UKŁAD KRĄŻENIA

2 działy: badanie sercas oraz układu naczyniowego (tętnice i żyły)

Badanie serca – posługujemy się klasycznymi sposobami: oglądanie, omacywanie, opukiwanie, osłuchiwanie, oraz badanie EKG (prądy czynnościowe serca)

Oglądanie i omacywanie okolicy serca

3/5 serca po lewej

2/5 serca po prawej

za guzem łokciowym a mostkiem w 3-6 przestrzeni międzyżebrowej jest serce; najbardziej leżące na mostku serce (pionowe) ma pies i człowiek;

poprzez oglądanie i omacywanie można stwierdzić: obrzęk, zniekształcenia ppowierzchni skóry w okolicy serca; bolesność można stwierdzić omacywaniem lub opukiwaniem (uderzeniami), zwłaszcza w przestrzeniach międzyżebrowych (zmiany urazowe, nowotworowe)

Uderzenia serca – uderzenia mięśnia sercowego o ściany klatki piersiowej, w fazie skurczu

Udrzenia boczne (komorowe) –

• konie 5pmż po lewej, 3-4pmż po prawej (8 cm. poniżej linii stawu barkowego);

• przeżuwacze 4 pmż po lewej (serce jest odsunięte przez płat sercowy płuca (naturalna izolacja) w 4 pmż krowa ma szersze żebra;

• psy i koty – 5 pmż nad mostkiem po stronie lewej, najniżej w trakcie skurczu, serce dotyka koniuszkiem powłok

Uderzenia serca

• Przesunięcie uderzeń serca na stronę prawą, ku przodowi, górze, tyłowi

  • wzrost objętości klatki piersiowej; wodopiersie ( hydrothorax) , wzdęcie żwacza, żołądka i jelit; powiększenie wątroby i węzłów chłonnych śródpiersiowych u bydła (białaczka);

• roztrzeń serca ( dilatatio musculi cordis) – rozszerzenie mięśnia sercowego

  • wady serca, nie mylić z rozrostem, dotyczy ścieczenia ścian komór i przedsionków (serce nadmuchiwane jak balon)

• osłabienie uderzeń serca

  • zwierzęta otyłe; rozedma pęcherzykowa płuc (powiększone płuca); płyn w worku osierdziowym i w jamie opłucnowej (urazowe zapalenie osierdzia u bydła); zapaść ( collapsus) , agonia – akcja serca upośledzona

• wzmocnienie uderzeń serca

  • kołatanie (dudniące uderzenia) –osłabienie mięśnia sercowego, spadek ciśnienia krwi (po krwotoku); gorączka; zapalenie wsierdzia i faza początkowa idiopatycznego zapalenia osierdzia; przerost mięśnia sercowego (fizjologicznie u sportowców, pracujących, lub w następstwie wady (patologia) – przerost kompensacyjny); niedokrwistość – (hipoxia ) intensywna praca

Granice stłumienia sercowego

Opukiwanie, w celu stwierdzenia granicy stłumienia sercowego, u większości zwierząt jest bezwzględne; może być otoczone czasem przytłumieniem (tkanka płucna) – bydło, przeżuwacze – nie jest to pole bezwzględne ale względne, bo odgłos poprzez płat sercowy płuca jest przytłumiony;

Koń – występuje stłumienie bezwzględne;

a)przy równomiernie obciążonych kończynach przednich po stronie lewej ma kształt trójkąta prostokątnego; w 4 przestrzeni międzyżebrowej na wysokości 12 cm od mostka; strona lewa za mięśniami łokciowymi, w 5 przestrzeni międzyżebrowej

b)przy kończynie lewej wyciągniętej do przodu ma kształt trójkąta równoramiennego, w 4 przestrzeni międzyżebrowej 7-10 cm od mostka

U konia bez względu na przyczynę powiększenie obserwujemy w kierunku guza biodrowego; u bydła do góry i przekracza linię stawu barkowego;

Bydło – występuje stłumienie (przytłumienie) sercowe tylko po lewej stronie; pole względne; górna granica stłumienia przebiega 3-4 palce poniżej linii stawu barkowego; powiększenie tego pola jest zawsze ku górze i przekracza linię stawu barkowego, objaw powiększenia serca; 3 przestrzeń międzyżebrowa 12 cm od linii mostka, 4 przestrzeń międzyżebrowa 7 cm od linii mostka

