Francja przeddzień rewolucji. Przyczyny wybuchu
|
|
Z
chwilą wstąpienia Ludwika XVI (rok 1774) na tron Francji jej
gospodarka oraz sytuacja wewnętrzna była doskonale
ustabilizowana. Kłopoty zaczęły się już w 1763 roku, gdy
Francja utraciła znaczną część swoich posiadłości
zamorskich, chociaż fakt ten nie wpłynął zbytnio na jej
pozycję w Europie. Nadal ta potęga ekonomiczno-gospodarcza
rozwijała swój przemysł tekstylny poprzez import bawełny z
Indii, a handel wewnętrzny ułatwiała rozbudowa dróg lądowych,
najlepszych na świecie. Minusem gospodarki francuskiej było jej
zacofanie: nadmiar, a co za tym idzie i taniość siły roboczej
nie wymuszał postępu technicznego czy organizacyjnego w
produkcji. Francja przodowała także pod względem ludności.
Była najbardziej zaludnionych krajem (ok. 27,4 mln ludzi), a
przeciętna długość życia człowieka z zamożniejszych sfer
osiągnęła ponad 40 lat, co oznaczało znaczną poprawę bytową
w państwie. Rozwinęła się szybko także urbanizacja, czyli
napływ ludzi ze wsi do miast. Metropolie takie jak Paryż stały
się tętniącymi życiem centrami przemysłu i handlu, kultury i
nauki, rozrywki i turystyki. Mimo tego społeczeństwo francuskie
czuło się aż tak bardzo źle w swoim kraju, że za kilka lat
zbrojnie wystąpi przeciwko swojemu władcy. |
Latem
1789 roku wybuchła w Paryżu rewolucja francuska. Doprowadziły do
niej nieudolne rządy Ludwika XVI, kryzys gospodarczy i finansowy w
kraju, głód i zbyt wysokie podatki nałożone na stan trzeci. Jej
początek datuje się od 14 lipca, kiedy to uciemiężony lud
francuski zburzył Bastylię. Konstytuanta, czyli Zgromadzenie
Narodowe, zniosła przywileje stanowe, poddaństwo osobiste chłopa,
dziesięcinę oraz ogłosiła równość obywateli wobec prawa. We
wrześniu 1791 roku Ludwik XVI podpisał pierwszą francuską
konstytucję. Król stracił władzę absolutną i został
„dziedzicznym przedstawicielem” narodu. Obywatele Francji zostali
podzieleni według stanu posiadania i najzamożniejsza ich część
mogła być wybierana na stanowiska urzędnicze.
We
Francji rozwijało się życie polityczne. Powstały ugrupowania
polityczne w formie klubów. W Zgromadzeniu Prawodawczym przewagę
zdobyli żyrondyści - przedstawiciele zamożnej burżuazji i
zwolennicy monarchii konstytucyjnej. Lewicę stanowili jakobini, na
których czele stał Maksymilian Robespierre. Do jakobinów należeli
też m. in. Jerzy Danton i Jean Paul Marat. Jakobini dążyli do
dalszego rozwoju rewolucji i przekształcenia Francji w republikę.
Popierali ich też tak zwani sankiuloci, najbardziej radykalna grupa
ludu paryskiego. Ich charakterystycznym znakiem stała się czapka
frygijska z czerwono – biało – niebieską kokardą. Nie tworzyli
oni żadnego odrębnego klubu politycznego, zajmowali się raczej
urządzaniem demonstracji i wywieraniem presji na parlamencie.
Wybuch wojny i obalenie monarchii
Wypadki we Francji
wywołały niepokój w krajach sąsiednich, gdzie monarchowie
rządzili w sposób absolutny. Nad Francją zawisła groźba obcej
interwencji. W 1792 roku Austria skoncentrowała na granicy z Francją
oddziały wojska. We Francji mimo całkowitego braku przygotowania do
wojny rozpoczęto na jej rzecz olbrzymią agitację. Wojnę
szczególnie popierali żyrondyści liczący na to, że zwycięstwo w
niej utrwali zdobycze rewolucji. Do wojny przeciwko Francji
przyłączyły się także Prusy. Do wojska zgłaszały się tysiące
ochotników, wszyscy pragnęli wojny, nawet król, który liczył na
to, że Francja przegra a wówczas on odzyska władzę absolutną. Na
froncie wojska francuskie ponosiły porażki i dopiero zwycięstwo
pod Valmy zmieniło sytuację. Wtedy to dobrze przygotowana i liczna
armia francuska zastąpiła drogę prusko – austriackim wojskom
maszerującym na Paryż. Francuzi poszli do kontrofensywy zajmując
Belgię i część Nadrenii (Niemcy). We Francji tymczasem 21
września 1792 roku nowy parlament, tzw. Konwent, ogłosił Francję
republiką. Konwent odbył też sąd nad monarchą uznając go winnym
zdrady państwa. „Obywatel Kapet”, Ludwik XVI, został ścięty w
styczniu 1793 roku.
