FKwChNW wykład 09.01.2013

Fizjoterapia w Chorobach Naczyń Obwodowych c.d

Niewydolność naczyń żylnych i limfatycznych

Przewlekła niewydolność naczyń żylnych

Przyczyny:

• niewydolność zastawek

• zaburzenia działania pompy mięśniowej łydek

• niedrożność naczyń

Objawy:

• poszerzenie objętości żył powierzchownych

• ból kończyn dolnych

• obrzęki

• stany zapalne skóry

Przewlekły wzrost ciśnienia żylnego

• Rozszerzenie naczyń włosowatych → uszkodzenia skóry → owrzodzenia

• uszkodzenie zastawek żylnych → kręty kształt naczyń żylnych – żylaki

Obrzęki:

• pomiar obwodów kończyn

• pomiar wolumetryczny stopy (zanurzamy stopę w naczyniu z wodą która ma skalę i sprawdzamy ile wody wyparła masa stopy)

Cele fizjoterapii w PNŻ: (przewlekłej niewydolności żylnej)

• zmniejszenie obrzęków

• zapobieganie owrzodzeniom kończyn

• profilaktyka przeciwzakrzepowa

Metody Fizjoterapii w PNŻ:

• bandażowanie kończyn

• pończochy uciskowe (po ustąpieniu obrzęków)

• przerywana kompresja pneumatyczna

• ćwiczenia ogólnokondycyjne (po ćwiczeniach leżenie tyłem z uniesieniem kończyn dolnych aż do powrotu tętna do wartości spoczynkowej – aby nie wzrosła objętość krwi żylnej)

Bandażowanie KD (opaska elastyczna) – najlepiej zakładać z samego rana jeszcze przed wstaniem pacjenta z łóżka

Wskazania:

• owrzodzenia żylne

• ostra zakrzepica żylna

• obrzęk limfatyczny

Zastosowanie pończoch elastycznych:

Siła ucisku:

• mała – 10-20mmHg: żylaki kończyn dolnych u kobiet w ciąży, obrzęki przy długim staniu, siedzeniu, zapobieganie zakrzepicy u chorych leżących po zabiegach operacyjnych

• średnia 20-30mmHg – ostra zakrzepica żył głębokich

• duża – 30-40mmHg – owrzodzenia żylne

Wpływ stosowania pończoch o średnim ucisku:

• poprawa przepływu w mikrokrążeniu skórnym

• zmniejszenie filtracji w naczyniach włosowatych

• zmniejszenie obrzęku okołokapilarnego

• poprawa utlenowania tkanek

Przerywana kompresja pneumatyczna:

W leżeniu tyłem przerywany ucisk nogawicy cyklicznie napełnianej powietrzem i opróżnianej przez odpowiednie urządzenie (bezpieczne ciśnienie ucisku to 75 mmHg)

Wskazania:

• zapobieganie zakrzepicy u chorych po operacjach

• zespół pozakrzepowy

• obrzęk limfatyczny

• owrzodzenia żylne

• formowanie kikuta po amputacji kończyny

Zakrzepica żył głębokich (zatorowo-zakrzepowe zapalenie żył)

Czynniki ryzyka:

• wiek >40 lat

• otyłość

• długotrwałe unieruchomienie, odwodnienie obłożnie chorych

• niedowład kończyn dolnych

• urazy (wielonarządowe, złamania miednicy lub kości długich kd)

• zabiegi operacyjne

• przewlekła niewydolność żylna (żylaki)

• doustne środki antykoncepcyjne)

Najczęstszy objaw – ból łydki)

Najgroźniejsze powikłanie – zatorowość płucna (zakrzep odrywa się i dochodzi aż do płuca)

Test na Zakrzepice żył głębokich:

• dodatni test Homana: brak tolerancji ciśnienie wyższego niż 40mmHg w obrębie łydki. Test polega na biernym zgięciu grzbietowym stopy. Jeżeli wystąpi ból w łydce to test jest dodatni

• modyfikacja testu: po wykonaniu testu podstawowego poleca się pacjentowi już biernie wykonać zgięcie podeszwowe ale przeciwko oporowi stawianemu przez badającego

• inna modyfikacja: po wykonaniu testu podstawowego badający dodatkowo uciska drugą ręką brzusiec m. trójgłowego łydki