Psy i koty – pole stłumienia sercowego ma zasięg po lewej stronie większy niż u innych zwierząt; od 4 do 6 przestrzeni międzyżebrowej; linia chrząstkozrostów – górna granica (żebra kostne w chrzęstne) – przejście na terenie 6 przestrzeni międzyżebrowej stłumienia sercowego w wątrobowe (opukujemy od 3 –6 przestrzeni międzyżebrowej); po prawej nad mostkiem, poniżej linii chrząstkozrostów, niewiele ponad mostkiem w pasie przytłumienia jest wypuk bębenkowy (opukujemy od 3 do 6 przestrzeni międzyżebrowej, górna granica 2-3 cm nad mostkiem, dolna granica – linia mostka)

U psa stłumienie sercowe zajmuje 4,5 i 6 przestrzeń międzyżebrową po lewej; stłumienie bezwzględne – biegnie poziomo, wzdłuż chrząstkozrostu i w 6 przestrzeni międzyżebrowej opada i przechodzi w stłumienie wątrobowe; stłumienie względne – sięga nieco poniżej linii stawu barkowego; powiększenie prawej komory – stłumienie względne może sięgać a nawet przekraczać linię stawu barkowego; powiększenie lewej komory – stłumienie zlewa się z wątrobowym

Powiększenie pola stłumienia sercowego:

• roztrzeń mięśnia sercowego (dilatatio musculi cordis);

• urazowe zapalenie osierdzia u bydła (próby bólowe – nie dotyczą jednak tego kolokwium);

• przerost mięśnia sercowego z roztrzenią (przerost kompensacyjny, przy fizjologicznym przeroście nie występuje powiększenie pola opukowego, gdyż z zewnątrz serce nie jest powiększone);

• rzekomo powiększone pole opukowe przy niepowietrzności płuc (krupowe zapalenie płuc), płuca przylegające do serca ulegają zwątrobieniu;

Pomniejszenie pola stłumienia sercowego:

• przemieszczenie serca;

• powiększenie objętości płuc (rozedma pęcherzykowa płuc);

• gazy w worku osierdziowym (pneumopericardiaceae) – może występować wypuk bębenkowy;

• gazy w jamie opłucnowej (pneumothorax);

• Powiększenie względne – białaczka;

• choroby nowotworowe u psa; bezwzględne – rozstrzeń serca, wady serca

Tony serca:

Ton I – skurczowy (systoliczny)

Silniejszy, niższy, dłuższy, głośniejszy; tworzą go: skurcz komór i przedsionków, zamknięcie zastawek dwu i trójdzielnej, napięcie (drżenie) strun ścięgnistych (przy zastawkach przedsionkowo komorowych)

Ton II – rozkurczowy (diastoliczny)

Słabszy, dźwięczniejszy, krótszy; tworzą go rozkurcz komór, zamknięcie się zastawek aorty i tętnicy płucnej (krew chce się cofać do serca, zastawki maja kieszonki, które napełniają się krwią, brak strun ścięgnistych)

Na bazie tych tonów powstają zmiany patologiczne

Badanie tonów – tylko z lewej strony;

Osłuchujemy w tzw. punktach roboczych (np.koniuszek – praktyczne osłuchiwanie serca)

Ton I – słyszalny jest w okolicy wierzchołka serca po stronie lewej nad mostkiem w 4-5 przestrzeni międzyżebrowej

Ton II – nad podstawą serca w 4 przestrzeni międzyżebrowej 12-14 cm. nad mostkiem; zaś w 5 pod linią chrząstkozrostów u małych zwierząt

Siła tonów zależy od: siły i częstości skurczów mięśnia sercowego; wielkości ciśnienia tętniczego; warunków przewodzenia tonów serca;

Siła tonów w zależności od:

1. siły i częstość skurczów mięśnia sercowego

2. wielkość ciśnienia tętniczego

3. warunków przewodzenia tonów serca

Zmiany tonu skurczowego i rozkurczowego;

Akcentacja (wzmożenie) obu tonów serca:

• po wysiłku; zwierzęta wychudzone;

• przerost mięśnia sercowego (mięsień silniejszy);