Walka z kontrrewolucją i obcą
interwencją
Stracenie monarchy doprowadziło do konfliktu
Francji z niemal wszystkimi państwami Europy, m. in. z Austrią,
Prusami, Anglią, Hiszpanią, Portugalią i Holandią.. Wojska
francuski ponownie zaczęły ponosić porażki. Jednocześnie w
Wandei doszło do powstania chłopskiego w proteście przeciwko
poborowi i prześladowaniu religii katolickiej. Powstanie zostało
stłumione z wyjątkowym okrucieństwem, zginęło około 200 tys.
ludzi. We Francji pojawiły się również kłopoty aprowitacyjne. W
lecie 1793 roku władzę objęli jakobini, a przywódcy żyrondystów
zostali pojmani i straceni. Powstał Komitet Ocalenia Publicznego na
czele m.in. z Maksymilianem Robespierre. Trybunały Rewolucyjne
bezwzględnie zwalczały kontrrewolucjonistów i spekulantów.
Zapanowały rządy terroru. Na gilotynie ginęli arystokraci, a nawet
jakobini (m.in. Danton). Wiosną 1794 roku Francuzi zajęli Belgię i
Holandię, a z wojny wycofały się Prusy. Rządy jakobinów, a
zwłaszcza masowy terror zaczął jednak zniechęcać większość
ludności Francji.
Upadek dyktatury Robespierre'a był
nieunikniony. 27 lipca 1794 roku Konwent przegłosował jego
aresztowanie. Konwent uchwalił też wyjęcie grupy Robespierre'a
spod prawa. Przywódca jakobinów został stracony bez sądu
nazajutrz. Zmęczony kraj odszedł od zasad i instytucji skrajnie
rewolucyjnych. W listopadzie 1794 zamknięto klub jakobinów. We
wrześniu 1795 roku uchwalona została nowa konstytucja, tzw.
konstytucja Roku III (według nowego rewolucyjnego kalendarza). Miała
ona uchronić Francję przed dyktaturą i zagwarantować władzę
siłom umiarkowanym i centrowym. Władzę wykonawczą objął na mocy
konstytucji pięcioosobowy Dyrektoriat.
Polska
w czasach Saskich
W
wyniku prowadzonych wojen Rzeczpospolita w XVII wieku pogrążyła
się w stan bliski anarchii, nastąpił kryzys polityczny, ustrojowy
i gospodarczy państwa.
Bezkrólewie lat 1696 – 1697 ukazało
stan Rzeczpospolitej jako niepokojący, sejm elekcyjny przypominał o
koronie Polski a najlepszym kandydatem był ten to miał więcej
pieniędzy. Elekcja miała charakter podwójny gdyż na tron Polski
wybrano dwóch kandydatów. Elektora Saskiego oraz księcia
popieranego przez Francję Ludwika DeConti, który nawet przybył do
Gdańska, lecz nie dysponował szerokim poparciem, musiał więc
opuścić Rzeczpospolitą i tym sposobem stanowisko króla objął
August II Mocny. Jego rządy rozpoczynają epokę saską, która
obejmowała lata 1697 do 1763.
Elekcja Wettina rozpoczyna
przeszło półwiekowy okres unii personalnej polsko-saskiej.
Nie
był to twór szczęśliwy ani dla jednaj ani dla drugiej strony. Pod
jednym berłem załączono dwa różne organizmy gospodarcze,
społeczne i narodowe. Nowy monarcha chciał wzmocnienia swojej
władzy i zbudowania silnego państwa w centrum Europy. Nie liczył
się jednak z tendencjami politycznymi Rzeczpospolitej, co
utwierdziło szlachtę w jej obawach przed „Absolutum dominium”.
