Międzynarodowy rynek finansowy

Co rozumiemy pod pojęciem MRF?

Z jakich segmentów się on składa?

• MRF sensu largo:



MRW



MRP



MRK

•

MRF sensu stricto:



MRP



MRK

• Na międzynarodowym rynku

pieniężnym

odbywa się handel

płynnymi

aktywami

finansowymi, takimi samymi jak
na krajowych r.p. bądź podobnymi,
ale opiewającymi na waluty
obce.

• Czyli będzie to rynek, na którym

przeprowadzane

są

operacje

depozytowe i odbywa się obrót
instrumentami

kredytu

krótkoterminowego (do 1 roku).

• Na międzynarodowym rynku

kapitałowym

odbywa się obrót

instrumentami kredytu średnio- i
długoterminowego

(powyżej

roku). Przedmiotem transakcji na
tym rynku będą akcje i obligacje.

• Na międzynarodowym rynku

walutowym

przedmiotem

transakcji są waluty obce.

• Rynek lokat i pożyczek międzybankowych

swe

źródło

nadwyżkach

ponadobowiązkowych

rezerw

gotówkowych

banków. Banki mogą ulokować nadwyżki rezerw
gotówkowych w banku centralnym lub mogą je
odpożyczać na wyższy procent innym bankom.

• Transakcje te zawiera się w bardzo dużych

okrągłych  sumach,  na  okres  od  dnia  do  roku,  z
tym  że  dominują  pożyczki  jednodniowe
(ang.  overnight  money)  i  pożyczki  z
siedmiodniowym

wypowiedzeniem.

gotówce najbardziej płynne są właśnie pożyczki
o jednodniowym terminie wypowiedzenia.

• Międzybankowy rynek nadwyżek gotówkowych

może  być  zorganizowany  przez  instytucję
prywatną  lub  przez  bank  centralny.  Pierwsze
rozwiązanie  przyjęto  w  Wielkiej  Brytanii  i  Francji,
drugie w Stanach Zjednoczonych.

• Rynek pieniądza międzybankowego w Wielkiej

Brytanii  rozwinął  się  w  latach  sześćdziesiątych.
Jest  on  obsługiwany  przez  domy  dyskontowe.
Transakcje  międzybankowe  rozwinęły  się  w
Wielkiej  Brytanii  na  tak  dużą  skalę,  że  zaczęły
wręcz  przeważać  nad  transakcjami  z  klientami,
jednostkami  prywatnymi.  W  1983  r.  lokaty
krótkoterminowe przyjmowane od innych banków
stanowiły  w  Wielkiej  Brytanii  aż  60%  zobowiązań
banków rozliczeniowych.

• Oczywiście

dany

bank

może

być

pożyczkodawcą

lub

pożyczkobiorcą,

zależności od tego, czy ma nadwyżkę czy
niedobór rezerw gotówkowych.

• Stopa procentowa na rynku międzybankowym

w Londynie, tzw. londyńska stopa pożyczek
międzybankowych

(London

interbank

bid/offered rate)

, kształtuje się w zależności

od podaży i popytu na tego rodzaju nadwyżki i
ma  bardzo  duże  znaczenie  ekonomiczne.  Jest
podstawą  określania  stóp  procentowych
na  wielu  innych  segmentach  krajowego  i
zagranicznego rynku pieniężnego.

• LIBOR

– stopa bazowa od depozytów

dziennych, 1-mies., 3-mies., 6-mies. i rocznych

• BID RATE – stopa zakupu
• OFFERED RATE – stopa sprzedaży

• W

Stanach

Zjednoczonych

rynek

nadobowiązkowych

rezerw

gotówkowych

skoncentrowany jest w 12 bankach Rezerwy
Federalnej.

Jest

tzw.

rynek

funduszy

federalnych.

• Amerykańskie banki handlowe mogą lokować

rezerwy nadobowiązkowe w bankach Rezerwy
Federalnej na odrębnych od obowiązkowych
oprocentowanych rachunkach.

• Rachunki obowiązkowe, które banki handlowe

muszą utrzymywać, są nieoprocentowane.

• Wkłady nadobowiązkowe są odpożyczane na

procent innym bankom handlowym, w danej
chwili odczuwającym niedobór rezerw.

• Stopa oprocentowania funduszy

federalnych

zmienia

się

zależności  od  relacji  podaży  do
popytu  na  te  fundusze.  Jest  to  inna
stopa  procentowa  aniżeli  stopa
dyskontowa,  według  której  banki
handlowe

zaciągają

pożyczki

krótkoterminowe w bankach Rezerwy
Federalnej.