• wzrost temperatury (gorączka);

• zwątrobienie (hepatisatio) płatów sercowych płuc – lepsze przewodnictwo odgłosów

Opukiwanie: przerost to wzrost włókien mięśniowych, bardziej spoisty ale nie ma powiększenia pola opukowego; większe jest pole przy roztrzeni i zmianach kompensacyjnych

Osłabienie (obniżenie) tonów serca:

• zwierzę otłuszczone;

• niewydolność mięśnia sercowego (insufficientia musculi cordis);

• zapalenie osierdzia i wsierdzia;

• płyn w jamie opłucnowej;

• infekcje bakteryjne;

Akcentacja tonu I – ton kłapiący - występuje najczęściej z osłabieniem tonu II;

• obniżenie ciśnienia krwi; zapaść;

• silne krwotoki; gorączka; niektóre choroby zakaźne;

• uszkodzenia mięśnia sercowego; nad zastawką dwudzielną przy zwężonym ujściu przedsionkowo komorowym lewym (stenosis ostii atrio-ventricularis sinistrii dextri)

Akcentacja tonu II – rozkurczowego

• nad zastawką aorty,

• przy wzroście ciśnienia krwi w krążeniu dużym;

• przerost mięśnia sercowego (stany zapalne nerek);

• marskość nerek oraz marskość i zwyrodnienie wątroby;

• nad zastawką tętnicy płucnej przy nadciśnieniu w krążeniu małym (rozedma, zapalenie płuc) – zespół sercowo płucny (obrzęk, roztrzeń mięśnia sercowego – gwałtowne cofanie się krwi w kieszonki)

Osłabienie tonu I

• do całkowitego zniesienia (niewystępowania);

• zwyrodnienie mięśnia sercowego (wirusy np. pryszczycy u bydła, nosówki);

• zapalenie wsierdzia (świnie – tylko sekcja, ubój; kalafiorowate rozrosty na wsierdziu, komplikacje różycy, rozrost wsierdzia);

• niedomykalność zastawek dwu i trójdzielnej (insufficientia valvulae di et tricuspidalis) – ton przechodzi w szmer

Osłabienie tonu II

• nad zastawką aorty i tętnicy płucnej,

• przy obniżeniu ciśnienia w krążeniu małym i dużym;

• obfite krwotoki

• zwężenie ujścia aorty i tętnicy płucnej

(rozdwojenie a rozszczepienie poznać różnice) ( stenosis ostii aortae et arteriae pulmonalis)

Rozdwojenie tonu I

• przedłużony – nierównoczesny skurcz obu komór ( dysocjacja komór)

• nadciśnienie tętnicze przy chorobach; bloki serca; przerost lewej komory serca ( ta-ta/tam; tra-ta)

Rozdwojenie tonu II rozkurczowego

• niejednoczesne zamykanie się zastawek aorty i tętnicy płucnej;

• przy wzroście ciśnienia tętniczego;

• zwężenie ujścia żylnego lewego;

• niedomykalność zastawki dwudzielnej (tra/ta-ta;ta/tam)

Rytm cwałowaty – galloprhytmus

• występuje przy zaawansowanej niewydolności sercowej;

• jest to objaw prognostycznie niepomyślny,

• występują 3 tony :skurczowy, rozkurczowy i przedskurczowy;

• następstwo zaburzeń w wytwarzaniu bodźców;

• nadciśnienie tętnicze;

• zaburzenia w przewodnictwie przedsionkowo-komorowym

Punkty główne – puncta maxima

Stwierdzenie zmian w zastawkach i ujściach przedsionkowo komorowych, określają nam szmery sercowe