• można też założyć mankiet ciśnieniomierza na łydkę i jeśli pacjent nie toleruje ciśnienia wyższego niż 40mmHg to podejrzewamy zakrzepowo-zatorowe zapalenie żył

• wszystkie testy można wykonać tylko raz

Po stwierdzeniu zakrzepicy żylnej nie można z pacjentem ćwiczyć, pacjent nie może wstawać ani chodzić. Wprowadza się leki przeciwzakrzepowe w celu jego rozpuszczenia

Zespół pozakrzepowy – fizjoterapia:

• duży obrzęk kończyny – przerywany ucisk pneumatyczny

• niewielki obrzęk kończyny – pończochy o stopniowanym ucisku

• owrzodzenia żylne – przerywany ucisk pneumatyczny

Terapia po operacyjnym leczeniu żylaków:

• wczesna pionizacja i spacery (jeśli niemożliwa – ćwiczenia czynne kończyn dolnych w łóżku, rotor co 2h)

• w leżeniu kończyna operowana ułożona powyżej klatki piersiowej

• bandażowanie kończyny przez 2-3 dni, następni pończochy o II stopniu ucisku

• unikanie długiego stania i siedzenia

• w późniejszym okresie ćwiczenia rekreacyjne (np. rower, pływanie)

Obrzęki limfatyczne:

• zaburzenia odpływu chłonki z kończyn

• pierwotne powstają na skutek zaburzeń rozwoju układu limfatycznego

• wtórne jako następstwo schorzeń zapalnych lub urazów

• w przypadku chorób nowotworowych obejmujących układ limfatyczny

Rodzaje obrzęku limfatycznego

• ciastowaty

• twardy

• ze zwłóknieniem i zrogowaceniem skóry

Rehabilitacja chorych z obrzękami limfatycznymi:

• pneumatyczny i manualny drenaż limfatyczny

• ćwiczenia czynne

• bandażowanie, pończochy elastyczne

• pozycje ułożeniowe

Ręczny drenaż chłonny

Masaż w kierunku dośrodkowym

Etap 1:

• opróżnienie z zalegającej chłonki części bliższych układu limfatycznego

• ucisk stopniowo w obrębie części dalszych kończyny

Etap 2:

• przemieszczanie zalegającej limfy w kierunku dosercowym

Ćwiczenia terapeutyczne w przypadku obrzęku limfatycznego:

• w pozycjach ułatwiających grawitacyjny odpływ chłonki z kończyn (leżenie na pleach z uniesionymi kończynami)

• izometryczne mięśni kończyn, szyi, brzucha, czynne kończyn i szyi, rozluźniające

• o umiarkowanej intensywności, kilka razy dziennie w krótkich seriach, z małą liczbą powtórzeń

Podsumowanie:

Choroby naczyń obwodowych:

• wywiad:

• ból (spoczynkowy, wysiłkowy)

• obrzęki, drętwienie, mrowienia

• reakcje na ciepło, zimno, zmiany pozycji, uszkodzenia skórne

• przebyte zapalenie żył, zator płuc, zawał serca, operacje dotyczące ukł krążenia

• cukrzyca, nadciśnienie tętnicze krwi, niewydolność serca

• Zmiany troficzne:

• pigmentacja skóry (brązowe zabarwienie- niewydolność żylna)

• stan zapalny skóry

• owrzodzenia

• kolor skóry (bladość – brak lub znaczne ograniczenie krążenia tętniczego, zaczerwienienie, sinica – częściowe ograniczenie krążenia tętniczego)

• brak owłosienia na palcach, sucha skóra, pogrubienie paznokci (upośledzone odżywianie tkanek – ryzyka ran, zmian martwiczych)

• badanie:

• ciepłota skóry (podwyższona – stan zapalny, obniżona – niedokrwienie)

• pomiar tętna – badamy w obrębie konkretnych naczyń tętniczych

• metody diagnostyczne:

• sfigmografia (rejestruje odkształcenia ścian tętnic pod wpływem fali tętna)

• reografia (rejestracja zmian oporu elektrycznego tkanek)

• angiografia

Ostra niewydolność tętnicza i żylna – fizjoterapia przeciwwskazana