UKŁAD WYDALNICZY CZŁOWIEKA

Budowa nefronu (podstawowa jednostka czynnościowo strukturalna nerki)

-ciałko nefronu (inaczej ciałko Malphiego):

-torebka nefronu (inaczej torebka Bowmna): Ściany zbudowane z nabłonka jednowarstwowego płaskiego o dużej przypuszczalności wody i składników drobnocząsteczkowych

-kłębuszek naczyniowy (każdą torebkę nefronu otacza niewielkie skupienie naczyń włosowatych)

-kanalik nerkowy (uchodzą do przewodów zbiorczych). Tworzony przez nabłonek jednowarstwowy sześcienny, który ma rozwiniętą zdolność do aktywnego transportowania jonów, jest słabo przepuszczalny dla mocznika

-pętla nefronu. Składa się z dwóch ramion biegnących w różnym kierunku

W skład układu wydalniczego wchodzi:

-para nerek

-drogi odprowadzające mocz;

-moczowody 

-pęcherz moczowy 

-cewka moczowa

Nerki Kształtem przypominają powiększone ziarna fasoli, znajdują się po obu stronach kręgosłupa za żołądkiem i wątrobą. Z każdej odchodzą dwa duże naczynia krwionośne tętnica nerkowa i żyła nerkowa. Do górnej części przylegają gruczoły nadnerczowe.

Budowa nerki:

-miąższ (bardzo silnie ukrwiony)

-rdzeń nerki (ciemniejszy) współtworzy: -piramidy nerkowe (podstawami zwrócone do kory wierzchołkami na zewnątrz); -kielichy nerkowe; -miedniczka nerkowa

Przepływ moczu przez układ Mocz jest wyprowadzany z piramid nerkowych ujściami przewodów wyprowadzających prze kielichy nerkowe do miedniczki nerkowej. Z miedniczki mocz przepływa do moczowodu i dalej do pęcherza moczowego. Stamtąd usuwany jest na zewnątrz przez cewkę moczową.

Czynności nerek:

1. wydalnicza- polega ona na usuwaniu wraz z moczem ostatnich produktów przemiany materii- mocznika, kreatyniny oraz kwasu moczowego; zaznaczyć też trzeba, że usuwane są także substancje obce dla ustroju;

2. regulacyjna ( wydalane są także substancje potrzebna dla organizmu, ale ich nadmiar jest usuwany- czynność regulacyjna)- funkcja ta oznacza zapewnienie właściwej homeostazy ustroju ( utrzymywanie właściwej ilości płynów ustrojowych ), regulację ciśnienia osmotycznego i właściwego składu płynów ustrojowych; zdolność do wchłaniania zwrotnego zapobiega wydalaniu substancji, które są niezbędne dla organizmu;

3. czynności o charakterze wewnątrz-wydzielniczym- polegają one na wydzielaniu enzymu reniny, który aktywuje angiotensynę;

Nerki są także miejscem działania wielu hormonów- aldosteronu, parathormonu, kalcytoniny czy witaminy D.

Nerki są niezwykle podatne na wady rozwojowe, które można podzielić na: 1. wady dotyczące liczby- czyli brak jednej, a nawet obu nerek; niekiedy zdarza się także wystąpienie dodatkowej nerki; 2. wady dotyczące wielkości- może wystąpić niedorozwój albo przerost narządu; 3. wady położenia- często zdarza się przemieszczenie w okolice dolnej części miednicy 4. wady dotyczące kształtu- zmieniony kształt, wystąpienie torbieli;

Powstawanie moczu

Tętniczka doprowadzająca ma większą średnice niż tętniczka odprowadzająca. Przepływająca przez kłębuszek naczyniowy krew naciska na ściany naczyń włosowatych. W kłębuszku nerkowym tworzy się wysokie ciśnienie hydrostatyczne przez co krew zostaje "wyciskana" do światła torebki nefronu. W naczyniach włosowatych pozostają białka oraz krwinki. Reszta to mocz pierwotny. Składa się on z wody, soli mineralnych, mocznika, barwników, metabolitów po lekach, kwasów i jonów tak więc składników zarówno potrzebnych jak i zbędnych a wręcz szkodliwych. Dalej przepływa przez kanalik nerkowy gdzie otaczające go naczynia krwionośne odbierają wodę, sole mineralne, kwasy organiczne, jony (sodu, potasu), aminokwasy i glukozę czyli wszystkie potrzebne produkty. Nazywa się to resorpcją zwrotną obowiązkową. Przepływając dalej przez kanalik II rzędu odzyskiwana jest dalej woda (resorpcja nadobowiązkowa- o ile jest to konieczne) oraz sole. Następuje tu również zakwaszanie moczu przez dodawanie jonów wodorowych. Tak zostaje mocz ostateczny składający się z wody, jonów wodorowych i pochodnych leków.

W skrócie: 3 etapy:

1)filtracja- oczyszczenie krwi ze zbędnych substancji, jej wynikiem jest mocz pierwotny.

2)resorpcja- zwrotne wchłanianie tych substancji, które mogą przydać się organizmowi (tj. woda, sole mineralne- r. nadobowiązkowa, glukoza, aminokwasy- r. obowiązkową)

3)sekrecja- wydzielenie substancji, które muszą zostać usunięte, a wcześniej nie zostały (np. leki, jony wodoru H⁺, barwniki)

W wyniku resorpcji i sekrecji powstaje mocz ostateczny.

MOCZ PIERWOTNY: mocznik, woda, sole mineralne, glukoza, aminokwasy

MOCZ OSTATECZNY: mocznik, woda, sole mineralne, leki, barwniki, jony H⁺

Jeżeli w moczu ostatecznym pojawią się aminokwasy może to świadczyć o zapaleniu nerek.

Budowa układu wydalniczego: