Strategie, Woods- sposoby osiągania celu, sztuka przetrwania w szkole. Cele wychowania , nauczania I strategie są złożone, są zwykle rezultatem wyboru między chęciami i marzeniami a możliwościami. Według Jacksona i Holta całe postępowania uczniów w szkole można sprowadzić do stosowania przez nich strategii, których celem jest przetrwanie ucznia pr zez cały okres jego pobytu w szkole.Strategie nauczycielskie -związany jest styl kierowania stosowany przez nauczyciela.Demokratyczny styl wychowania – związane z okazywaniem przez wychowawcę postawy akceptacji, rozumienia empatycznego i autentyzmu oraz rozumienia w sensie personalistycznym. uczniowie darzą sympatią swojego nauczyciela i identyfikują się z nim; podejmują się wykonania zadań na własną odpowiedzialność; są przekonani o sensowności tego, co robią; wykonują swoje zadania nawet podczas nieobecności kierownika grupy, gdy są pozbawieni bezpośredniej kontroli dorosłych; większa kreatywnością w realizacji celów; wspólnie poszukują sposobów przezwyciężania napotykanych trudności. 2 Autokratyczny styl kierowania – sposoby oddziaływań wychowawczych to metody nagradzania i karania, nakazy i zakazy. U mają raczej niechętny stosunek do swego kierownika i nie mogą się z nim porozumie w wielu sprawach; wykonują zad. bez większego entuzjazmu i nierzadko uważają, że przerastają one ich możliwości; bywają na ogół rozdrażnieni i niechętnie ze sobą współpracują; niektórzy wzmożona agresywność, a inni przesadną obojętność; na ogół wykazują się względnie dobrymi osiągnięciami szkolnymi. Liberalny styl wychowania – zakres swobody, postawa bierna wychowawcy. u. zachowują się chaotycznie w sposób bezcelowy i bezplanowy; trudno się porozumieć w ważnych dla nich sprawach, rozczarowania i rozdrażnienie, nadmiar agresywności; słabe więzi rzeczowe i osobowe; obecność kierownika nie jest czynnikiem mobilizującym ich do pracy; podczas jego nieobecność kierowniczą funkcję w grupie przejmuje jeden z jej członków. Wymagania związane z demokratycznym stylem kierowania według M.Łobockiego: zachowania umiaru swobody i przymusu w wychowaniu; umiejętność łatwego porozumienia się z dziećmi; uważnego i aktywnego słuchania; przygotowanie pedagogiczne; właściwe warunki pracy. stosowanie określonego stylu kierowania, zależy od cech osobowości. kierowanie demokratyczne cechy: nastawienie ekstrawersyjne, optymizm, równowaga emocjonalna, plastyczność percepcyjna. introwersja, depresyjność, skłonność do nadmiernej kontroli, niestałość emocjonalna, sztywność percepcyjna-kierowanie autokratycznego. 8 strategii przetrwania stosowanych przez nauczyciela wg Woodsa. 1. SOCJALIZACJA- Zmierza do tego, aby uczniowie zaakceptowali wzorce lansowane przez szkołę, przede wszystkim wzory związane z byciem dobrym i grzecznym uczniem tzw. techniki uśmiercania- nie zwracanie uwagi na te aspekty osobowości ucznia, które nie są zgodne z rolą dobrego ucznia, ma to doprowadzić do tego, zostaną te, które będą pasować do tej roli. techniki uśmiercania: wzorce tzw. grzecznego zachowania regulujące sposób zwracania się do nauczycieli; podkreślanie roli grupy a nie jednostki; łamanie woli; nagradzanie za grzeczność; nacisk na właściwy wygląd; normy dotyczące zachowań w szkole. DOMINACJA wyeksponowanie ucznia ze złośliwym komentarzem tak, aby doprowadzi go do zmieszania, ośmieszenia, poniżenia. 