	Lewa strona			Prawa strona
	Zastawka tętnicy płucnej	Zastawka aorty	Zastawka dwudzielna	Zastawka trójdzielna
Koń	3 pmż, tuż nad mostkiem	4 pmż, 1-2 palce poniżej linii stawu barkowego	5 pmż, na szerokość dłoni pod linią stawu barkowego	3-4 pmż, w 1/3 dolnej części klatki piersiowej
Bydło	3 pmż, nad mostkiem	4 pmż, 2 palce poniżej linii stawu barkowego	4 pmż na szerokość dłoni pod linią stawu barkowego (pod punktem głównym zastawki aorty)	3pmż w 1/3 dolnej części klatki piersiowej
Pies	3 pmż nad krawędzią mostka lewa	4 pmż, pod linią stawu barkowego lewa	5 pmż, górna połowa 1/3 dolnej części klatki piersiowej lewa	4 pmż, na wysokości chrząstkozrostów; gdzie po lewej stronie jest górna granica pola stłumienia sercowego prawa
kot	2 – 3 pmż na wysokości połowy odległości między mostkiem a kręgami piersiowymi	3 – 4 pmż w górnej 1/3 dolnej połowy odległości między mostkiem a żebrami	4 – 5 pmż w dolnej ¼ odległości między mostkiem a kręgami	4 – 5 pmż nad mostkiem

Szmery sercowe (stridor)

1. szmery wewnątrzsercowe – wsierdziowe – stridor endokardiale

2. szmery zewnątrzsercowe – osierdziowe – stridor perikardiale

3. szmery osierdziowo-opłucnowe – stridor pleuro - pericardiale

Ad.1 Szmery wewnątrzsercowe, wsierdzile

Charakterystyczny objaw wad serca (vita cordis); są one słyszalne w punktach głównych; są to zmiany we wsierdziu zastawek oraz ujść żylnych i tętniczych; są synchroniczne z tonami (uderzeniami) serca

Organiczne – wzmagają się po wysiłku i lekach nasercowych

skurczowe	rozkurczowe
Krew przedostaje się w czasie skurczu przez elementy serca -niedoczynność (niedomykalność) zastawki dwudzielnej lewej -niedoczynność zastawki trójdzielnej prawej -zwężenie ujścia aorty -zwężenie ujścia tętnicy płucnej	Krew cofa się do serca -zwężenie lewego ujścia przedsionkowo komorowego -zwężenie prawego ujścia przedsionkowo komorowego -niedomykalność zastawki półksiężycowatej aorty -niedomykalność astawki półksziężycowatej tętnicy płucnej

Jest to jednak teoretyczne podejście, ponieważ niedomykalność zastawki dwudzielnej wiąże się z innymi chorobami;

występują kombinacje tych szmerów; badamy EKG, echo serca

Czynnościowe – ze względu na różne podłoże szmeru, np. w wytwarzaniu, przewodnictwie i pobudzeniu mięśnia sercowego; są niewyraźne, chuchające; zmienne; ustępują po wysiłku (nasilenie po wysiłku – istota próby wysiłkowej)

Skurczowe	Rozkurczowe
Niewydolność sercowa rozszerzenie włóknistych pierścieni zastawek uwodniona krew (po krwotokach i podaniu preparatów krwiozastępczych)	Nadciśnienie tętnicze zastój krwi w krążeniu małym (choroby układu oddechowego) u zwierząt nie ma typowej choroby nadciśnieniowej (tylko jako następstwo innych chorób np. nerwowej)

Ad.2 Szmery zewnątrzsercowe (osierdziowe)

Włóknik znajduje się na listkach osierdzia;

• szmer tarcia osierdziowego – stridor affrictus pericardiaceae – powstaje przy ocieraniu się listków osierdzia, zmienny, powierzchowny, synchroniczny z uderzeniami serca; słyszalny w czasie skurczu i rozkurczu komór; przy ostrym i przewlekłym zapaleniu osierdzia (bez względu na etiologię); zanika przy nagromadzeniu się płynu w worku osierdziowym

• szmer pluskania – stridor succusio – w worku osierdziowym jest bardzo dużo płynu (z gazem); występuje u bydła w przebiegu urazowego zapalenia osierdzia (uszkodzenie z czepca); płyn i gaz są w worku – wypuk metaliczny

Ad.3 Szmery osierdziowo-opłucnowe - stridor pleuro-pericardiaceae

Są zwykle synchroniczne z pracą serca; występują, gdy osierdzie jest zmienione (z włóknikiem) i ociera o opłucną płucną (o jej listki); powoduje bezdech; gdy szmer występuje przy wdechu to jest to szmer osierdziowy; natomiast jeśli występuje normalnie to zmiany sa głównie w opłucnej piersiowej

Wady serca – vita cordis

Pojedyncze (w jednym punkcie), złożone (szmer skurczowy i rozkurczowy w jednym miejscu, kombinowane

