Współpraca NATO z wybranymi 

organizacjami międzynarodowymi 

w dziedzinie wczesnego 

ostrzegania i zapobiegania 

konfliktom zbrojnym

NATO – ONZ 

• Związki NATO z ONZ datują się od 

samego początku powstania Sojuszu, 
tj. od 1949 roku.

• Znalazło to swój wyraz prawny w 

zasadniczych dokumentach obu 
organizacji, tzn. Karcie Narodów 
Zjednoczonych i Traktacie 
Waszyngtońskim. 

NATO – ONZ 

• Do roku 1992 kontakty merytoryczne 

były sporadyczne i ograniczone co do 
spraw. 

• Sytuacja uległa radykalnie zmianie 

wraz z wybuchem konfliktu w byłej 
Jugosławii, kiedy to na mocy rezolucji 
Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie 
embarga nałożonego na Serbię i 
Czarnogórę, Sojusz rozpoczął morską 
operację na Adriatyku. 

NATO – ONZ 

• Samoloty AWACS, należące do sił NATO, 

kontrolowały codziennie zakazaną przez ONZ strefę 
lotów. 

• Związki pomiędzy NATO i ONZ:
 więzy prawne, związane z rzeczywistą współpracą 

obu organizacji w rejonach prowadzonych misji 
pokojowych

obszary te wzmacniają i poszerzają instytucjonalne 

ramy działalności Sojuszu w dziedzinie EWCP, w tym 
szczególnie w prowadzeniu operacji pokojowych. 

NATO – ONZ 

• W swoim czasie, były Sekretarz 

Generalny Sojuszu Solana podkreślił 
w swoim oświadczeniu konieczność 
pełnego przestrzegania wszystkich 
postanowień rezolucji Rady 
Bezpieczeństwa ONZ. 

NATO – ONZ 

• Sojusz dysponuje pewnymi niewojskowymi 

zdolnościami cywilnymi, zwłaszcza w 
dziedzinie planowania cywilnego na wypadek 
sytuacji nadzwyczajnych, obronnych 
aspektów reformy sektora bezpieczeństwa 
oraz programów współpracy partnerskiej. 

• Jednak  NATO nie jest zdolne do 

podejmowania pełnego zakresu działań 
wymaganych do budowy państwowości oraz 
rozwoju społecznego i gospodarczego.

NATO – ONZ 

• Rada Bezpieczeństwa Narodów 

Zjednoczonych ma unikalną rolę w 
uprawomocnianiu użycia siły w sytuacjach 
innych, niż przypadki samoobrony objęte 
artykułem 51 Karty NZ oraz artykułem 5 
Traktatu Północnoatlantyckiego. 

• Wszyscy członkowie NATO zdecydowanie 

preferują przeprowadzanie operacji spoza 
artykułu 5 z upoważnieniem w postaci 
mandatu Rady Bezpieczeństwa NZ.

NATO – ONZ 

• Członkowie NATO postrzegają przywództwo ONZ w 

koordynowaniu wielonarodowych wysiłków na rzecz 
stabilizacji i odbudowy jako bardzo pożądane, jak w 
przypadku 

Tymczasowej Misji Administracyjnej ONZ w 

Kosowie (UNMIK) 

czy 

Misji Wsparcia Narodów 

Zjednoczonych w Afganistanie (UNAMA). 

• Niektóre biura i agencje ONZ, takie jak 

Departament 

Operacji Pokojowych (DPKO),

 Biuro Narodów 

Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości 
(UNODC), 

Program Rozwojowy Narodów Zjednoczonych 

(UNDP), 

Biuro Koordynacji Spraw Humanitarnych ONZ 

(OCHA) 

dysponują potencjałem nieporównywalnym z 

innymi organizacjami.

NATO – OBWE 

• Relacje NATO – OBWE, w obszarze EWCP 

zapoczątkowane przez szczyt KBWE w Helsinkach 
(1992) trwają do dziś. 

• Tam zostały powzięte pewne deklaracje co do 

opracowania zasad i metod podejmowania działań 
na rzecz zapobiegania konfliktom zbrojnym. 

• Później,  OBWE dokonała uzupełnień treścią 

wszystkich deklaracji przedstawiając zasady 
wysyłania w rejony konfliktów swoich 
przedstawicieli z zadaniem monitorowania rozwoju 
sytuacji oraz prowadzenia 

„misji dobrych usług”.

NATO – OBWE 

• Obecnie OBWE należy do 

najważniejszych podmiotów 
międzynarodowej architektury 
bezpieczeństwa NATO od początku 
istnienia KBWE/OBWE. 