• Relacja stopy oprocentowania

funduszy federalnych do stopy
dyskontowej ma duży wpływ na
postępowanie

banków

handlowych

odnośnie

gospodarowania aktywami.

• Istnieje

zasadnicza

różnica

między

pożyczkami

zaciągniętymi

banku

centralnym

pożyczkami

zaciągniętymi

rynku

międzybankowym.

• Te pierwsze zwiększają rezerwy

gotówkowe banków.

• W drugim przypadku istniejące już

rezerwy są tylko przesuwane do
innych banków.

•Kolejnym segmentem rynku pieniężnego jest

rynek

weksli własnych przedsiębiorstw

. Emitują je

duże przedsiębiorstwa o uznanej pozycji
finansowej.

•Weksel własny jest dokumentem, na podstawie

którego

emitent,

czyli

przedsiębiorstwo,

zobowiązuje

się

wypłacić

posiadaczowi

weksla określoną sumę, w określonym czasie.

•Walory te są zbywalne, prawo własności może być

przeniesione

osoby

osobę

poprzez

odpowiednią adnotację na grzbiecie weksla.

•Terminy wykupu weksli wynoszą od 3 do 270

dni, ale ta druga granica jest częściej stosowana

•Prócz

przedsiębiorstw

produkcyjnych,

weksle

własne emitują także przedsiębiorstwa użyteczności
publicznej oraz firmy czysto finansowe zajmujące się
wyłącznie handlem papierami wartościowymi.

•Jeżeli chodzi o przedsiębiorstwa produkcyjne, to weksle

własne  mogą  służyć  finansowaniu  zapasów  sezonowych,
nie  sprzedanych  jeszcze  zapasów  wyrobów  gotowych  itp.
W  szczególnych  wypadkach  mogą  finansować

nawet

długookresowe potrzeby przedsiębiorstwa

, jeżeli

wykupowi starych weksli towarzyszy emisja nowych.

•Weksle własne przedsiębiorstw zakupują najczęściej

inne firmy, które akurat dysponują wolnymi zasobami
pieniężnymi oraz banki handlowe.

•Generalnie jednak

ta metoda pozyskiwania funduszy

nie ma większego znaczenia

• Z rynkiem weksli łączy się

rynek akceptów

bankowych

(weksli akceptowanych przez

bank). Akceptując weksle innych jednostek,
niejako

pożyczając

swoją

nazwę,

banki

pobierają

tzw.

opłatę

akceptacyjną.

Wysokość  opłaty  waha  się  w  zależności  od
ryzyka  i  stopnia  zaufania  do  dłużnika
wekslowego.  Banki  na  ogół  mają  dobre
rozeznanie  co  do  sytuacji  finansowej  wystawcy
weksla,  tak  że  ewentualne  straty  z  tytułu
bankructwa  dłużnika  wekslowego  są  mało
prawdopodobne.  Banki  w  swej  działalności
akceptacyjnej wykazują dużą ostrożność.

• Akcepty bankowe nie muszą być przez bank

przechowywane  do  momentu  wykupu  weksla.
Są  zbywalne.  Jeżeli  bank  potrzebuje  w  danej
chwili  gotówki,  to  może  sprzedać  akcepty
maklerowi  specjalizującemu  się  w  tego  rodzaju
transakcjach. Akcepty są również kupowane
przez banki centralne.

• Ważnym instrumentem kredytowym

rynku pieniężnego są weksle skarbowe.

• Weksle skarbowe

jako instrument

finansowania

wydatków

rządowych

wyemitowano po raz pierwszy w Anglii
w 1870 roku.

• Weksle emituje się na okresy 3 i 6

miesięcy

oraz

roczne.

Weksle

skarbowe są sprzedawane co tydzień na
drodze aukcji.

Ich ilość nieustannie

wzrasta

w związku z rosnącym

długiem  rządów,  chociaż  nie  są
jedynym  instrumentem  finansowania
deficytów  budżetowych,  które  są
pokrywane  także  w  drodze  emisji
długoterminowych obligacji.

• Finansowanie

narastających

deficytów

budżetowych  wymaga  ciągłego  wykupywania
starych  weksli  i  emitowania  nowych.  Ale
operacja  ta  nie  jest  ani  ryzykowna,  ani
kosztowna.

• Dlaczego

jednak

potrzeby

istocie

długoterminowe finansuje się kredytem
krótkoterminowym?

• Czyni się tak dlatego, że weksle skarbowe są

relatywnie  nisko  oprocentowane,  a  koszt
kredytu  ma  duże  znaczenie  dla  zadłużonego  na
dużą  skalę  skarbu  państwa.  Ponadto,  dla
kupujących  weksle  skarbowe  są  dobrą  lokatą
chwilowo

wolnych

środków

finansowych.