Konie -niedomykalność zastawki aorty (szmer rozkurczowy); powiększenie stłumienia lewo komorowego; tętno chybkie i duże

Bydło – wady zastawki trójdzielnej (częściej) lub tętnicy płucnej; powiększenie stłumienia lewo i prawo komorowego; zastój żylny – sinica; duszność wysiłkowa; tętno zylne dodatnie (na żyle jarzmowej); tętno niemiarowe i małe

Psy – niedomykalnośćzastawki dwudzielnej (na tle reumatycznym) – prowadzi do roztrzeni; szmer skurczowy; powiększenie stłumienia lewo i prawo komorowego; akcentacja tonu II nad zastawką tętnicy płucnej; w I etapie wady serca prowadzą do przerostu kompensacyjnego serca, samo serce chce korygować wadę, powstają zaburzenia w krążeniu dalej roztrzeń serca (dilatatio cordis)

Pojedyncze	Złożone	Kombinowane
1. niedomykalność zastawki dwudzielnej 2. niedomykalność zastawki trójdzielnej 3. zwężenie ujścia przedsionkowo-komorowego lewego 4. zwężenie ujścia przedsionkowo-komorowego prawego 5. niedomykalność zastawki aorty 6. niedomykalność zastawki tętnicy płucnej 7. zwężenie ujścia aorty 8. zwężenie ujścia tętnicy płucnej	Zwężenie ujścia i niedomykalność zastawek	Zwężenie ujścia przedsionkowo-komorowego i niedomykanie zastawek aorty

Pytanie egzaminacyjne

MECHANIZM POWSTAWANIA PRZEROSTU KOMPENSACYJNEGO – niedoczynność zastawki dwudzielnej

W momencie skurczu lewej komory, przy niedomykalności zastawki dwudzielnej, część krwi z komory lewej cofa się do lewego przedsionka, jest on wtedy lekko przepełniony krwią; dochodzi do przerostu mięśniówki lewego przedsionka aż do ścieńczenia i rozstrzeni przedsionka. Krew zalega dalej i cofa się do żył płucnych. Następuje zastój krwi w krążeniu małym – następstwem jest obrzęk płuc, niedotlenienie. Ponieważ zastój krwi jest w krążeniu małym następuje intensywna praca komory prawej ( przerost i rozstrzeń komory prawej) ta pracuje intensywniej, a gdy jest niewydolna, następuje cofanie się krwi do prawego przedsionka, a potem jego rozrost i rozstrzeń. Jest to mechanizm powstawania przerostu kompensacyjnego z niewydolności, rozstrzeni mięśnia sercowego.

Niemiarowość serca

Objawiają się się zaburzeniami w rytmiczności uderzeń serca

1. zaburzenia w wytwarzaniu bodźców – chronotropizm

2. zaburzenia w przewodzeniu bodźców – dromotropizm

3. zaburzenia w pobudliwości serca – batmotropizm

4. zaburzenia w kruczliwości serca – inotropizm

Chronotropizm – zaburzenia w wytwarzaniu bodźców

Niemiarowość zatokowa – arrythmia sinualis

• Wywołana przez węzeł zatokowy, powstają pauzy równe jednemu lub dwóm uderzeniom serca, potem są normalne skurcze.

• Co do siły, skurcze, które nie są związane z pauzami oddechowymi, jako następstwo wzmożonej pobudliwości nerwu błędnego ( n.X) ( napięcie wrasta, to akcja serca wzrasta) nie powoduje zaburzeń w krążeniu

• U bydła w syndromie Hoffunda

Niemiarowość oddechowa – arrytmia respiratoria

• Przyspieszenie skurczu serca w czasie wdechu i zwolnienie w czasie wydechu

• ( u psów jest to zjawisko fizjologiczne)

• wynik podrażnienia nerwu błędnego, jego hamujące działanie na węzeł zatokowy ( stany emocjonalne)

• nie ma zaburzeń w krwiobiegu;

• w stanach chorobowych u koni przy rozedmie pęcherzykowej płuc, zapaleniu krupowym płuc, zapaleniu opłucnej, zwiększa się ciśnienie w klatce piersiowej

Dromotropizm – zaburzenia w przewodzeniu bodźców

bloki serca I0, II0,III0 blokady mogą leżeć w dowolnym miejscu układu przewodzącego, hamuje lub znosi pobudzenie