3. NEGOCJACJE- idea wymiany. Używa się apeli, próśb, obietnic, pochlebstw, przekupstw i gróźb. W zamian za dobre sprawowanie czy wykonanie zadania nauczyciel oferuje, np. przerwanie kontaktu, chwilowe przymknięcie oka na jakieś reguły lub obiecuje pewne działanie rozłamujące monotonię życia szkolnego, np. film, wycieczkę. Przy apelowaniu do uczniów nauczyciel może powoływa się na rodziców, na pewne abstrakcje („uczciwa gra”), na grupę, wspólne więzy nauczyciela z klasą. charakter przetargu, oznaczają umówienie się z uczniami co do norm postępowania, przez co uczniowie czuja się zobligowani przez te wcześniejsze ustalenia. 4. FRATERNIZACJA w kontaktach z uczniami staj ą się mniej dorośli, dobre stosunki z dziećmi zlikwidują ich tendencje do stawiania oporu. Nauczyciel może fraternizowa się przez wygląd, sposób ubierania, zachowanie, mowę, zainteresowania, poprzez zaznaczanie lekkiego dystansu do wymagań dyrekcji, czy tego, co robią inni nauczyciele. Inną formą jest dowcipkowanie, odwoływanie się do wspólnych doświadczeń, nawiązywanie do tego, co wszyscy oglądają w TV, rozmawianie na „luzie”, pobłażanie w sytuacjach, w których inni traktują uczniów surowo. 5. NIEOBECNOŚĆ I WYCOFYWANIE SIĘ-usuwanie się z pola konfliktu, np. późniejsze rozpoczynanie lekcje lub wcześniejsze jej kończenie, zwlekanie, postawa typu jestem nauczycielem od godziny X do godziny Y, a reszta mnie nie obchodzi. przydzielanie im stale referatów, praca w grupach l lub praca z książką. Nauczyciel może być też nieobecny duchem (ucieczka w marzenia, patrzenie w okno, nie zwracanie uwagi na problemy uczniów, pozo rowanie pracy). 6. RYTUAŁ I RUTYNA Rytuał ma zwiększy posłuch wobec idei porządku, Połączeniem rutyny z „zabijaniem czasu” jest zwyczaj dyktowanie uczniom notatek.7. TERAPIA ZAJĘCIOWA U. muszą by czymś zajęci, czymś co będzie zgodne z tym, czego wymaga szkoła. np. rysowanie map, obrazków, różne gry, eksperymenty, roboty ręczne, porządkowanie sprzętu, katalogowanie książek, marnowanie czasu na głupstwa, zwalnianie tempa pracy. 8. MORALIZOWANIE- Służy do usprawiedliwiania większości strategii przetrwania. wobec klasy w celu zwiększenia zaangażowania członków grupy i wzmocnienia spójności.Woods podkreśla, iż strategie mają ogromne znaczenie dla nauczyciela: „przetrwanie jest pierwotne, edukacja wtórna.” Nauczyciel pozostaje pod wpływem 2 przeciwstawnych żądań – traktowania wszystkich uczniów jednakowo (bycie sprawiedliwym) oraz (indywidualizacja). 4. Strategie uczniowskie wyznaczone jest ich wiedzą na temat poszczególnych nauczycieli. 1.STRATEGIA KOOPERACJI: a)Strategia podlizywania się (poszukiwanie specjalnych względów, przymilność) Uczniowie starają się zbliży do nauczyciela poprzez odpowiednie zachowanie tak, aby zdoby jego przychylność. płaszczenie się, obsypywanie fałszywymi komplementami. Zwykle w takich wypadkach uczeń jest albo cyniczny albo ma negatywne odczucia w stosunku do siebie. (lizusostwo). b) Staranie się o to, aby nie podpaść- Uczniowie ukrywają wszystkie zachowania, a także nie ujawniają własnych poglądów, je śli mają pewność, że z jakichś względów mog ą one nie spodoba się nauczycielom i wywoła u nich złe wrażenie.c) Strategia podporządkowania optymistycznego Dzieci rozpoczynające naukę w szkole mają pozytywne oczekiwania i nadzieje, dlatego na początku w zasadzie bez zastrzeżeń akceptują cele i zasady szkoły I identyfikują się ze szkołą. d) Strategia podporządkowania instrumentalnego- Pojawia się w starszych klasach. Uczniowie akceptują tylko to, co gwarantuje im korzyści ze względu na ważne dla nich cele. e) Rytualizm- Pozytywne nastawienie wobec środków i metod stosowanych przez szkołę, obojętność wobec jej celów. Nie s ą one dla ucznia ważne lub też może ich nie pojmowa, ale zgadza się na uczęszczanie do szkoły i robienie tego, czego szkoła od niego wymaga. 