Utrzymywane są zamiast gotówki przez banki
rozliczeniowe,

inne

instytucje

pośrednictwa

finansowego, przez przedsiębiorstwa, władze
lokalne, wreszcie banki i rządy zagraniczne.

• Banki centralne, kupując i sprzedając

weksle, są w stanie regulować obieg
pieniężny w kraju.

• Instytucjami

pośredniczącymi

transakcjach  kupna-sprzedaży  weksli
między  skarbem  państwa  a  rynkiem
pieniężnym  są  w  Stanach  Zjednoczonych
wyspecjalizowane  firmy  maklerskie,  a  w
Wielkiej  Brytanii  domy  dyskontowe.  W
niektórych

przypadkach

mogą

być

wyspecjalizowane

departamenty

banków

handlowych (rozliczeniowych).

• Skarb państwa gotów jest zawrzeć

transakcję  z  każdym  maklerem,  który
oferuje  cenę  sprzedaży  czy  cenę  zakupu
zgodną  z  jego  preferencjami.

Dochodem

maklera

jest różnica między ceną zakupu

weksla  a  ceną,  po  jakiej  makler  weksel  sam
sprzedaje  (bid  and  ask  spread).  Maklerzy
mogą  ponadto  zyskać  na  zmianie  stopy
oprocentowania,  czyli  inaczej  na  zmianie
rynkowej ceny weksla.

• Zupełnie nowym rodzajem instrumentu

kredytowego jest

zbywalny certyfikat

depozytowy

• W

Stanach

Zjednoczonych

przedsiębiorstwa na coraz szerszą skalę
zaczęły lokować wolne środki pieniężne
nie na nieoprocentowanych rachunkach
w bankach, ale w wekslach skarbowych.
To z kolei ujemnie odbiło się na
dochodach banków. Aby więc ponownie
przyciągnąć fundusze przedsiębiorstw,
banki w Stanach Zjednoczonych zaczęły
w

1961

emitować

zbywalne

certyfikaty

depozytowe.

Są

one

odmianą wkładów terminowych.

• Wkłady terminowe

mogą być ulokowane

na różne okresy, od 3 miesięcy do kilku lat.
Są one więc po części instrumentami
rynku pieniężnego, a po części
instrumentami rynku kapitałowego.

• Zbywalne certyfikaty depozytowe są

instrumentami

wyłącznie

krótkoterminowymi

Certyfikaty

emituje się w dużych okrągłych sumach. W
Stanach  Zjednoczonych  najniższa  wartość
jednego  certyfikatu  wynosi  100  tys.
dolarów.  Są  łatwo  zbywalne  na  rynku
pieniężnym.  Okres  spłaty  może  wynosić
od  1  do  12  miesięcy,  jednak  przeciętny
okres

wykupu

wynosi

miesiące.

Oczywiście, im dłuższy jest termin wykupu,
tym wyższe jest oprocentowanie.

• Certyfikat

depozytowy

prostu

wydawane

przez

banki

zbywalne

pokwitowanie  wkładu,  potwierdzające  wkład
pieniędzy  na  określony  czas  wg  podanej  %.
Certyfikat  opiewa  zwykle  na  okaziciela  i  może  być
przenoszony w sposób nieograniczony, tj. zbywany
przed  terminem  płatności  po  obowiązującej  w
danym momencie cenie rynkowej.

• Z punktu widzenia banków CD są metodą

sekuratyzacji wkładów

, a dla klientów są bardzo

wygodne ze względu na możliwość obrotu nimi na
rynku pieniężnym i upłynnia go przed terminem
wykupu bez utraty odsetek.

• Największy

popyt

zbywalne

certyfikaty

depozytowe

zgłaszają

przedsiębiorstwa. Ich stopa oprocentowania
jest  wyższa  od  stopy  oprocentowania  weksli
skarbowych.  Wynika  to  stąd,  że  ryzyko
niewypłacalności  banków  jest  wyższe  aniżeli
ryzyko niewypłacalności rządu.

• Poza tym

stopa oprocentowania musi

kształtować się po prostu na konkurencyjnym
poziomie

inaczej

bowiem

zbywalne

certyfikaty depozytowe nie byłyby kupowane.

• Coraz powszechniejsze w obiegu są tzw.

euronoty

• Są to zobowiązania dłużne z okresem ważności

do  1  roku,  emitowane  przez  rządy  i  wielkie
korporacje,  denominowane  w  walutach  innych  niż
waluta  kraju,  który  je  emituje,  z  możliwością
przedłużenia (wykupienia w dłuższym terminie).