Blok serca I0

• blokada wewnątrzprzedsionkowa

• zmiany zwyrodnieniowe ( dystroficzne)

• EKG: rozszerzenie i rozdwojenie załamka P, nie jest groźne, nie ma impikacji na pracę komór

Blok serca II0

• blokada przedsionkowo, komorowo węzłowa niezupełna

• u koni następuje w konsekwencji zwiększenia napięcia nerwu błędnego ( odgałęzienia do serca) bodziec z węzła zatokowego dochodzi do komór z opóźnieniem

• EKG: przedłużenie odstępu PQ lub brak zespołu komorowego QRST pojawia się tylko załamek P, w czasie przedłużonej pauzy przy osłuchiwaniu stwierdza sie ciche tony skurczów przedsionków, zanika po wysiłku

• utrata świadomości, zamroczenie przy dłuższym czasie, obecność bloku nie wykazuje na zaburzenia w krwioobiegu, ale tylko na zwiększone napięcie nerwu błędnego

Blok serca III0

• blokada przedsionkowo – komorowa zupełna

• całkowite zniesienie przewodnictwa przedsionkowo komorowego

• przedsionki kurczą się w przyspieszonym rytmie ( węzeł Keith - Flack'a) zaś komory kurczą się wolniej ( węzeł zatokowo przedsionkowy Aschoffa – Tawary)

• jest to dysocjacja czynnościowa komór ( komory kurczą się wolniej niż przedsionki, gdyż węzeł zatokowy daje częściej bodźce) i przedsionków ( rozkojarzenie)

• przyczyna: zwyrodnienie komórek w pęczku Hissa, w przewlekłym zapaleniu mięśnia sercowego w przebiegu infekcji wirusowych i bakteryjnych, przeżuty nowotworowe

• EKG: załamek P jest prawidłowy ale niezależny ( niezwiązany) z zespołem QRST,

• osłuchiwaniem stwierdza się ciche i częste tony przedsionków i rzadsze tony komorowe

Batmotropizm – zaburzenia w pobudliwości serca

Niemiarowość pozaskurczowa – arythmia extrasystolica

• na skutek bodźca dodatkowego ( nadprogowego w fazie refrakcji) wystęuje przedwczesny skurcz serca lub oddzielnych jego części a po nim pauza kompensacyjna (krążenie ustaje)

• w zależności od miejsca powstania bodźca dodatkowego

  • pobudzenie zatokowe – przedwczesne

  • pobudzenie przedsionkowe – przedwczesne

  • pobudzenie węzłowe – przedwczesne

  • pobudzenie komorowe -przedwczesne

Częstoskurcz napadowy – tachycardia paroxymalis

• nagłe przyspieszenie akcji serca

• może trwać kilka minut, dni

• występuje przy chorobach bakteryjnych gdy toksyny dostają się do organizmu

• organiczne choroby serca

• częstoskurcz pochodzenia przedsionkowego / węzłowego / komorowego

• liczba skurczów 180 – 200/ minuta – kołatanie serca

  • zapalenie otrzewnej

  • stany septyczne

  • zapalenie przewodu pokarmowego

Niemiarowość zupełna – arythmia absoluta

• zjawisko trzepotania i migotania przesionkó

• tętno: częste / rzadkie, silne / słabe

Zaburzenie rytmu w przedsionkach i komorach, brak zależnośći między liczbą skurczu przedsionków i komór, występują skurcze pojedynczych grup mięśniowych

Wiele bodźców w węźle zatokowym, skurcze pojedynczych mięśni przebiegają kolejno, nie ma pełnego skurczu – falowanie.

