Metody badań pedagogicznych, Wykład 7, 31.03.2010

Obiekty badań mają jakieś cechy. Tych cech jest bardzo dużo.

Zmienne – to cechy, które charakteryzują obiekty badań. Cechy te przyjmują co najmniej 2 wartości. Są różne podziały zmiennych:

• dwuwartościowe ( dychotomiczne ) - tylko 2 wartości np. płeć ( mężczyzna lub kobieta ), dzień i noc, ciepło i zimno

• wielowartościowe – więcej niż 2 wartości np. szkoła

• ilościowe – cecha, którą da się zmierzyć, można dokonać pomiaru nasilenia danej cechy i wyrazić to np. numerycznie

• jakościowe – cecha, której pomiaru nasilenia nie da się dokonać np. preferencje ( trudno wskazać cechę jakościową, bo wszystko próbujemy zmierzyć )

Pomiar przyporządkujemy liczby jakimś obiektom w taki sposób, że relacje między tymi liczbami odpowiadają relacji między obiektami.

Ludzie dokonują pomiaru, ale ten różni się jakościowo ( ludzie mierzą lepiej lub gorzej ) .

Są 4 skale pomiaru Stevens'a:

• 1. skala nominalna – czym się różni coś od czegoś? np. jabłko średnio dojrzałe różni się od dojrzałego → kategoryzujemy

• 2. skala porządkowa ( rangowa ) - czego jest mniej albo więcej? - porządkujemy np. stopnie w szkole. Ta skala jest niedokładna, słaba np. może być duża różnica między uczniami, którzy mają 5 i 6 , albo mała różnica między uczniami, którzy mają 2, 3.

• 3. skala przedziałowa – o ile? Są równe odległości na skali np. temperatura *C - może powiedzieć o ile wczoraj było cieplej niż dzisiaj

• 4. skala stosunkowa ( ilorazowa ) - ile razy ( coś jest lepsze lub gorsze ) ? np. skale metryczne w fizyce itp. ma tzw. zero bezwzględne

Te skalą różnią się poziomem dokładności ( 1 – najsłabsza, 4 – najdokładniejsza ). W naukach humanistycznych głównie używamy skali nominalnej i porządkowej, bardzo rzadko przedziałowej.

Zmienne dzieli się też na:

• ciągłe np. wzrost dzieci w klasie. Między wartościami na skali można znaleźć 3, która jest sensowna np. Jasio mierzy 147 cm, Zosia 148 cm, ale jak ktoś dokładnie zmierzy to Wojtek ma 147,5 cm, wszystko zależy od dokładności pomiaru.

• skokowe ( tzw. dyskretne ) - np. wykształcenie . Skale wykształcenia: podstawowe, średnie, wyższe. Jest tzw. skok nie ma właściwości pośredniej.

• niezależne – dana zmienna nie zależy od wartości innych zmiennych. Jest przedmiotem naszego zainteresowania. Chcemy określić jej związki z innymi.

• zależne – jest zależna od wartości innych cech. Na to jaka jest mają wpływ inne cechy.

• pośredniczące – modyfikuje lub zmienia związek między zależną a niezależną.

np. sukces w nauce

( poczucie wiedzy, kompetencje )---------mają wpływ na-------------efekty nauki np. stopnie ->zmienna niezależna ->zmienna zależna

→ samoocena – sukces w nauce powoduje wzrost samooceny, która sprawia, że nauczyciele mają inne podejście do dziecka, cenią go itd. , a to przejawia się dobrymi stopniami ( zmienna pośrednicząca )

Zmienne dzieli się na:

• nieobserwowalne – np. dyspozycje psychiczne ( temperament, motywacje, zdolności itd. ), procesy, stany wewnętrzne ( dynamika reakcji na stres na egzaminie )

• obserwowalne – procesy i stany jednostek i zbiorowości np. drżenie rąk, bladość, frekwencja na lekcji, przygotowanie do lekcji itp. złożone właściwości np. popularność w klasie

Operacjonalizacja zmiennych – szukamy wskaźników dla cech zmiennych np.pozycja socjometryczna dziecka popularnego

Wskaźnik – cecha, zdarzenie lub zjawisko na podstawie, którego wnosimy z pewnością lub dużym prawdopodobieństwem, że zachodzi zjawisko , które nas interesuje np. jeśli chcemy się dowiedzieć czy dziecko jest popularne szukamy cech, zdarzeń, które o tym świadczą. Muszą one być stwierdzone z dużą pewnością. Wskaźnikiem musi być zjawisko obserwowalne.

Rodzaje wskaźników:

• empiryczne – jest obserwowalny związek pomiędzy wskaźnikiem a zjawiskiem obserwowalnym np. wskaźnik deszczu są ciemne chmury

• definicyjne – sami określamy, co uważamy za wskaźnik, określamy cechy, które wyznaczają zakres danego zjawiska, te cechy są obserwowalne np. określam co wchodzi ( jakie cechy ) w zakres pojęcia uczeń zdolny

• inferencyjne ( niektórzy uważają, że jest to odmiana wskaźników empirycznych ) - na podstawie zjawiska obserwowalnego wniosnkujemy o występowaniu zjawiska nieobserwowalnego, które ma dla nas znaczenie np. wnioskujemy, żę ktoś nas darzy sympatią po tym ile razy się do nas uśmiecha, napięcie emocjonalne określamy po tym jak często komuś pocą się ręce