2. STRATEGIE PRZETRWANIA:a)Ujawnianie własnych niedostatków (eksponowanie słabości, niekompetencji, niemożności). b) Strategia odwalania zadania- Uczeń stara się pozbyć zadania nim stanie się ono dla niego przeszkodą, musi przy tym zaangażowa w to jak najmniej wysiłku i pracy, a efekt końcowy nie może grozi uczniowi przykrymi czy wręcz negatywnymi odczuciami. Dlatego, jeżeli jedynym możliwym rozwiązaniem takiego zadania jest jego wykonanie – uczeń wykonuje to zadanie, jeżeli zaś są jeszcze inne możliwości – uczniowie szukają ich, choby sposób rozwi ązania tego zadania nie był zbieżny z celem osoby, która powierzyła uczniowi to zadanie. c) Strategia dobrego wojaka Szwejka- Uczeń zdaje sobie sprawę z tego, że nauczyciel ma o wiele większą władzę niż on sam, działa bezmyślnie i niekompetentnie mimo, iż inne sytuacje wskazują, że jest osobą inteligentną. Uczeń wycofuje, ukrywa przed nauczycielem twórcze i inteligentne elementy swojeg o umysłu, przy czym w zależności od wieku i charakteru dziecka dzieje się tak świadomie albo podświadomie. d) Strategia dawania sobie rady ze strachem- np. unikanie problemu, kary, dezaprobaty, utraty pozycji, zmieszanie. To właśnie strach powoduje, że skądinąd inteligentne dzieci zachowują się w szkole głupio.e) Uleganie z dystansem- Uczeń podporządkowuje się nauczycielowi zachowując jednocześnie dystans psychiczny do tego, co robi, można to osiągnąć poprzez: zwlekanie z wykonaniem zadania, okazywanie miną, gestem, że zadanie to zostało narzucone siłą; wykonywanie zadania tak, by zostało ono ośmieszone. f) Strategia odpowiedzi na pytania nauczycieli-zorientowanie się jakiej odpowiedzi oczekuje nauczyciel. Jest tu więc zgadywanie, czasem ułatwione poprzez wybór spo śród kilku możliwości, poprzez obserwację twarzy nauczyciela, poprzez obserwację jego zachowania. g) Strategia unikania odpowiedzi- np. poprzez zgłaszanie się do odpowiedzi nawet, gdy nic na dany temat nie wiedzą, licząc że akurat ich nauczyciel nie zapyta, poprzez odpowiadanie na pytanie bardzo cicho i niewyraźnie, tzw. mamrotanie pod nosem, poprzez doprowadzenie do tego, aby na podstawie zachowania nauczyciela wyczuć dobrą odpowiedź (koncentracja na pytaniu nie na problemie, – wówczas jest to niepełny opis sytuacji, który należy uzupełni). h) Strategia unikania miana kujona- np.przez naśladowanie większości, czyli uczeń robi mniej więcej tyle, aby nie odró żnia się od pozostałych, kontrolowanie informacji, czyli pilne uczenie się przy jednoczesnym sprawianiu wrażenia, że się nic nie umie, np. na klasówkę, okazjonalny gest wychylenia, czyli przeciwstawianie się nauczycielowi, ale zwykle jest to połączone z małym ryzykiem.3. STRATEGIE OPOZYCYJNE a) Zamaskowane nieposłuszeństwo-pozorne uleganie. np. udawanie, że się pracuje (sporządza notatki, praca w grupach)b) Strategia nieustępliwej wrogości- Brak akceptacji wobec celów szkoły, odrzucenie norm , przepisów, reguł, rytuałów, demonstrowanie antypatii do metod szkolny, przerywanie nauczycielom, agresywność, wagary, niszczenie mienia, złe zachowanie, styl ubierania się, uczesanie, sposób mówienia, poruszanie.c) Rebelia- Odrzucenie celów i metod szkoły, a na ich miejsce w ytworzenie własnych, w starszych klasach.d) Sabotaż- Uczniowie dążą do zepsucia lekcji, osłabienia pozycji nauczyciela, np. odwracanie uwagi nauczyciela od spraw istotnych, zadawanie „głupich” pyta ń lub dawanie „głupich” odp., aby zmusi nauczyciela do dodatkowych wyjaśnień tematu.e) Odmowa- Niewykonywanie poleceń przez ucznia. Polega na odwlekaniu, przeczekiwaniu, liczeniu na to, że nauczyciel zapomni lub nie wystarczy mu czasu.