Uderzenia:

• 200 – 300/ minuta trzepotanie przedsionków – tachysystolica auricularis

• 300 – 600 / minuta migotanie przedsionkó fibrillatio auricularis

  • stany agonalne i głęboka niewydolność sercowa

  • skurcze komór występują w nieprawidłowych odstępach czasu

  • bodźce z węzła zatokowego są różnej siły i nie każdy trafia do węzła przedsionkowo – komorowego

Inotropizm – zburzenia w kurczliwości serca

Jest to niemiarowość tętna, różne wychylenie ściany tętnicy pod wpływem fali krwi, przy niemiarowości rytmu, wystepuje tętno naprzemienne pulsus alternans – różnica wielkości fali

zaburzenia w kurczliwości komór, wyczuwalne na tętnicy, stwierdza się je przy osłuchiwaniu tonów serca, jest to charakter geriatryczny, dotyczy starych zwierząt ( zmiany sklerotyczne, degeneracyjne w mięśniu sercowym, zaawansowana niewydolność serca )

TĘTNO

Unoszenie się i opadania ściany tętnic, związane z pracą serca ( skurcz i rozkurcz) i uwarunkowane sprężystością tych naczyń

Zaburzenia tętna

Przyspiesznie tętna – tachycardia

Tętno szybkie – pulsus frequens

1. zwyrodnienie mięśnia sercowego

2. obniżenie ciśnienia krwi

3. niewydolność serca

4. choroby wyniszczające i z gorączką

5. niedokrwistość

6. choroby metaboliczne: cukrzyca, ketoza, mocznica, hepatargie ( niewydolność wątroby)

7. wysiłek fizyczny ( podniecenie, nerwice)

8. częstoskurcz napadowy ( tachycardia paroxymalis) częstoskurcz zatokowy

9. leki ( adrenalina, kofeina, kardiamina, nikotyna)

10. ubytki krwi krwotoki, spadek erytrocyców ( niedokrwistość )

Zwolnienie tętna – bradycardia

Tętno rzadkie – pulsus rarus

1. fizjologiczne u koni wyścigowych i psów myśliwskich ( adaptacja do wysiłku)

2. choroby ośrodkowego układu nerwowego ( zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowych, guzy, wodogłowie)

3. choroby zakaźne z gorączką

4. bloki w przewodzeniu wewnątrz serca, zaburzenia rytmu węzła zatokowego

5. syndrom Hoifflunda – zatkanie ksiąg u bydła

6. przedawkowanie leków np.: naparstnicy, siła skurczu ulega wzmożeniu

Napięcie tętna – oporność na ucisk tętnicy

Tętno twarde – pulsus durum – tężec, stwardnienie

Tętno drutowate – pulsus contractus – nadciśnienie tętnicze, marskość nerek, zatrucie ołowiem

tętno miękkie – pulsus molle – choroby zakaźne, gorączka, niewydolność sercowa i naczyniowa, zapalenie otrzewnej, niedokrwistość

Tętno nitkowate – pulsus filiformis – mocno zaawansowana niewydolność sercowa i naczyniowa; zapaść collapsus

Narastanie tętna:

Tętno chybkie – pulsus celer – niedomykalność zastawki aorty, zwiotczenie ścian tętnic

tętno leniwe – pulsus tardus – zwężenie ujścia pnia płucnego, zatrucie ołowiem

Miarowość tętna

tętno miarowe – pulsus aequalis – rówe odstępy czasu

tętno równe – pulsus regularis – jednakowej wielkości fale

tętno niemiarowe – pulsus irregularis

tętno brakujące – pulsus deficiens – zaburzenia w przewodzeniu ( bloki przedsionkowo – komorowe, zatokowo – przedsionkowe)

tętno bliźniacze – pulsus bigeminus – dodatkowy skurcz extrasystole, blok serca

Wypełnienie i wielkość tętna

Zależy od:

• różnicy między ciśnieniem skurczowym i rozkurczowym

• siły skurczu serca

• elastyczności naczyń

• ilości krwi

Tętno pełne – pulsus plenus

• bardzo dobrze wypełnione krwią ( krowy wysokomleczne)

tętno próżne – pulsus inanis s. Vacus

• słabo wypełnione ( niedokrwistość, cherłactwo)

tętno duże – pulsus magnus

• wysoka fala podnosząca ściany tętnicy, niedomykalność zastawki aorty, kłębuszkowe zapalenie nerek, gorączka, nadciśnienie tętnicze

tętno małe – pulsus parvus

• niska fala krwi, niewydolność serca, oligowolemia,

tętno naprzemienne – pulsus alterans

• na przemian słabo i silnie wypełnione naczynie,

• niewydolność na tle zaburzeń w kurczliwośći ( inotropizm) nadciśnienie tętnicze, marskość nerek, wątroby, niewydolność lewej komory, zwyrodnienie serca