Diagnostyka
radiologiczna
stawów
skroniowo-
żuchwowych
Diagnostyka
radiologiczna
stawów
skroniowo-
żuchwowych
Głownymi celami diagnostyki radiologicznej
są:
-ocena symetrii stawow skr-żuchw.
-badanie czynności i funkcji stawów
skr.żuchw.
-odnalezienie źródeł patologii widocznych po
wykonaniu zdjęć w różnych projekcjach
-wykrycie zmian zwyrodnieniowo-
wytwórczych
-monitorowanie efektów leczenia
-ocena parafunkcji zwarciowych
W urazach okolicy ssż proponuje się
wykonanie pantomogramu lub zdjęcia według
Schüllera, przy rozległych uszkodzeniach
czaszki – badanie tomografii komputerowej.
Nowotwory okolicy ssż będą wymagały po
wykonaniu pantomogramu przeglądowego
badania TK. Zmiany zwyrodnieniowe
i dysfunkcje ssż powinny być diagnozowane
w pierwszym etapie, na podstawie
pantomografii czynnościowej i badania USG
a w przypadku konieczności ewentualnego
zabiegu operacyjnego – badania TMR.
zdjęcia rentgenowskie konwencjonalne
-pantomograficzne:
-przeglądowe,
-spiralne
-czynnościowe w zwarciu i rozwarciu
badanie ultrasonograficzne w czasie
rzeczywistym
badanie tomografii komputerowej jedno ‑
i wielorzędowej
badanie tomografii rezonansu magnetycznego.
Na metody obrazowania stawów skroniowo-żuchwowych
składają się:
ocenę struktury i ustawienia głowy żuchwy
względem guzka stawowego(powierzchnia stawowa,
torbiele kostne)
zagęszczenie warstwy korowej głowy żuchwy lub
panewki stawu,
wykrycie wyrośli kostnych na krawędziach
stawowych
ocena stanu(struktura, głębokość)panewki stawowej
ocena guzka stawowego j.w
ocenę szerokości szpary stawowej(do 3mm)
zmiany o charakterze nadżerek i torbieli kostnych.
Zdjecia rentgenowskie konwencjonalne umożliwia:
Badany staw przylega do kasety, a
płaszczyzna strzałkowa jest do niej
równoległa. Lampę rentgenowską kieruje
się ku dołowi pod kątem 25 stopni w
stosunku do poziomu. Rutynowo
wykonywane są dwa zdjęcia przy
zamkniętych i otwartych ustach. Zdjęcie
wykonane w zwarciu dostarcza informacji
o szerokości szpary stawowej, jej symetrii,
kształcie dołka i guzka stawowego,
budowie głowy żuchwy i kości skroniowej.
Zdjęcia uszno-skroniowe przeglądowe i
czynnościowe według Schüllera
RTG w projekcji Schüllera(uszno-
skroniowe przegladowe i czynnosciowe)
Przedstawia staw skroniowo-żuchwowy w
płaszczyźnie czołowej. Na zdjęciu ocenia się
zmiany w obrębie wyrostków kłykciowych i
powierzchni stawowej
Projekcja szczególnie przydatna w
diagnostyce urazów okolicy głowy żuchwy,
jeżeli na przeglądowych zdjęciach czaszki nie
udaje się jednoznacznie ocenić szczeliny
złamania i przemieszczeń odłamów kostnych
w kierunku bocznym lub przyśrodkowym
Zdjęcie potyliczno-nosowe według
Clementschitscha
RTG w projekcji
Clementschitscha(potyliczno-nosowe)
Zdjęcie pantomograficzne
:
-przeglądowe
-czynnościowe celowane w staw(w ruchu)
Zalety:
-niska dawka promieniowania w porownaniu z innymi metodami
-ocena całościowa stanu uzębienia, widoczne wiele struktur
-dla pacjentów niezdolnych do otworzenia ust
-nieuciążliwe dla pacjenta
-stosowane do planowania leczenia ortodontycznego
Wada:
-mała, mozliwosc optycznego”przeklamania ”odnosnie dlugosci trzonu, panewki i
np..glowy żuchwy, podane odp.powiekszenie 1,3, 1,5 razy,
Co zobaczymy w zdjeciu pantomograficznym
?
-stawy skroniowo ‑żuchwowe
-kości szczęk
-Uzębienie
-zatoki szczękową
-jamę nosową
-łuki jarzmowe.
-
metoda umozliwiajaca wybranie najkorzystniej
uchwyconej warstwy otrzymanej przez padanie
promieni RTG pod roznymi katami
-zaleta jest dobre uwidocznienie zmian
zwyrodnieniowych
-mozliwosc oceny symetrii stawu skr.-
zuchw(mierzonej przez odleglosc miedzystawową)
Zdjecia pantomograficzne
spiralne
Skanogram ssż w zwarciu.
Skanogram ssż w rozwarciu.
-dzieki niemu możemy uzyskac dokladne
informacje o zakresie ruchomosci żuchwy i
jej budowie
Zdjecie pantomograficzne
czynnosciowe(otwarte i zamkniete usta)
Zdjecie pantomograficzne
Jak dziala ultrasonograf?
