Ustrój samorządu terytorialnego Ćwiczenia 23-12-2012r.

1. Wskaż i omów teorię samorządu terytorialnego

Teoria naturalistyczna- przeciwstawiła się państwu policyjnemu. Dzięki samorządowi uzewnętrzniła się demokracja społeczeństwa., czyli powstało społeczeństwo obywatelskie i wynikające z tego dążenia do centralizacji administracji państwowej. Jej zwolennicy głosili, że gmina jako władza lokalna jest pierwotną, czyli wcześniejszą niż państwo, formą organizacji społecznej. To państwo istniało dla gminy, a nie gmina dla państwa. Gmina nie podlegała nadzorowi państwa, byłą od niego niezależna.

Teoria państwowa- była przeciwieństwem teorii naturalistycznej. Po za państwem nie ma miejsca na samorząd, bo po za państwem nie ma zadań publicznych. Teoria odrzucała poglądy o własnych, naturalnych prawach gminy i prawach przekazywanych jej przez państwo. Uznawała, że jedne i drugie pochodzą z woli państwa wyrażonej w formie ustawy bądź za jego milczącym przyzwoleniem. WG tej teorii państwo może przekazywać część swej władzy korporacjom samorządowym jako ich własne prawo.

Teoria polityczna- wiązała istotę samorządu terytorialnego nie z zdecentralizacją administracji państwowej, lecz z jej dekoncentracją. W zdekoncentrowanej hierarchii gmina ma stanowić najniższe ogniwo administracji rządowej, przestaje być jednostką niezależną hierarchicznie od władzy centralnej, jest jedynie najniższym ogniwem w wielostopniowej strukturze administracji rządowej.

2. Scharakteryzuj samodzielność samorządu terytorialnego

Samodzielność samorządu terytorialnego wyraża się ( określone w konstytucji, np.: art. 16, 17):

• Kształtowaniu przez organy stanowiące ustroju wewnętrznego jednostek samorządu;

• Samodzielności finansowej;

• Prawie do ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonymi ustawami;

• Samodzielności majątkowej(jednostki samorządu mają osobowość prawną i przysługuje im prawo własności i inne prawa majątkowe);

• Samodzielności wykonywania zadań publicznych służących zaspakajaniu potrzeb wspólnoty jako zadań własnych.

1. Wskaż i omów konstytucyjne zasady określające pozycję samorządu terytorialnego:

• zasada praworządności- działanie przez wszystkie organy państwowe wyłącznie na podstawie przepisów prawa i ściśle według prawa oraz przestrzeganie prawa przez inne podmioty. Pojęcie praworządności, według dominującego stanowiska nauki prawa, dotyczy zarówno organów państwowych jak i zwykłych obywateli czy osób prawnych.

• zasada subsydiarności (pomocniczości)- Oznacza ona, że działania dotyczące szczegółowych, lokalnych i partykularnych kwestii podejmowane być powinny najpierw na szczeblu mniejszych zbiorowości (np. rodzina, szkoła), dopiero w momencie gdy mniejsze zbiorowości nie mogą rozwiązać problemu sprawa powinna trafić na wyższy szczebel (np.: kuratorium, gmina). Zbiorowość większa jest więc wówczas pomocnicza wobec zbiorowości mniejszej (łac. subsidium – pomoc, rezerwa).

• zasada jawności działania-

• zasada adekwatności-

• zasada sądowej kontroli-

• administracyjnej

1. Wskaż konstytucyjne koncepcje samorządu terytorialnego wg Konstytucji RP:

• Art. 10 ust. 1 ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej;

• Art. 15 ust. 1 ustrój terytorialny RP zapewnia decentralizację władzy publicznej. Podział terytorialny określa ustawa;

• Art. 17 różne pojęcia samorządu( inne samorządy);

• Art. 163 samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne niezastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych;

• Art. 164 podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina;

• Art. 165 jednostki samorządu terytorialnego posiadają osobowość prawną;

• Art. 166 zadania własne i zlecone samorządu;

• Art. 167 finanse samorządu terytorialnego;

• Art. 170 decyzje podejmowane w drodze referendum;

• Art. 181 immunitet sędziowski;

• Art. 182 udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości określa ustawa.

1. Pojęcia:

Gmina- wspólnota samorządowa osób zamieszkujących określone terytorium.

Powiat- jednostka samorządu terytorialnego i podziału administracyjnego.

Województwo- jednostka podziału administracyjnego, jednostka zasadniczego podziału terytorialnego dla administracji rządowej, także jednostka samorządu terytorialnego.

2. Wskaż i omów cechy samorządu terytorialnego

Do istotnych cech samorządu zalicza się:

• Korporacyjny charakter samorządu( polega na zabezpieczeniu określonym grupom społecznym, w drodze przepisów prawnych, prawa do zarządzania „ich” sprawami);

• Obligatoryjny udział w wykonywaniu samorządu( członkiem korporacji samorządowej staje się z mocy ustawy, a nie na podstawie własnych aktów woli);

• Samorząd i jego organy wykonują zadania z zakresu administracji publicznej;

• Samorząd jest strukturą zdecentralizowaną; nadzór nad jego działalnością jest możliwy jedynie w formach określonych ustawą i nienaruszających zakresu przyznanej mu prawem samodzielności o działaniu.

1. Samorząd terytorialny- jego istotą jest to, stanowi część władzy publicznej, obejmuje mieszkańców i terytorium zakreślone granicami zasadniczego podziału terytorialnego państwa i wykonuje samodzielnie określony zakres zadań publicznych.