1. Podaj:

a) Pojęcie Ochrony Środowiska: jest to zespół działań regulujących: użytkowanie zasobów przyrody, kierowanie rozwojem środowiska (kierunki polityki rozwoju społeczno-gospodarczego, tworzenie aktów prawnych). Ochrona środowiska nie jest ochroną przed zmianami i przekształceniami środowiska!

b) Cele Ochrony Środowiska: zapewnienie współczesnym i przyszłym pokoleniom:

• korzystnych warunków życia;

• prawa do korzystania z zasobów środowiska;

• prawa do zachowania jego wartości.

2. Wymień strategie ochrony środowiska:

1. strategia prawno-zachowawcza – system nakazów i zakazó regulujących użytkowanie zasobów przyrody

2. strategia technologiczna – "leczenie ran przyrody" – zwalczanie różnymi środkami technicznymi objawów i skutków niszczenia przyrody (oczyszczani odpadów, ich unieszkodliwienie, wprowadzenie technologii czystych)

3. strategia planistyczna – zapobiegnie powstawaniu "ran przyrody"- profilaktyka, czyli racjonalne planowanie przestrzenne i gospodarcze.

3. Wymień sposoby rozwiązywania sprzeczności pomiędzy interesem jednostki a społecznym:

a)Podejście arbitralne

-administracja sama podejmuje decyzje

-szybkie i łatwe, subiektywne, duże ryzyko

-nie zawsze interes jednostki jest reprezentowany

b)Podejście negocjacyjne

-decyzja następuje na drodze procedur demokratycznych

-interes społeczny jest dobrze reprezentowany

-sprawność i zasadność jest powiązana z isnieniem tradycji demokratycznych w społeczeństwie

-czasochłonna i trudna

4. Wymień formy dostępu do zasobów odnawialnych:

a)dostęp ograniczony

-warunki własności prywatnej zasobu

-max . Zysku-> wys. stopień wykorzystania zasobu

-jeśli MZW kontrolowane nie prowadzi do zagrożeń

b)dostęp otwarty

-zasoby nie posiadają właściciela(powietrze, zasoby otwartych mórz i oceanów, przestrzeń kosmiczna)

-nie ma ograniczeń co do podmiotów gospodarczych wykorzystujących te zasoby, każdy może z nich korzystać

-nie musi być respektowane MZW

c)wspólna własność zasobów

-zasób kontrolowany przez grupę społeczną np. gminę

-wewnątrz grupy dostęp do zasobu wolny

-stan pośredni między a) i b)

5. Podaj w punktach główne założenia koncepcji względnej szczupłości zasobów:

-szczupłość zasobów istnieje wiecznie gdyż zasoby są zawsze ograniczone a potrzeby człowieka są zawsze nieograniczone

-jedne zasoby są mniej a inne bardziej ograniczone co stwarza konieczność racjonalizacji gospodarowania

-w gospodarce rynkowej im większa ograniczoność zasobu to zyskuje on wyższą cenę-prawo popytu i podaży

-w procesie gospodarowania, najpierw wykorzystuje się zasoby najwyższej jakościa następnie zasoby gorsze(jakość gleby itp.)

-wierzono, że szczupłość zasobów spowoduję drastyczne podniesienie cen a to wzrost podaży na substytuty

6. Wskaż na pozytywne i negatywne oddziaływania ozonu na środowisko:

a) pozytywne: w atmosferze pełni rolę filtra pochłaniającego pormieniowanie ultrafioletowe emitowane przez słońce oraz wpływa dodatnio na stabilizację ziemskiego klimatu. , wraz z cholerem używany do procesu uzdatniania wody

b) negatywne:Ozon występujący w dużym stężeniu jest szkodliwy i może zagrażać zdrowiu człowieka. Wywołuje: podrażnienia oczu, dróg oddechowych, nosa, gardła i płuc. U roślin dostaje się przez otwarte pory i atakuje komórki wewnątrz rośliny uszkadzając błony komórkowe, chloroplasty, mitochondria, zakłóca proces fotosyntezy i oddychania

