Wykład: Proces karny 16.04.2009

Wznowienie postępowania cd.:

Co do zasady może nastąpić w każdym czasie na wniosek strony. Wznowienie na niekorzyść jest ograniczone surowymi przesłankami, m.in. terminem (6 miesięcy).

Istnieje przymus adwokacki, w przypadku gdy strona nie jest „fachowcem” – jest możliwość ustanowienia obrońcy z urzędu wg reguł ogólnych.

Właściwość sądów w sprawie wznowienia postępowania – właściwy jest sąd o instancję wyżej:
1. jeśli postępowanie zakończyło się przed SR to właściwy jest SO
2. jeśli postępowanie zakończyło się przed SO to właściwy jest SA
3. jeśli postępowanie zakończyło się przed SA to właściwy jest SN
4. jeśli postępowanie zakończyło się przed SN to właściwy jest SN

Rozstrzygnięcie – uchylenie orzeczenia i przekazanie do ponownego rozpatrzenia – jeśli jednak sąd uzna, że nie było podstaw do skazania może do razy wydać orzeczenie merytoryczne uniewinniające. Czasem może też dojść do umorzenia, np. z powodu przedawnienia.

Wznowienie postępowania z urzędu – sąd lub inny organ procesowy stwierdzi sam podstawę do wznowienia postępowania → dotycz to jednak tylko bezwzględnych przyczyn odwoławczych (art. 439).

Kasacja:

Wnoszona do SN. Jest to środek nadzwyczajny, ponieważ służy do zaskarżania orzeczeń prawomocnych.

Rodzaje kasacji:
1. zwyczajna (strony) – pochodząca od strony postępowania → istnieje przymus adwokacko-radcowski
2. nadzwyczajna (podmiotu szczególnego) – pochodząca od szczególnych podmiotów → RPO lub Prokurator Generalny

Kasacja strony:

Nie każde orzeczenie może być zaskarżone kasacją – tylko wyrok (ograniczenie przedmiotowe).

Zakres kasacji:
1. kasacja na korzyść – można wnieść tylko, jeśli oskarżonego skazano na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia
2. kasacja na niekorzyść – tylko wyroki umarzające i uniewinniające.

Kasacja podmiotu szczególnego:

Brak ograniczenia przedmiotowego – można zaskarżyć także postanowienie, a nie tyko wyrok.

Brak ograniczenia w zakresie kasacji na korzyść albo na niekorzyść.

Podstawy kasacji:

1. bezwzględne przyczyny odwoławcze – w ich przypadku nie istnieje ani ograniczenie przedmiotowe ani nie ma ograniczenia w zakresie kasacji na korzyść albo niekorzyść
2. inne rażące naruszenie prawa, które mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia – są to pojęcia nieostre, które podlegają ocenie przez sąd.

Wspólne ograniczenia do wszystkich rodzajów kasacji:
1. jej podstawą miałoby być miarkowanie kary (problem niewspółmierności kary)
2. podstawą miałyby być błędy w ustalenia faktycznych – można wnieść jednak wnieść kasację z powodu rażącego naruszenia prawa procesowego (np. prawa do obrony, lub naruszenie swobodnej oceny dowodów), którego skutkiem jest błąd co do okoliczności faktycznych. W takiej sytuacji wskazują jednak, że zmierza to do obejścia prawa.

Zakres rozpoznania kasacji:

Art. 536 – SN rozpoznaje kasację w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów → brak totalnej kontroli orzeczenia (brak orzekania co do orzeczenia).

Oddalenie kasacji następuje w formie postanowienia, ponieważ poprzedni wyrok pozostaje w mocy (wyrok w sprawie istnieje). Natomiast uwzględnienie kasacji musi już nastąpić w formie wyroku.

Związanie podniesionymi zarzutami – SN nie może w ogóle się zajmować innymi kwestiami niż te, które zostały uwzględnione w kasacji, nawet jeśli sam dostrzeże jakieś uchybienie (w niezwykle wyjątkowych sytuacjach, gdy naruszenie prawa jest tak rażące, że nie można na nie pozostać obojętnym SN może zignorować związanie granicami podniesionych zarzutów odwołując się do Konstytucji).

Art. 535 – SN bez udziału stron, na posiedzeniu jednoosobowym może rozpoznać kasację, jeśli jest ona oczywiście bezzasadna → w takim przypadku nie jest wymagane uzasadnienie, chyba że strona o to wnosi. Jeśli sąd dojdzie do wniosku, że kasacja jest zasadna lub istnieją co do tego wątpliwości, to kieruje się kasację na rozprawę w składzie trzyosobowym.

Rozstrzygnięcia:

W trybie kasacji nie można zmienić orzeczenia. Wyjątkowo można umorzyć postępowanie albo wydać wyrok uniewinniający (w przypadku oczywistej niesłuszności orzeczenia).

Można uchylić wyrok zarówno I jak i II instancji i zwrócić do ponownego rozpatrzenia. Uchylenie może nastąpić w całości, jak i w części, a także w ograniczonym zakresie przedmiotowym, jak i podmiotowym (np. w przypadku, gdy nie wszyscy oskarżeni wniosą kasację).

Istnieje jednak możliwość wyjścia poza granice podmiotowe kasacji. Może to nastąpić tylko w przypadku, gdy istnieje wyrok II instancji, ponieważ SN nie może uchylić wyroku I instancji nie uchylając wyroku II instancji. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy od wyroku I instancji osoba, na którą zakres podmiotowy ma być rozciągnięta, wniosła apelację albo gdy tego nie zrobiła, ale sąd II instancji sam zastosował możliwość rozszerzenia zakresu podmiotowego swego orzeczenia. W tej drugiej sytuacji SN ma do czego się odnieść.

Art. 439 – bezwzględne przyczyny odwoławcze umożliwiają wykroczenie poza granice kasacji. Sąd w tych kwestiach orzeka z urzędu.

Charakter kasacji:
1. zawsze jest dewolutywna
2. jest względnie suspensywna – SN może wstrzymać wykonanie wyroku, ale są to sytuacje wyjątkowe, ale może się pojawić problem w przypadku braku wstrzymania → jeśli SN uchyli wyrok, to nie ma podstaw do wykonania go. W takiej sytuacji SN musi zastosować tymczasowe aresztowanie (tak powinno być praktyce, ale nie jest to automatyczne).

Przerobić samemu:
1. podjęcie postępowania warunkowo umorzonego
2. postępowanie w przedmiocie ułaskawienia
3. postępowanie w przedmiocie wyroku łącznego