Podmioty prawa 

międzynarodowego

Prawo międzynarodowe 

publiczne 

• Pojęcie 

podmiotu 

prawa 

międzynarodowego

• Atrybuty 

podmiotowości 

międzynarodowej

• Rodzaje 

podmiotów 

prawa 

międzynarodowego

• Państwo 

w 

stosunkach 

międzynarodowych

• Podmioty  prawa  międzynarodowego 

inne niż państwa

Pojęcie podmiotu prawa 

międzynarodowego

• Podmiotem 

prawa 

międzynarodowego  jest  ten,  kto 
posiada 

prawa 

i 

obowiązki 

wynikające  bezpośrednio  z  prawa 
międzynarodowego 

(zdolność 

prawną)  -  posiadanie  zdolności 
prawnej  jest  warunkiem  zdolności 
do  działania  prawnego,  czyli 
wywoływania 

skutków 

prawnych 

przez swoje działanie

Atrybuty podmiotowości 

międzynarodowej 

• ius tractatuum

• ius legationis

• ius standi

Rodzaje podmiotów prawa 

międzynarodowego

• art.  3  konwencji  wiedeńskiej  o  prawie 

traktatów 

• państwa,  jako  zasadnicze  i  najważniejsze 

podmioty prawa międzynarodowego;

• inne  podmioty  prawa  międzynarodowego, 

jako    podmioty  niesuwerenne,  niepełne  i 
pochodne  (organizacje  międzynarodowe, 
niesuwerenne 

jednostki 

terytorialne, 

Watykan-Stolica 

Apostolska, 

zakony 

rycerskie, strona wojująca, jednostka)

Państwo w stosunkach 

międzynarodowych

• Definicja państwa - trzy konstytutywne 

elementy państwa:

– ludność
– terytorium
– władza (suwerenna)

Władza państwowa

• pojęcie suwerenności państwowej 
• granica wykonywania władzy suwerennej 
• atrybuty suwerenności państwowej
• prawa zasadnicze i prawa nabyte państw 
• zakres 

kompetencji 

własnej 

państwa 

(kompetencji wewnętrznej) 

• powiązanie zasady równości państw z zasadą 

suwerenności

• struktura 

wewnętrzna 

państwa 

a 

podmiotowość międzynarodową  

Immunitet państwa

• ochrona 

kompetencji 

państwa, 

zapewnienie 

poszanowania 

jego 

suwerenności 

• immunitet  jurysdykcyjny  i  immunitet 

egzekucyjny

• immunitet 

jurysdykcyjny 

głowy 

państwa  i  członków  rządu  –  rationae 
personae i ranione materiae

Powstanie i upadek 

państwa

• Powstanie  państwa  następuje  z  chwilą 

efektywnego 

utworzenia 

niezależnej, 

trwałej  i  stabilnej  władzy  na  danym 
terytorium  zamieszkałym  przez  określoną 
ludność w sposób zgodny z podstawowymi 
zasadami prawa międzynarodowego

• Sposoby  powstania  państw:  zjednoczenie, 

inkorporacja, rozpad, secesja

• Sposoby  upadku  państwa:  zjednoczenie, 

inkorporacja, rozpad

Sukcesja państw

• sukcesja  w  odniesieniu  do  traktatów  (konwencja  z 

1978  r.  o  sukcesji  państw  w  odniesieniu  do  umów); 
cztery  główne  teorie:  tabula  rasa,  prawa  wyboru, 
kontynuacji  z  prawem  wypowiedzenia,  prawa  do 
namysłu;  sukcesja  państw  nie  wpływa  na  granice 
państw ani na prawa i obowiązki graniczne

• sukcesja w odniesieniu do mienia, archiwów i długów 

(konwencja  z  1983  r.  o  sukcesji  w  odniesieniu  do 
majątku  państwa, archiwów i długów)

• sukcesja 

w 

odniesieniu 

do 

członkostwa 

w 

organizacjach międzynarodowych 

• sukcesja  w  odniesieniu  do  obywatelstwa  (dwa 

kierunki)

Uznanie 

międzynarodowe

• stwierdzenie  przez  podmiot  udzielający 

uznania  istnienia  pewnych  faktów  i 
gotowość  respektowania  związanych  z 
tym skutków prawnych

• przedmiot  uznania:  uznanie  państwa, 

uznanie rządu, uznanie za stronę wojującą

• rodzaje 

uznania: 

deklaratywne 

i 

konstytutywne,  wyraźne  i  domniemane, 
de iure i  de facto

Rodzaje państw

• państwa jednolite i złożone
• państwa rozwijające się
• państwa  śródlądowe,  państwa  o 

niekorzystnym 

położeniu 

geograficznym, 

państwa 

archipelagowi

• państwa trwale neutralne

Podmioty prawa międzynarodowego 

inne niż państwa

• Organizacje  międzynarodowe  -  uprawnienia  i 

obowiązki w płaszczyźnie prawnomiędzynarodowej 

• Niesuwerenne jednostki terytorialne
• organizacje,  nie  stanowiące  części  terytorium  żadnego 

państwa, ale które same też nie są państwami, ponieważ 
ich władze nie dysponują suwerennością 

• dwa elementy definicji
• 1)   odrębność terytorialna
• 2)  zależność  polityczno-ustrojowa  i  brak  kompetencji  w 

dziedzinie polityki zagranicznej

• przykłady:  Wolne  Miasto  Gdańsk,  Berlin  Zachodni, 

Andora i inne państwa karłowate (obecnie rozwój)

• Watykan-Stolica Apostolska
• Stolica  Apostolska  (szczególnego  rodzaju  organizacja 

bezterytorialna) 

•  Watykan (niesuwerenna organizacja terytorialna) 
• pomimo  odrębnej  podmiotowości  są  ze  sobą  w 

nierozerwalny sposób związane

• Naród, strona wojująca
• naród  jako  nosiciel  prawa  do  samostanowienia  jest 

podmiotem  prawa  międzynarodowego,  niezależnie  od 
tego, czy dąży on do samodzielnego państwa, czy nie

• strona  wojująca  -  podmiotowość  grupy  walczącej 

przeciwko  dotychczasowemu  suwerenowi  wiąże  się  z 
uznaniem jej za stronę wojującą; jest to podmiotowość 
czasowa; warunki uznania 

• Zakony Rycerskie - Zakon Kawalerów Maltańskich

• Podmiotowość prawnomiędzynarodowa jednostek
• osoba  fizyczna  ma  bezpośrednie  prawa  wynikające  z 

prawa międzynarodowego: ETPCz, Pakty Praw Człowieka 
prawnomiędzynarodowa  odpowiedzialność  jednostek  za 
zbrodnie  przeciwko  pokojowi,  zbrodnie  wojenne  i 
zbrodnie przeciwko ludności

• przedsiębiorstwa,  spółki,  wielonarodowe  konsorcja  nie 

korzystają z praw i obowiązków płynących bezpośrednio 
z prawa międzynarodowego

• WYJĄTKI: 

1) 

eksploatacja 

zasobów 

naturalnych 

międzynarodowego 

obszaru 

dna 

morskiego 

(upoważnienie i kontrola Organizacji Dna Morskiego); 2) 
INTELSAT  I  INMARSAT  (Międzynarodowa  Organizacja 
Morskiej Łączności Satelitarnej)