prus, ale bez przynależności do Związku Niemieckiego. Władza wykonawcza - naczelny prezes w miejsce namiestnika (pruski urzędnik Eduard Flottwell - noc flottwellowska) Władza uchwałodawcza - sejmik prowincjonalny zdominowany przez Niemców. Ziemie wcielone do Prus: brak praw autonomicznych Polaków.	Car Mikołaj I uznał Konstytucję z 1815 r. za nieważną i w 1832 r. nadał nową ustawę zasadnicza - Statut Organiczny. Zniesiono odrębną koronację cara na króla polskiego, sejm i wojsko. Zachował odrębny skarb, administrację, prawa i urzędowy język polski. Autonomia bardzo szybko została ograniczona przez ogłoszenie stanu wyjątkowego. Władze w Królestwie przejął feldmarszałek Iwan Paskiewicz - noc paskiewiczowska)	Unifikacja z Rosją.	Brak praw autonomicznych Polaków.	Faktyczna władza w rękach trzech zaborców. Ograniczano kompetencje Senatu i Izby Reprezentantów. Władze zaborcze po upadku powstania krakowskiego w 1846 r. pozbawiły Wolne Miasto Kraków resztek autonomii.
GOSPODARKA	Praca organiczna Prekursorem organiczników był gen. Dezydery Chłapowski, który w swoim majątku w Turwi wprowadziła płodozmian i hodowlę wyspecjalizowanych gatunków zwierząt. Dbał o szerzenie wiedzy rolniczej wśród okolicznych ziemian. Z inicjatywy lekarza Karola Marcinkowskiego utworzona została spółka akcyjna Bazar, w którego budynku mieściły się sklepy, restauracje, hotel, kasyno oraz siedziby polskich firm handlowych. Stanowił on wielkopolskie centrum polskości. Warsztat Hipolita Cegielskiego przekształcił się w fabrykę narzędzi rolniczych słynną w całych Prusach.	Rozwój zagłębi przemysłowych i sieci dróg.	Podstawą gospodarki rolnictwo.	Rolnictwo oparte na pańszczyźnie. Niewielkie zakłady.	Oczynszowanie chłopów.
SYTUACJA SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO	Uczestników powstania i osoby je popierające więziono w twierdzach, nakładano kary pieniężne i konfiskowano majątki. Germanizowano urzędy, sądy i szkoły oraz rekrutów podczas trwającej trzy lata służby, którą odbywali w innych prowincjach pruskich. Likwidowano polskie zakony katolickie. Osiedlano Niemców w Poznańskiem. Przekształcano systemy prawne i administracyjne na wzór pruski. W czasie odwilży poflottwellowskiej (1840 - 1848) Wielkopolanie mogli prowadzić legalna działalność polityczną. Złagodzono cenzurę i ograniczenia dotyczące używania języka polskiego w szkołach i urzędach.	Wprowadzono amnestię wobec uczestników powstania listopadowego, ale wyłączono z niej Polaków uznanych za inspiratorów i przywódców powstania. Emigrantom wytoczono procesy zaoczne i skazano na karę śmierci. Pozostałych zesłano na wiele lat w głąb Rosji (Syberia). Majątki uczestników powstania skonfiskowano i przekazano zdrajcom i rosyjskim urzędnikom. Żołnierzy powstańczej armii karnie wcielano na 10 lat do wojsk carskich i wysyłano w azjatyckie rejony Rosji. Osoby, które odmówiły złożenia przysięgi na wierność carowi, zakatowano kijami. W głąb Rosji wywieziono 800 sierot po polskich żołnierzach, które umieszczono w specjalnych szkołach wojskowych i poddano rusyfikacji . Dostosowywano polskie prawo do rosyjskiego, narzucono obowiązujący w Rosji system miar i wag oraz system monetarny. Zamknięto uniwersytet w Warszawie i gimnazja humanistyczne. Zlikwidowano Towarzystwo Przyjaciół Nauk, a bogate zbiory biblioteczne państwowe i prywatne nakazano wywieźć do Rosji. Wyższe wykształcenie mogli zdobyć Polacy tylko na uniwersytetach rosyjskich, gdzie liczba miejsc dla nich była ograniczona. Społeczeństwo poddano rusyfikacji. Kościołowi katolickiemu utrudniano kontakty ze Stolicą Apostolską, budowę nowych kościołów i klasztorów, renowację starych. O obsadzie stanowisk duchownych decydowali urzędnicy. Zakony zostały pozbawione prawa do prowadzenia działalności naukowej. Zlikwidowano armię polską i wprowadzono pobór do armii rosyjskiej.	Nie obowiązywała tu amnestia. Powstańcom konfiskowano majątki i skazywano na wieloletnie więzienie w twierdzach lub na katorgę. Zlikwidowano polskie szkolnictwo, zamknięto Uniwersytet Wileński i liceum w Krzemieńcu. Kościół unicki włączono przemocą do Kościoła prawosławnego. Wiernych broniących swojej wiary mordowano.. Zlikwidowano większość zakonów.	Bezwzględnie karano uczestników wszelkich polskich ruchów konspiracyjnych.	Rosja i Austria, a wkrótce potem Prusy podpisały konwencję o współpracy w 1833 r. w Munchengratz, aby zwalczać polskie dążenia narodowe. Ustalono, że w razie wykrycia w Krakowie działań godzący w ustalenia kongresu wiedeńskiego, wprowadzą tam swoje wojska. Po upadku powstania krakowskiego w 1846 r. urzędy administracyjne obsadzono niemieckimi Austriakami, a w urzędach, sądach i szkołach wprowadzono język niemiecki.

---