Biologia Medyczna 16.12.2011

Układ Nerwowy

Komórki nerwowe (neurony)

• odbieranie i przetwarzanie bodźców

• przewodzenie impulsów

Komórki glejowe (neuroglej)

• odżywianie neuronów

• modulacja sygnałów

• metabolizm neuroprzekaźników

• ochrona kom nerwowych

• funkcja podporowa

Klasyfikacja neuronów:

• ze względu na kierunek przekazywania sygnału:

• czuciowe (aferentne dośrodkowe) biegnące od receptora do ośrodka

• ruchowe (eferentne odśrodkowe) biegnące od ośrodka do efektora

• kojarzeniowe (pośredniczące) występujące między innymi pomiędzy neuronami czuciowymi a ruchowymi

• ze względu na kształt perykarionu:

• kuliste

• owalne

• gruszkowate

• trójkątne

• piramidalne

• wieloboczne

• gwiaździste

• ze względu na liczbę wypustek

• wielobiegunowe

• dwubiegunowe

• jednobiegunowe

• pseudojednobiegunowe (rzekomojednobiegunowe)

PERYKARION:

• tigroid (siateczka śródplazmatyczna szorstka)

• aparat golgiego

• mitochondria

• mikrotubule

• neurofilamenty

• w ciałach neuronów wydzielniczych pęcherzyki wydzielnicze zawierające prohormony: oksytocyny, wazopresyny, liberyny i statyny

• w niektórych komórkach wtręty komórkowe w postaci barwników – melaniny i lipofuscyny

Dendryty:

• zwykle liczne i drzewkowato rozgałęzione

• na terenie cytoplazmy obecne fragmenty tigroidu

• przewodzą impulsy nerwowe w kierunki do ciała neuronu

Akson:

• zawsze pojedynczy, wychodzi ze stożka aksonalnego

• stała średnica na całej długości

• daje tylko nieliczne odgałęziania zwane bocznicami na końcu tworzy tzw drzewko aksonalne

• wypełniony tzw jasną cytoplazmą (nie zawiera tigroidu)

• przewodzi impulsy nerwowe w kierunku od ciała neuronu do zakończenia aksonu

Synapsa:

• miejsce styku błony komórkowej zakończenia aksonu z błoną komórkową innej komórki nerwowej lub nie nerwowej (mięśniowej)

Klasyfikacja synaps:

ze względu na rodzaj przewodnictwa:

• elektryczne (zawierają koneksony)

• chemiczne (obecne pęcherzyki z neurotransmiterem)

ze względu na umiejscowienie i rodzaj stykających się elementów synaps:

• nerwowo-nerwowe (zespalają ze sobą neurony)

• nerwowo-mięsniowe (pomiędzy neuronami ruchowymi a komórkami mięśniowymi)

Neuroglej:

Funkcje:

• odżywianie

• modulacja sygnałów neuronalnych

• uczestnictwo w metabolizmie neuroprzekaźników, ochrona kom nerwowych

• nie tworzą synaps

• nie generują potencjałów czynnościowych

• nie wydzielają neuroprzekaźników

Podział kom glejowych:

1. mikroglej

• powstają z mezodermy

• są zdolne do fagocytozy i ruchu

1. makroglej

• oligodedrocyty

• tworzą mielinę w ośrodkowym układzie nerwowym

• ependymocyty

• wyściółka kanałów i komór rdzenia kręgowego i mózgu

• astrocyty

• wychwytywanie neurotransmiterów

• regulacja składu jonowego

• funkcja podporowa

• lemocyty

• tworzą mielinę w obwodowym układzie nerwowym

Astrocyty:

• uczestniczą w procesie pourazowej naprawy tkanek nerwowej (namnażanie się w uszkodzonym miejscu i tworzenie blizn)

• oddzielają sieć neuronową od środowiska zewnętrzengo

• współpracują metabolicznie z neuronami

Oligodendrocyty:

• najliczniejsze komórki glejowe w OUN

• mają nieliczne wypustki cytoplazmatyczne

• liczne organelle (rozbudowana szorstka siateczka śródplazmatyczna, diktiosomy, mitochondria)

• wysoka aktywność syntetyczna

• każda z wypustek może owinąć się wokół wypustki neuronu (jeden oligodendrocyt może tworzyć wiele segmentów osłonki mielinowej na różnych aksonach)

• funkcja izolacyjna (tworzenie osłonki mielinowej

Lemocyty: (komórki Schwanna)

• tworzą blaszkę podstawną oddzielającą je od sąsiadujących elementów tkankowych

• towarzyszą komórkom nerwowym na terenie obwodowego układu nerwowego

• bardzo wydłużone ( do 900 mikrometrów)

• bogate w organelle: mitochondria, siateczka szorstka, diktiosomy (aparat golgiego), lizosomy

• otaczają aksony komórek nerwowych tworząc osłonki mielinowe a także wspomagają je metabolicznie (synteza substancji odżywczych, regulacja stężenia jonów w bezpośrednim otoczeniu aksonu)

Ependymocyty:

• pochodzą z nieemigrujących komórek neuroektodermy

• wyściełają ściany komór mózgu i kanału rdzenia kręgowego

• mają liczne mikrokosmki i rzęski na wolnej powierzchnia komórek (ruch płynu mózgowo-rdzeniowego)

• uczestniczą w transporcie substancji z płynu mózgowo-rdzeniowego do mózgu oraz produktów metabolizmu w odwrotnym kierunku

• tworzą barierę strukturalną i funkcjonalną między płynem mózgowo-rdzeniowym a mózgiem

Mikroglej: (mezoglej)

• pochodzenie mezodermalne

• mają najmniejsze rozmiary spośród wszystkich komórek glejowych

• nieliczne wypustki, mają krótkie, podobne do kolców rozgałęzienia

• pod wpływem różnych czynników (uszkodzenie tkanki, reakcje immunologiczne) ulegają aktywacji, co prowadzi do zmiany kształtu i ich właściwości (stają się owalne, aktywnie poruszające się i fagocytujące)