• Są powszechnie przedmiotem handlu, w ich

sprzedaży pośredniczą banki, które kupują je od
emitentów i sprzedają inwestorom.

• Instrumenty te nie mają i nie muszą mieć

zabezpieczenia, sama pozycja emitenta stanowi
gwarancję.

• Ich znaczenie rosło od lat 80.

Instrumenty MRF: rynek kapitałowy

• Na rynku kapitałowym dokonuje się

transakcji kupna i sprzedaży walorów
będących instrumentami kredytowania,
których termin wykupu jest dłuższy niż rok.

• Najbardziej popularne instrumenty:



akcje



obligacje.

Znaczenie tego rynku rośnie (szczególnie od
lat 80.) ze względu na akcje korporacji
międzynarodowych

oraz

obligacje

wykorzystywane do finansowanie deficytów
budżetowych.

Różnica między akcją a

obligacją

• polega na tym, że akcja daje tytuł

własności w stosunku do majątku
spółki, a obligacja daje prawo do
dochodu

tytułu

wykupu

obligacji.

• Akcja przynosi dochód zmienny w

zależności od kondycji spółki i zasad
podziału

zysku,

oprocentowanie

obligacji

jest

zazwyczaj

stałe,

ustalone z góry.

• Obligacje

rynku

międzynarodowym:



zagraniczne



euroobligacje



emitowane

jednostkach

umownych, takich jak SDRy i
ECU

(b.

popularne

przed

utworzeniem UGiW)

• Obligacje

zagraniczne

zagraniczne papiery dłużne o stałym
oprocentowaniu, emitowane przez
cudzoziemców

krajowym

rynku

kapitałowym.

Są

denominowane w walucie krajowej i
rozprowadzane

oraz

poręczane

przez konsorcja banków krajowych.

• (czyli

obligacje

jakiegoś

kraju

emitowane na inny rynek w jego
walucie)

•Euroobligacje

–

są

emitowane

eurowalutach i nie są przywiązane do
rynku konkretnego kraju. Subskrybowane
poza granicami kraju i nie sprzedawane w kraju
waluty, w której są denominowane.

•Eurowaluta

waluta,

która

jest

wykorzystywana  na  rynku  pieniężnym  i
kapitałowym  innym  niż  rynek  macierzysty,  np.
eurodolar  to  dolar  podlegający  obrotowi  na
rynku innym niż rynek USA.

•Eurokredyt dolarowy

to np. kredyt w

dolarach udzielony przez bank brytyjski
bankowi niemieckiemu.

Podmioty MRF



Banki



Skarb państwa



Przedsiębiorstwa, głównie
międzynarodowe zasobne w kapitał



Instytucje ubezpieczeniowe



Fundusze powiernicze i emerytalne



Kasy budowlane



Giełdy



Gospodarstwa domowe

Gwałtowny

rozwój

rynków

finansowych

minionych

dekadach

w bilionach USD

1980

1993

2000

2005

PKB globalne (nominalne)

10.1

24.4

31.7

44.5

Globalna kapitalizacja rynku obligacji

4.0

22.3

36.0

58.0

- rządowe papiery dłużne

2.0

10.6

14.0

23.0

- prywatne papiery dłużne

2.0

11.7

22.0

35.0

Globalna kapitalizacja rynku akcji

3.0

14.3

32.0

44.0

Globalne depozyty bankowe

5.0

16.4

25.0

38.0

Aktywa funduszy hedgingowych

n.a.

0.1

0.5

1.5

Aktywa funduszy emerytalnych

n.a.

5.3

10.3

17.9

Globalny rynek instrumentów pochodnych

n.a.

94.2

109.5

355.5

Rezerwy walutowe Banków Centralnych

0.4

0.9

1.9

4.2

Aktywa SWF (sovereign wealth funds)

N/A

N/A 2.1-2.5

Rozwój rynków finansowych (w bilionach USD)

Źródło: BIS, OECD, McKinsey Global Institute, IMF, Morgan Stanley, obliczenia własne.

Gwałtowny rozwój rynków

finansowych w minionych dekadach

% of nominal global GDP

1980 1993 2000 2005

Global bond market
capitalization

39.6

91.4 113.6 130.3

- government debt securities

19.8

43.4

44.2

51.7

- private debt securities

19.8

48.0

69.4

78.7

Global equity market
capitalization

29.7

58.6 100.9

98.9

Global bank deposits

49.5

67.2

78.9

85.4

Global derivative markets
(notional outstanding)

n.a. 386.1 345.4 798.9

Source: Rybinski K., Opala P., Holda M. (2008) „Gordian knots of the 21st century”,
book published by Ministry of Regional Development and Rewasz, June 2008

Document Outline