Wzmocnienie władzy monarszej usiłował August II uzyskać pod
naciskiem utrzymywanego w Rzeczpospolitej wojska saskiego, jak też
przez podboje odpadłych od Polski terytoriów, aż wreszcie przy
współudziale sąsiadów, którym w zamian król gotów był oddać
część ziem Rzeczpospolitej. Wszystko to prowadziło do dalszej
niesłychanej demoralizacji społeczeństwa. Kryzysy polityczne i
demagogiczna propaganda frakcji magnackich sprawiły, że miejsce
postawy obywatelskiej zajęła prywata.
August II był
niewątpliwe bardzo utalentowanym i energicznym politykiem, lecz
prowadził politykę wzmocnienia swojej rodziny, kosztem
Polski.
Władca dążył również zmiany Inflant i Estonii w
dziedziczną posiadłość swej dynastii. Porozumiał się w tym celu
z Rosją i Danią przeciw Szwecji, co wciągnęło Polskę w
długotrwałą i wyniszczającą wojnę północną ( 1700 – 1721
).
Słaba militarnie Rzeczpospolita odgrywała w niej
drugorzędną role, lecz jej ziemie stały się teatrem działań
zbrojnych armii szwedzkich i rosyjskich, co przyczyniło się do ich
dewastacji. W 1702 roku po pokonaniu polskich pod Kliszowem, Szwedzi
opanowali terytorium Rzeczpospolitej. W 1704 r. Nastąpił rozłam
wewnętrzny w państwie. Konfederacja sandomierska którą zawiązano
w obronie Augusta II, zawarła w Narwie sojusz z Rosją. Pod
naciskiem Karola XII – króla szwedzkiego doszło do zawarcia
konfederacji warszawskiej, opierającej się na niewielkiej grupie
magnatów i szlachty, głównie wielkopolskiej, która zgodnie z
życzeniami króla szwedzkiego ogłosiła detronizację Augusta II i
nową elekcje. Elektem został wybrany przez garść szlachty pod
asystą wojska szwedzkiego, wojewoda poznański Stanisław
Leszczyński.
Rozpoczęła się wojna domowa zwolenników obu
władców. „Jedni do Sasa, drudzy do Lasa”.
W 1705 r.
Leszczyński podpisał w Warszawie traktat ze Szwecją, który de
facto podporządkowywał jej Polskę. W 1706 r. siły wierne
Augustowi II poniosły pod Wschową klęskę, co zmusiło go do
abdykacji. Tron objął Leszczyński, lecz już w 1709 r. W wyniku
zwycięstwa Rosji nad Szwedami pod Połtawą, nastąpił powrót
Augusta II, zaś on zmuszony został do ucieczki na Pomorze
Zachodnie, a potem przez Szwecję aż do Francji.
Nie zakończyło
to jednak konfliktów wewnętrznych. Król podjął ponowną próbę
umocnienia swej władzy. Doprowadziło to do zawiązania przeciwko
niemu konfederacji tarnogrodzkiej w 1715 r. Bezpośrednim jej powodem
były grabieże wojsk saskich. Ponieważ żadna ze stron nie mogła
odnieść zasadniczego sukcesu, konfederaci poprosili na rozjemcę
Piotra I. Zawarto porozumienie, które zatwierdził Sejm Niemy w 1717
r. Nazwa wzięła się stąd, że w obawie przed zerwaniem nie
dopuszczono nikogo do głosu. Na mocy jego uchwał król miał prawo
utrzymywać jedynie 1200 gwardzistów i sześciu urzędników
saskich. Dyplomaci sascy nie mogli reprezentować interesów
Rzeczypospolitej. Król nie mógł rozpoczynać wojny bez zgody
sejmu, ani aresztować szlachcica bez wyroku sadowego. Uchwalono
podatki na 24 tysiące żołnierzy, ale ostatecznie utworzono 12 –
14-tysięczną armię. Ograniczono władzę hetmanów i sejmików
ziemskich. W ostatnich latach swoich rządów August II starał się
zapewnić koronę polską swojemu synowi, ale opozycja skutecznie mu
w tym przeszkadzała. Widoczna słabość Rzeczypospolitej powodowała
coraz większą aktywność sąsiednich mocarstw. W 1720 r. Rosja i
Prusy podpisały traktat w Poczdamie, w którym uzgodniły, że będą
popierać utrzymanie dotychczasowego ustroju politycznego w Polsce i
nie dopuszczą do wyboru syna Augusta II na króla Polski.