7. Wymień procesy, w których w środowisku powstają gazowe związki azotu:

a) NO₂ : rolnictwo (ok. 35% emisji antropogenicznej) oraz spalanie surowców kopalnych-transport, przemysł, energetyka (ok 65% emisji antropogenicznej)

b) N₂O: naturalne i uprawne gleby (produkt uboczny denitryfikacji i nitryfikacji oraz spalanie surowców kopalnych-transport, przemysł, energetyka

c) NH₃:

8. Podaj reakcję chemiczną obrazującą korozję budowli przez kwaśne deszcze:

SO₃^2- + Fe²⁺->Fe SO₃

9. Podaj podział pyłów ze względu na zagrożenie dla organizmów:

10. Wymień urządzenia do oddzielania cząsteczek stałych z gazów i uporządkuj je wg wzrastającej skuteczności usuwania zanieczyszczeń od zanieczyszczeń najgrubszych do najdrobniejszych:

a) odpylacze suche (zanieczyszczenia grube > 10μm)

b) odyplacze mokre (1- kilka μm)

c)odpylacze elektrostatyczne ( >1 μm oraz < 1μm)

d) odpylacze filtracyjne ( zanieczyszczenia bardzo dorbne < 0,1μm)

11. Podaj strukturę procentową poboru wody na potrzeby gospodarcze w Polsce:

a) rolnictwo - 24%

b) cele bytowe - 16%

c) przemysł – 60%

12. Wymień procesy samooczyszczania w wodach płynących:

1. rozcieńczanie dopływem świeżych wód

2. sedymentacja zawiesin

3.adsorpcja

4.aeracja i mineralizacja związków organicznych

5.dodatni bilans tlenu – podstawowy warunek procesów samooczyszczania

13. Wymień najważniejsze zagrożenia wód podziemnych:

1. Zanieczyszczenia obszarowe z rolnictwa

2. Opad zanieczyszczeń atmosferycznych

3. Nieskanalizowane osadnictwo wiejskie

4. Zimowe utrzymywanie dróg przy użyciu soli

5. Wycieki substancji ropopochodnych

6. Odcieki ze składowisk komunalnych i przemysłowych

14. Wyjaśnij pojęcie BZT₅ :

BZT₅ jest to biologiczny umowny wskaźnik zanieczyszczenia wód powierzchniowych, mówi o biochemicznym zapotrzebowaniu tlenu – ilość tlenu (mg tlenu / dm³) zużytego na rozkłąd (utlenienie) związków organicznych zawartych w wodzie lub w ściekach w temp. 20^oC w ciągu 5 dób.

- Im wyższa wartość tym intensywniejsze procesy rozkładu w danym zbiorniku wodnym.

15. W oparciu o podane niżej wyniki miana coli wskaż która woda jest "czysta", a która "brudna":

a) 1 bakteria w 100 cm³ wody – "czysta"

b) 1 bakteria w 1 cm³ wody – "brudna"

16. Wyjaśnij zakwaszające działanie nawozów azotowych na glebę, na przykłądzie nawozu – saletry amonowej (azotanu amonu) przy pomocy reakcji chemicznej.

NH₄NO₃ + H₂O → NH₄OH + H⁺ + NO₃ ^-

17. Wyjaśnij przyczyny naturalne i antropogeniczne zasolenia gleb:

a) naturalne: deficyt wody(nadmierne parowanie gł. w klimacie suchym gdzie parowanie jest wyższe od opadów), naturalne zatamowanie dopływu wody do słonego jeziora

b) antropogeniczne : nawadnianie terenów(nanoszenie soli), wycinanie lasów (erozje przenoszenie soli z wiatrem), budowa tam-> wysuszenie jeziora-> słona skorupa ->przeniesienie z wiatrem (Chiny)

18. Wymień funkcje środowiska gleby:

a) retencja wód

b) naturalny filtr.

c) funkcja sanitarna

19. Zalety i wady spalań śmieci:

zalety : wysoki stopień likwidacji odpadów (redukcja masy o 65%) co zmniejsza problem składowania, możliwość odzyskania energii cieplnej i złomumetali, nie powoduje trudności organizacyjnych

wady: wysokie koszty inwestycyjne i eksploatacyjne, zagrożenie emisją gazów → dotyczy to starych instalacji oczyszczania (dioksyny)

20. Objaśnij problem szkodliwości radonu:

Szkodliwe efekty działania radonu polegają na uszkadzaniu struktury chemicznej kwasu DNA przez wysokoenergetyczne, krótkotrwałe produkty rozpadu radonu 222Rn, co może powodować chorobę popromienną.

