Społeczne uwarunkowania zachowań człowieka:

• proces wychowania i socjalizacji

• znaczące dla rozwoju i kształtowania jednostki elementy biografii

• psychologiczne mechanizmy oddziaływań wychowawczo – socjalizacyjnych

  a.) indywidualnych – wzmacnianie, - modelowanie, - perswazja, - stawianie zadań i wymagań

  b.)GRUPOWYCH – odniesienia porównawcze, - nacisk grupowy, - kultura grupy

Socjalizacja – oddziaływanie środowiska na osobę, wpływ tego co nas otacza w wymiarze społecznym

wychowanek – obiekt oddziaływań zintencjonalizowanych wychowawcy

BIOGRAFIA ( elementy znaczące na przebieg rozwoju wychowanka )

• ważne osoby w naszym życiu ( osoby znaczące )

  - kryteria: osoby, które przebywają z jednostką przez dłuższy czas; stwierdzenie, że dana osoba miała wpływ na jednostkę; związek emocjonalny z daną osobą ( silne relacje emocjonalne ); osoby znaczące są dla nas prototypem stosunków z innymi ludźmi; znaczące źródła nagród i kar; osoby, które organizują nasze warunki życiowe

• role społeczne – oczekiwania społeczne otoczenia, karanie i nagradzanie przez otoczenie

• sytuacje powtarzające się przez długi czas np. choroba chroniczna dziecka, kalectwo, stała bieda.

• Sytuacje wyjątkowe, jednorazowe ( traumatyczne )

• oddziaływania wychowawcze socjalizacyjne – mechanizmy oddziaływania pojedynczych osób lub grup rówieśniczych

WZMACNIANIE – uczenie się warunkowo, powiązanie działań z określonymi bodźcami, środkiem oddziaływania jest nagroda albo kara ( wzmocnienie pozytywne, negatywne )

MODELOWANIE – mechanizmem zmiany jest uczenie się na drodze obserwacji, naśladownictwa i identyfikacji, środkiem oddziaływania jest wzór osobowy, model

PERSWAZJA – moralizowanie, nadawanie znaczeń własnym i cudzym zachowaniom, mówienie, przekonywanie

DAWANIE ZADAŃ – prowokowanie dążące do ustalenia zasad zachowania, uczenie się mechanizmem zmiany przez wgląd ( sama dochodzę do tego co jest właściwe ).

ODDZIAŁYWANIE GRUPY

Odniesienia porównawcze – wpływ grupy przez od. Por. to uczenie się poprzez obserwację. Wartości i wzorce prezentuje grupa, która jest znacząca dla jednostki.

Nacisk grupowy – społeczny ostracyzm. Nasz sposób myślenia musi być taki jaki oczekuje od nas grupa.

Uczymy się tego, czego doświadczamy, czym żyjemy.

Rodzina jako podstawowe środowisko wychowawcze

1. Specyfika rodziny i jej funkcje, kategorie rodzin

   Rodzina – mała organizacja społeczna, naturalne środowisko wychowawcze mające szereg usankcjonowań prawnych, które czynią z rodziny instytucję społeczną.

   Proces socjalizacji jest oddziaływaniem spontaniczym → oddziaływanie wychowawcze

   To oddziaływanie wychowawcze odbywa się w codziennych sytuacjach.

   Rodzina: jest z 1 strony środowiskiem zamkniętym ( możemy opisywać relacje między członkami ), ale jest też środowiskiem otwartym na świat → rodzice są transmiterami kultury, świata zewnętrznego

   Jest całością a nie sumą elementów, ważne są wzajemne relacje.

   Jest środowiskiem dynamicznym.

3 wymiary funkcjonowania rodziny:

• spójność – więzy emocjonalne, stopień autonomii poszczególnych członków rodziny

• stopień adaptacyjności – zdolność zmiany zachowań w rodzinie wynikającej z odmiennej roli np. dziecko małe, starsze, dorosłe

• komunikacja – sposób porozumiewania się między członkami rodziny

Berrenstein – badania związków między sposobami komunikowania się w rodzinie a karierą, wyodrębnił:

• rodziny pozycyjne – zależna od pozycji rodziny, imperatywny charakter ( nakazy, zakazy, ograniczenia )system wychowawczy, niestabilność kar i nagród, dominuje język potoczny, duża ilość środków niewerbalnych, mniej zwraca uwagę na etykę, moralność

• rodziny osobowe – model klasy średniej, rodzice często pełnią funkcje kierownicze, zamierzone oddziaływanie wychowawcze, system kontroli, posługiwanie się językiem literackim, poruszanie ogólniejszych problemów

Zdaniem Berrenstein'a dzieci wychowujące się w rodzinach pozycyjnych mają więcej problemów szkolnych i gorsze rokowania co do kariery, odwrotnie do rodzin osobowych.

Funkcje rodziny:

• biopsychiczne – funkcje związane z czynnościami prokreacyjnymi

• ekonomiczne – zabezpieczenie materialne i opieka

• społeczno – wyznaczająca – pozycja rodziny określa naszą pozycję w hierarchii społecznej

• socjologiczno – psychologiczne; - socjalizacyjno – wychowawcza; kulturalna ( rodzina jako transmiter ogólnej kultury ); rekreacyjno – towarzyska; emocjonalna