Porozumienie to zostało później przekształcone w tzw. traktat
trzech czarnych orłów. Został on zawarty w 1732 r. między Rosją,
Austrią i Prusami. Strony zobowiązywały się do współdziałania
przy wyborze króla po śmierci Augusta II. Jednocześnie
zobowiązywały się nie popierać syna Augusta II, ani Stanisława
Leszczyńskiego. Kandydatem do tronu był następca tronu
portugalskiego Dom Emanuel. Gdyby szlachta nie chciała go uznać,
przewidywano zbrojną interwencję. Traktat był przykładem jawnego
mieszania się mocarstw w sprawy polskie. Stan anarchii, całkowitej
bezsiły władzy państwowej był mocarstwom bardzo na rękę. Ich
ambasadorowie starali się go podtrzymać. Ingerencję mocarstw
ułatwiało także skorumpowanie polskiego życia politycznego.
Pobieranie wynagrodzenia od obcych państw było zjawiskiem
nagminnym.
Po śmierci Augusta II w 1732 r. rozpoczęła się
rywalizacja o tron Rzeczypospolitej. W 1733 r. syn Augusta II,
Fryderyk August, zdobył poparcie polityczne Austrii i Rosji za cenę
poważnych ustępstw na rzecz tych państw. Jednak podczas elekcji w
1733 r. królem został wybrany teść króla Francji Ludwika XV –
Stanisław Leszczyński. W takiej sytuacji pod osłoną wojsk
rosyjskich dokonana została elekcja Fryderyka Augusta Wettina, który
przyjął imię August III. Kraj pogrążył się w wojnie. Wojna
trwała w latach 1733-1735 i znana jest jako polska wojna sukcesyjna.
W Polsce Stanisław Leszczyński przegrał i musiał ratować się
ucieczką. Natomiast walki między Francją a Austrią rozpoczęte
przez Ludwika XV, rzekomo w obronie jego interesów, zakończyły się
zdobyczami francuskimi w Rzeszy. W tej sytuacji królem polskim
został August III. Odbyty w 1736 r. sejm unormował sytuację
polityczną w państwie. Król mało interesował się sprawami
polskimi, najczęściej przebywał w Saksonii. Rządy w
Rzeczypospolitej oddał w ręce swoich faworytów. W kraju walczyły
między sobą dwa stronnictwa – Potockich i Czartoryskich. Do ich
rywalizacji przyłączyli się też Braniccy i dominujący na Litwie
Radziwiłłowie. W obliczu wielkich konfliktów europejskich (wojny
śląskie, wojna siedmioletnia) Rzeczpospolita była całkowicie
bezbronna. Przez cały czas panowania Augusta III na terenie Polski
obce mocarstwa utrzymywały swoje wojska. Państwo pogrążyło się
całkowicie w anarchii, której miarą jest to, że podczas panowania
Augusta III odbył się jeden sejm – w 1736 r. Wszystkie pozostałe
w ciągu następnych 27 lat zostały zerwane. Czasy saskie są
uważane za dno upadku Rzeczypospolitej. W trakcie kilkudziesięciu
lat stoczyła się ona do grupy słabych państw
europejskich.
Szlachta i magnaci mając decydujący wpływ na
życie gospodarcze, kulturalne i polityczne Rzeczpospolitej
przedkładała korzyści własne ponad dobro narodu i kraju. Stąd
pojawiło się powiedzenie „Za króla Sasa jedz, pij, hasaj i
popuszczaj pasa”.
Mentalność sarmacka Rzeczpospolitej
odróżniała ją w tych czasach od większości krajów
europejskich. To co się działo nowego w nauce, literaturze, myśli
filozoficznej na zachodzie Europy, było współcześnie w Polsce
niemal nieznane. Gdy w innych krajach rozbudowywały się funkcje
państwa i jego aparat na szczeblu centralnym i lokalnym. W Polsce
funkcje państwa zanikały a aparat władzy prawie że nie istniał.
W
podobnej sytuacji znajdowało się wojsko, społeczeństwo
szlacheckie było niechętne stałej i licznej armii.
Kraj nie
miał właściwie stolicy ani królewskiego tronu, czyli ośrodka w
którym w innych państwach koncentrowało się życie publiczne.
W
Polsce epoki saskiej istniały jedynie prowincjonalne centra, były
nimi wielkopolskie rezydencje, do których ciążyła szlachta,
zależna od magnatów. Życie publiczne sprowadzało się do jałowych
rywalizacji magnackich stronnictw.
Sejmy niszczone przez
„Liberum Veto” przestały mieć znaczenie.