21. Co to jest efekt cieplarniany?

- emisja promieniowania podczerwonego przez powierzchnię Ziemi jako znacznej części nie zaabsorbowanego promieniowania słonecznego

- częściowe zaabsorbowanie odbitego promieniowania przez parę wodną i niektóre gazy śladowo zawarte w atmosferze ziemskiej (CO2, CH4, N2O, O3, CFC), wzrost temperatury przy powierzchni ziemi do średnio 15 stopni na skutek zatrzymania promieniowania podczerwonego (efekt szklarniowy) = zapobieganie wyziębienia powierzchni planety do ok. 18 stopni.

Gazy pochodzą ze spalania paliw, rolnictwa, składowisk śmieci, kopalnictwa węgla i gazu ziemnego, mokradeł, naturalnych i uprawnych gleb, spalania surowców kopalnych, spalania biomasy, przemysłu.

GWP – wskaźnik; bezpośredni potencjał globalnego ocieplenia, w następstwie dodanie 1kg każdego gazu do atmosfery w stosunku do dwutlenku węgla w ciągu .....(?)

22. Dlaczego Bałtyk jest narażony na zanieczyszczenia?

Jest nieduży, zamknięty i płytki.

Jest morzem słonawym. Przyjmuje: 650 km3 wód słodkich, 450 km3 wód słonych z Morza Północnego.

Słodkowodne i słonowodne organizmy żyją na granicy możliwości przystosowawczej – większa wrażliwość na zanieczyszczenia.

Zlewnię Bałtyku zamieszkuje 70mln ludzi – ścieki => 70tys t P i 700tys t N.

Stosunkowo niska temperatura wód – powolny rozkład.

23. Co to jest bioekonomika?

To nowa subdyscyplina ekonomii – przeformułowanie klasycznych praw ekonomii tak, by zostały uwzględnione w nich biologiczne prawa środowiska przyrodniczego.

Podstawowe prawo ekonomii – zasada gospodarowania jest celem zbyt krótkookresowym.

Prawo to musi być uzupełnione tak, by uwzględnić ograniczenia do korzystania z zasobu.

Zasada gospodarowania – celem gospodarczym jest max efektu przy danych nakładach czynników produkcji (kapitał i praca) à bioekonomika – zmiana klasycznych praw ekonomii uwzgl. w zasadach rozwoju społeczno-gospodarczego praw rozwoju środowiska naturalnego.

Podejście równowagowe – respektowanie praw rozwoju środowiska naturalnego (cele ekolog)

Podejście rozwojowe – respektowanie praw ekonomii (cele produkcyjno-rozwojowe).

Kojarzenie dwóch celów.

Kompromis między ekonomistami a ekologami.

Punktem wyjścia – cele długookresowe.

24. Do jakich zasobów należą: świtało słoneczne, wiatry, prądy morskie, rośliny, zwierzęta, las, krajobraz, woda, gleba, powietrze atmosferyczne, złoża mineralne?

Światło słoneczne, wiatry, prądy morskie – niewyczerpywalne.

Rośliny, zwierzęta, las, krajobraz, woda, powietrze – odnawialne.

Złoża mineralne – nieodnawialne.