Urzadzenie to wysyla fale akustyczne o wysokiej
częstotliwości(od 1 do 10 MHz) które wnikają do ciała
i rozchodzą się, nie uszkadzając komórek. Każdy
narząd odbija ultradźwięki inaczej, dzięki czemu
można rozpoznać jego strukturę. Ultrasonograf
układa więc odbite fale w obrazy, rejestruje kształty i
dzięki temu widać odchylenia od normy.
Są bezpieczne, w przeciwieństwie do promieni
rentgenowskich
Ultrasonografia w diagnostyce
schorzeń stawu skr.-żuchw.
Pozwalaja na:
-wizualizację tkanek miękkich stawu
skroniowo ‑żuchwowego, niewidocznych
na zdjęciach konwencjonalnych
-ocenę ruchomości krążka w czasie
rzeczywistym
-obserwację skurczu mięśnia skroniowego
-obserwujemy czy krążek ślizga się
płynnie po głowie żuchwy czy przeskakuje
___________________________________
Zdjecia wymagają jednak wprawy
oceniającego je lekarza, trudne do oceny
Badania ultrasonograficzne:
Zdjecie USG TMJ –stawu
skroniowo zuchwowego
Jest to uznana metoda badania stawów
skroniowo ‑żuchwowych w urazach, procesach
nowotworowych, a także do wstępnej oceny
przed leczeniem protetycznym, a szczególnie
implantologicznym. Współczesne aparaty TK
pozwalają na badanie warstw o grubości 0,5
mm. Badanie jest wykonywane rutynowo
w płaszczyźnie osiowej, wówczas pacjent leży
na plecach, i czołowej – leży na brzuchu. W tym
celu wyznacza się warstwy na tzw. topogramie.
TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA
(TK)
Podczas badania pacjent jest stopniowo przesuwany
przez układ lampa ‑detektor i w tym czasie są
wykonywane obrazy licznych, przylegających do siebie
warstw ssż, a dane zbierane są w trakcie ciągłego
ruchu lampy. Skróciło to znacznie czas badania
i zmniejszyło liczbę niepożądanych czynników
związanych z ruchami pacjenta.
Na podstawie zebranych w czasie badania danych
można wykonać rekonstrukcję obrazu w płaszczyźnie
czołowej, strzałkowej, w płaszczyznach zakrzywionych,
a także rekonstrukcje trójwymiarowe 3D.
Wady TK
są związane z narażeniem badanego na
promieniowanie jonizujące, powstawaniem artefaktów
utrudniających lub uniemożliwiających interpretację
obrazu stomatologicznego, których przyczyną są
wypełnienia zębowe i niektóre materiały protetyczne.
Tomografia rezonansu magnetycznego (TMR) stała
się metodą z wyboru w diagnostyce elementów
tkanek miękkich ssż. Pozwala ona na wizualizację
krążka stawowego, istotną w rozpoznawaniu
i leczeniu okolicy zakrążkowej (w której przebiegają
naczynia krwionośne i nerwy zaopatrujące staw),
a także mięśni skroniowych. Najważniejszą częścią
aparatu MR jest magnes o silnym, stałym polu
magnetycznym i wielkości od 0,15 do 3,0 tesli (T).
TOMOGRAFIA REZONANSU
MAGNETYCZNEGO (TMR)
Badanie polega na jednoczasowym zobrazowaniu
wszystkich tkanek stawu, a użycie odpowiedniego
oprogramowania umożliwia także obrazowanie
stawu w czasie ruchu i otrzymanie informacji
o jego stanie czynnościowym. W celu jego
wykonania wykorzystuje się specjalne małe cewki
powierzchniowe o średnicach 7,62 cm, zakładane
osobno dla każdego stawu.
TMR rozpoczyna się od skanów lokalizacyjnych
w płaszczyznach osiowych, przechodzących przez
głowy żuchwy w obrazach T1 ‑zależnych. Warstwy
są przeprowadzane w płaszczyznach
prostopadłych (grubość 3 mm, odstęp między
warstwami 0,3 mm) oraz równoległych (grubość 2
mm z odstępem 0,2 mm) do długiej osi głowy
żuchwy. Podczas badania nie stosuje się środka
cieniującego.
Dyskomfortem dla pacjenta jest hałas
powstający w trakcie pracy cewek
gradientowych, dlatego podczas badania jego
uszy chroni się woskowymi zatyczkami.
W obrazie TMR ocenia się: typ budowy stawu,
symetrię szpary stawowej, sygnał krążka
stawowego, położenie krążka stawowego
w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej
w zwarciu, położenie pasma tylnego krążka
w zwarciu, ustawienie głowy żuchwy
w rozwarciu i obecność zwyrodnieniowych
zmian kostnych.
Do zalet
TMR zalicza się wysoką rozdzielczość
obrazu, dowolność wyboru płaszczyzny
badania, małą liczbę artefaktów pochodzących
od kości, uwidocznienie badanych struktur
w trzech wymiarach a także nienarażenie
badanego na promieniowanie jonizujące.
Przeciwwskazania do TMR są
bezwzględne i względne.
Do
bezwzględnych
należą: wszczepiony rozrusznik serca,
wszczepy ślimakowe, materiały protetyczne
i wypełnienia stomatologiczne zawierające
komponenty ferromagnetyczne.
Względne
przeciwwskazania
to: ciąża, klaustrofobia
(w systemach zamkniętych aparatów MR).