Jednak sytuacja
ta cieszyła się poparciem zagranicy, słabość Polski, uznana
została w XVIII wieku za trwały i pozytywny element europejskiej
konfiguracji politycznej. Toteż wszyscy popierali wolnościowy
ustrój Polski w którym widzieli przyczynę jej słabości. Mylne
przekonanie magnaterii i szlachty iż oba mocarstwa są
zainteresowane utrzymaniem Rzeczpospolitej jako państwa nikomu nie
zagrażającego a dodatkowo nieznajomość mechanizmów polityki
zagranicznej ( Polska nie posiadała własnej dyplomacji ) wytworzyło
beztroskę w myśleniu o sprawach międzynarodowych.
Ta prywata
i niedbałość o los Rzeczpospolitej doprowadziła ostatecznie do
rozbiorów i upadku narodu.
POWSTANIE USA::::::::::Wydarzenia, które rozegrały się w Ameryce Północnej w II połowie XVIII w. są do dzisiaj przedmiotem pewnej kontrowersji wśród historyków. Zwykle nazywa się je wojną o niepodległość kolonii angielskich w Ameryce. Nazwa jest oczywiście słuszna, ale jednocześnie sami Amerykanie używają również nazwy rewolucja, na określenie tego, co zaszło w latach 1775-1783. Idąc za tym tropem, wydarzenia te kwalifikujemy do grupy rewolucji mieszczańskich, gdyż w ich wyniku obalona została tyrania angielska nad koloniami, zniszczone przeżytki ustroju feudalnego, które jakkolwiek słabe, to jednak istniały w koloniach oraz wzmocniona została pozycja mieszczaństwa, kosztem posiadaczy ziemskich. ////////////////////Przyczyną zatargów między kolonistami a metropolią, czyli Anglią były problemy zarówno ekonomiczne, jak i polityczne. W XVII w. na atlantyckim wybrzeżu Ameryki Północnej powstało 13 kolonii angielskich. W połowie XVIII w. liczba mieszkańców kolonii wynosiła około 1,7 mln osób. Osadnicy zajmowali się głównie rolnictwem. Na południu Ameryki powstały ogromne latyfundia bazujące na pracy niewolniczej, natomiast w centralnej oraz w północnej części obok dużych majątków istniały też drobne gospodarstwa farmerskie i rozwijał się przemysł. Każda z kolonii miała odrębny ustrój i formę rządów. Na czele władz stał gubernator mianowany przez króla, istniał również własny lokalny parlament doradzający gubernatorowi. Koloniści byli uzależnieni od metropolii w kwestiach gospodarczych. Władze nie zezwalały na rozwój pewnych dziedzin wytwórczości, chroniąc w ten sposób producentów angielskich. Jednocześnie zabraniano sprowadzania do kolonii towarów innych niż angielskie, bądź przewożonych na statkach obcych bander. Z drugiej strony, surowce pochodzące z kolonii mogły być sprzedawane tylko na rynkach angielskich. W ten sposób kolonie były jedynie rynkiem zbytu i źródłem surowców dla przemysłu angielskiego. Takie postępowanie wywoływało oburzenie kolonistów. Ponadto buntowali się oni przeciw brakowi własnej reprezentacji w parlamencie angielskim. Fakt ten był odbierany bardzo boleśnie, gdyż koloniści płacili podatki uchwalone właśnie przez ten parlament. Od połowy XVIII w. zaczęło w koloniach narastać przekonanie, że należy zjednoczyć wysiłki w celu wspólnego przeciwstawienia się polityce rządu angielskiego. Po wojnie siedmioletniej (1756-1763) stosunki się jeszcze bardziej zaostrzyły, gdyż rząd poniósłszy wielkie wydatki na wojnę chciał ich część przerzucić na kolonie. W 1765 r. parlament angielski uchwalił dwie ustawy: o kwaterunku i o opłatach stemplowych. Na mocy pierwszej z nich, koloniści mieli utrzymywać oddziały wojskowe, natomiast druga nakładała opłaty na wszystkie druki, gazety, broszury oraz czynności prawne. Po protestach parlament zniósł w roku następnym ustawę stemplową, lecz wprowadził za to nową taryfę celną. W odpowiedzi koloniści ogłosili bojkot towarów angielskich. Zmusiło to rząd do zniesienia cła, za wyjątkiem cła na herbatę. W takiej sytuacji w 1773 r. grupa kolonistów przebrana za Indian w porcie w Bostonie wdarła się na pokład angielskich statków i wyrzuciła transport herbaty do morza. Rząd