25. Jakie są sposoby zmniejszania emisji dwutlenku siarki?

- odsiarczanie gazów kominowych

- fluidalne spalanie węgla pod ciśnieniem – dodawanie wapieni wiążących SO2 bezpośrednio w procesie spalania. Jako odpady gips i popioły. Technologia tańsza niż odsiarczalnie (np. największa w Europie elektrownia Drax w WB o mocy 4000MW, która spala 11mln t węgla rocznie, produkuje 2mln t popiołów i 1mln t gipsu, zużywa 1 mln t wody do oczyszczania, emituje 350-400tys t SO2, po odsiarczeniu spalin emituje 35-40tys t SO2)

- odsiarczanie paliw (węgla i ropy) [węgiel zaw 0,6-6,0% S – średnio 3%, połowa w formie FeS2]. Odsiarczanie polega na rozdrobnieniu C i usunięciu FeS2 metodą separacji oraz rafinacji ropy (wysoki koszt)

- Stosowanie paliwa niskosiarkowego za. <1% S, np. gaz ziemny, alternatywne źródła

- Rekultywacja nadmiernie zakwaszonych rzek, jezior i gleb przez ich wapnowanie CaCO3.

26. Co to jest saprobowość?

Termin saprobowość określa natężenie wszystkich biologicznych procesów rozkładu, co w odniesieniu do wody oznacza działalność mikroorganizmów (bakterii, grzybów) oraz zwierząt. Saprobowość jest przeciwieństwem troficzności, tzn. wytwarzania substancji organicznej w procesie fotosyntezy, a więc natężenia produkcji pierwotnej glonów, sinic i zielonych roślin wyższych.

Saprobowość jest sumą wszystkich procesów rozkładu materii dostarczających wolnej energii. Można ją ocenić za pomocą dynamiki przemian dysymilacyjnych, intensywności poboru tlenu lub składu biocenozy i jest w tym ujęciu procesem przeciwstawnym produkcji pierwotnej. Saprobowość jest zatem tym wyższa, im większe jest zanieczyszczenie wody.

27. Czym powodowane jest zakwaszenie gleb?

- kwaśne deszcze (SO2, SO3, NxOy)

- wymywanie wapnia z gleb ornych przez opady (2,5mln t/rok)

- hydroliza soli – nawozy mineralne

- rozkład substancji organicznej w glebie

- nitryfikacja

- niedostateczne wapnowanie

- użytkowanie rolnicze przyczynia się do zakwaszania gleb zwłaszcza lekkich

28. Ochroną przed erozją wodną.

- Utrzymywanie pokrywy roślinnej

- Zabiegi melioracyjne

- Budowanie sztucznych zapor

- Kierunek uprawy prostopadły do spływu

29. Jakie są społeczne skutki nadmiernego hałasu i wibracji?

- szkodliwy wpływ na zdrowie ludności

- obniżenie sprawności i wydajności pracy- zmniejszenie chęci działania

- obniżenie sprawności uczenia się

- wypadki w pracy i komunikacji (spowolniony refleks, rozproszenie uwagi)

- wzrost zachorowań na głuchotę zawodową i chorobę wibracyjną

- powodowanie lokalnych napięć i kłótni między ludźmi

- obniżenie poczucia bezpieczeństwa, niezależności, komfortu życia

- wśród chorób zawodowych w Polsce:

· głuchota znajduje się na pierwszym miejscu (32% przyp utraty zdolności do pracy)

· choroba wibracyjna na trzecim mscu (18% przyp)

30. Uszereguj cykl obiegu wody:

Woda atmosferyczna 12 dni → rzeki 18-20 dni → woda geby 1 rok → wody jezior 10 lat → wody podziemne płytkie 330 lat → wody podziemne głębokie 5000 lat → wody lodowców 8300 lat.

31. W oparciu o podane atrybuty nazwij odpowiednio teorie ograniczoności zasobów naturalnych.

Atrybuty:

a. szczupłość zasobów istnieje zawsze

b. im większa ograniczoność zasobu, tym większa cena

c. wiara, że mechanizmy rynkowe zapewniają racjonalne korzystanie z zasobów

Nazwa: koncepcja względnej szczupłości zasobów.

Atrybuty:

a. problemy środowiska mają charakter globalny przekraczający granice państw

b. mechanizmy rynku nie zapewniają racjonalnego użytkowania zasobów i nie chronią ich przed degradacją

c. w procesie wzrostu gospodarczego muszą być respektowane warunki równowagi ekosystemów

Nazwa: teoria alternatywna.