• Popierała rozwój i poszerzanie roli 

Organizacji w międzynarodowej 
architekturze bezpieczeństwa 
międzynarodowego. 

NATO – OBWE 

• Współpraca NATO – OBWE ma 

również swój wymiar praktyczny, 
wymiar coraz szerszy, z uwagi na 
zróżnicowanie funkcji obu 
organizacji, choć należy uwypuklić, iż 
wymaga ona 

poprawy stopnia 

koordynacji wzajemnych 
przedsięwzięć, 

aby nie dochodziło do 

kolizji lub dublowania zadań.

NATO – OBWE 

• W sferze polityczno-wojskowej OBWE od pewnego czasu 

zapewnia ramy kontroli zbrojeń oraz środki budowy 
zaufania, środki zapewniania przejrzystości i 

„stanowienia norm”. 

• Ten ostatni rodzaj działań wywodzi się z wdrażania 

politycznych i wojskowych kodeksów postępowania w 
celu promowania przestrzegania wytycznych w zakresie 
najlepszych praktyk odnośnie do odnowy po konflikcie. 

• Sojusz zajmował się zapewnianiem bezpieczeństwa dla 

działań OBWE na obszarach, gdzie rozmieszczone 
zostały siły NATO, a działania te służyły realizacji 
szerszych celów politycznych NATO w sytuacjach po 
zakończeniu konfliktu.

NATO -UE

• Relacje NATO - UE zostały uwidocznione z chwilą 

powołania do życia Unii Europejskiej na posiedzeniu 
Rady Europejskiej w Maastricht w grudniu 1991 
roku. 

•  Do czasu osiągnięcia przez UE zdolności 

operacyjnej do wykonywania nowych zadań, 
współpraca Unii z NATO będzie ograniczała się do 
współdziałania w regionach konfliktów zbrojnych, w 
zakresie pomocy w organizowaniu akcji 
humanitarnych i działań na rzecz ochrony ludności 
cywilnej. 

• Takie działania miały miejsce  w 2008 roku w Gruzji.

NATO -UE

• Unia Europejska dysponuje cywilnymi atutami, które 

pozostają poza obszarem działań NATO, ale są 
niezbędne jako składniki potencjału państwotwórczego, 
jak policja, wymiar sprawiedliwości oraz programy na 
rzecz rządów prawa. 

• UE posiada zasoby finansowe i środki rozwojowe, które 

mogą pomóc w uzdrawianiu ekonomicznym 
społeczności rozdartych wojną. 

• W niektórych przypadkach UE ma do zaoferowania 

zachętę promującą współpracę - perspektywę 
członkostwa - która może być silniejsza, niż zdolność 
NATO do oferowania partnerstwa i członkostwa.

NATO -UE

• Zgodnie z porozumieniami 

Berlin-Plus 

zawartymi w 

marcu 2003 roku, NATO dwa razy dostarczało środki i 
zdolności do wspierania operacji kierowanych przez 
UE: 

operacji Concordia 

w byłej Jugosłowiańskiej Republice 

Macedonii od marca do grudnia 2003 roku 

operacji Althea 

w Bośni i Hercegowinie od grudnia 

2004 roku. 

 NATO i Unia Europejska skoordynowały swoje wysiłki 

w celu wspierania Unii Afrykańskiej w Darfurze, 
UNMIK w Kosowie, UNAMA w Afganistanie i w innych 
regionach.

NATO – perspektywa

• NATO musi efektywnie współpracować w innymi 

organizacjami w kierunku utrwalania zaufania i 
pewności, potrzebnych dla sukcesu przyszłych 
operacji. 

• Niektórzy obserwatorzy sceny politycznej mówią 

o 

„trudnym okresie dojrzewania” 

stosunków 

Sojuszu z innymi organizacjami 
międzynarodowymi.

•  To zapewne stanowi istotne wyzwanie dla NATO 

w procesie umacniania bezpieczeństwa 
międzynarodowego i pokoju światowego.

Bibliografia

• Ciupiński A., Białoskórski R., Wczesne 

ostrzeganie i zapobieganie konfliktom  zbrojnym 
w strategii Sojuszu Północnoatlantyckiego, 
Wydawnictwo Naukowe AON, Warszawa 2002 

•  Smutek-Riemer A., Wczesne wykrywanie 

kryzysów, kwadratura koła? Zeszyty Naukowe 
AON nr 4 (29) 1997 

•  Łoś-Nowak T., Organizacje w stosunkach 

międzynarodowych. Istota – mechanizmy 
działania – zasięg, Wyd. 4, Wydawnictwo 
Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2004