podjął zdecydowane działania przeciw buntownikom. Port został zamknięty i represje dotknęły ludność całej kolonii Massachusetts. W jej obronie został zwołany do Filadelfii w 1774 r. Kongres Kontynentalny. Sytuację zaostrzyły represje angielskie. Zwołany w 1776 r. II Kongres Kontynentalny uchwalił 4 VII 1776 r. Deklarację Niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki. Została ona opracowana przez T. Jeffersona. Głosiła całkowite zerwanie zależności miedzy koloniami a Anglią. Stwierdzono w niej, że ludzie mają prawo do życia, wolności i szczęścia. Po wyliczeniu wszystkich krzywd doznanych od monarchy brytyjskiego, ogłoszono je wolnymi i całkowicie suwerennymi. Jednocześnie rozpoczęła się wojna między rządem brytyjskim a byłymi koloniami. /////////////////////////Wojskami kolonistów dowodził Jerzy Waszyngton. Jego zasługą było uformowanie z nieregularnej masy ochotników armii amerykańskiej. W 1777 r. odniósł zwycięstwo nad wojskami angielskimi pod Saratogą. Bardzo poprawiło to położenie strategiczne armii amerykańskiej oraz miało wpływ na stosunki międzynarodowe. Sukcesem było nakłonienie Francji do uznania niepodległości Stanów. Do wojny przeciw Anglii przyłączyły się, poza Francją, Hiszpania i Holandia. Wojska francuskie wzięły udział w walkach na kontynencie amerykańskim. Godny odnotowania jest udział ochotników z innych krajów. Znaleźli się wśród nich Polacy – Tadeusz Kościuszko i Kazimierz Pułaski. Był to wynik powszechnej sympatii, jaką w Europie cieszyła się walka społeczeństwa amerykańskiego. Walki ostatecznie zakończyły się w 1781 r. kapitulacją wojsk angielskich pod Yorktown. W 1783 r. w Wersalu pod Paryżem został podpisany pokój między Anglią a Stanami Zjednoczonymi. W jego wyniku Anglia uznała niepodległość byłych kolonii oraz oddawała im pas ziemi między Appalachami a rzeką Missisipi. Francja otrzymała Senegal w Afryce, a Hiszpania Minorkę i Florydę.////////////////////////Nowe państwo musiało przezwyciężyć olbrzymie trudności wewnętrzne. Rysowały się sprzeczności miedzy różnymi częściami państwa (Północ – Południe), nasilały się trudności płatnicze, doszło do wystąpień ludowych. Jednym z kluczowych problemów było sprecyzowanie zasad ustrojowych. Trwała walka miedzy republikanami (zwolennikami szerokiej niezależności stanów) a federalistami (zwolennikami silnej władzy centralnej). Konstytucja uchwalona została w 1787 r. przez Federalną Konwencję Konstytucyjną zebraną w Filadelfii. Była ona wyrazem kompromisu między federalistami a republikanami. Konstytucja Stanów Zjednoczonych była pierwszą konstytucją w dziejach. Obowiązuje ona, z pewnymi zmianami (tzw. poprawkami – obecnie 25) do dziś. Głosi idee demokracji, wolności i równości. Mimo że nie brała w obronę Indian i nie znosiła niewolnictwa, była poważnym osiągnięciem demokracji i spotkała się z szerokim zainteresowaniem w świecie. Była praktycznym wcieleniem w życie ideałów filozofii oświecenia, w tym przede wszystkim całkowitego rozdzielenia od siebie władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. System polityczny utworzony w tej konstytucji nosi miano systemu prezydenckiego, gdyż pełnia władzy wykonawczej znajduje się w rękach prezydenta. Wybierany jest on w wyborach powszechnych, pośrednich na czteroletnią kadencję. Wspiera go gabinet ministrów (sekretarzy). Władzę ustawodawczą posiada dwuizbowy parlament – Kongres Stanów Zjednoczonych. W skład izby wyższej (Senatu) wchodzi po dwóch przedstawicieli każdego stanu. Izbę niższą (Izbę Reprezentantów) tworzą reprezentanci ludności wybierani proporcjonalnie do liczby mieszkańców. Władzę sądowniczą tworzą sądy powszechne z Sądem Najwyższym na czele. Nowe państwo przyjęło strukturę federalną. Podzielone jest na stany (obecnie 51), które wspólnie tworzą Unię. Władze stanowe posiadają duży zakres autonomii w sprawach lokalnych.