Atrybuty:

a. odnosi się do zasobów w sensie fizycznym

b. ilość zasobów w świecie ograniczona

c. rozwój gospodarczy musi napotkać na barierę braku (wyczerpania) zasobów

Nazwa: koncepcja absolutnej szczupłości zasobów.

32. Wymień główne typy urządzeń w biologicznej metodzie oczyszczania ścieków.

- złoże biologiczne

- aeratory

- komory napowietrzane

- pola filtracyjne

33. Co jest głównym źródłem zanieczyszczeń wód powierzchniowych fosforanami, powodujących ich eutrofizację?

Płyny i proszki piorące.

34. Czym jest powodowany zgniły zapach wody?

Zgniły – merkaptany.

Aminy – rybi.

Fenole – leki.

35. Objaśnij pojęcia związane z hydrologicznym przekształceniem gleb: zawodnienie, przesuszenie.

Zawodnienie – skutek osiadania terenu, działalność górnicza. Prowadzi to do powstania zalewów.

Przesuszenie – obniżenie poziomu wód gruntowych – zmiana urodzajności gleb uprawnych.

36. Jaka cześć ścieków wymagających oczyszczenia w Polsce podlega oczyszczeniu?

80%

37. Podaj po 2 główne źródła zanieczyszczeń gazowych powietrza.

a. związkami siarki: energetyka, transport

b. związkami azotu: energetyka, przemysł

c. tlenkiem węgla: rolnictwo, energetyka

d. dwutlenkiem węgla: energetyka, transport

e. WWA: rolnictwo, przemysł

38. Który rodzaj promieniowania wykazuje największe właściwości jonizujące?

Alpha – 6000 par jonów.

39. Wymień po 2 główne naturalne i sztuczne źródła promieniowania jonizującego.

a. naturalne: promieniowanie kosmiczne, ziemskie, naturalne izotopy

b. sztuczne: awarie reaktorów, odpady promieniotwórcze, wybuchy jądrowe

40. Co to jest metoda termoselekt?

Metoda polegająca na pirolizie odpadów do brykietów węglowych, a następnie ich spalaniu w temperaturze 2000 stopni C.

41. Podaj 3 główne kierunki postępowania z odpadami.

- spalanie

- składowanie

- recykling (ponowne wykorzystanie)

42. Wymień główne typy urządzeń w biologicznej metodzie oczyszczania ścieków.

- pola filtracyjne

- stawy rybne i glonowe (?)

- stawy beztlenowe

- stawy fakultatywne

- oczyszczalnie korzeniowe

- złoże biologiczne

- aeratory

- komory napowietrzane

43. Wymień 4 główne rodzaje zanieczyszczeń chemicznych wód.

- płyny i proszki piorące

- pestycydy

- metale ciężkie / WWA

- azotany

44. Podaj nazwę urządzeń do oczyszczania powietrza.

a. oddzielenie pyłu ze strumienia gazu zachodzi pod wpływem sił bezwładności przy zmianie kierunku strumienia gazu – koncentratory inercyjne

b. gaz ulega zawirowaniu, a siła odśrodkowa odrzuca ziarna pyłu na zewnątrz; w wyniku tarcia o ściany urządzenia następuje zmniejszanie ich prędkości i zsuwanie ziarn pyłu w dół – koncentratory odśrodkowe i cyklony

45. Podaj po dwa atrybuty charakteryzujące graniczną sytuację między człowiekiem a środowiskiem w trzech wymienionych okresach:

I. pierwotna faza rozwoju społecznego

a. całkowita zależność od otaczającej przyrody, jej sił

b. korzystanie z zasobów naturalnych nie naruszając równowagi biologicznej

II. era przemysłowa

a. rewolucja naukowo-techniczna

b. podporządkowanie natury potrzebą człowieka – procesy urbanizacji

III. era ekologicznej równowagi

a. uświadamianie, że przekroczenie bariery wydolności środowiska może doprowadzić do poważnych zagrożeń w skali globalnej

b. humanitaryzm (umiejętność zarządzania zasobami przyrody w zgodzie z jej prawami

47. Gdzie można spuszczać ścieki po oczyszczeniu w oczyszczalni biologicznej?

Do rzek lub jezior.