Świat jest zbudowany z substancji.

WSZYSTKO CO NAS OTACZA 
ZBUDOWANE JEST Z 

SUBSTANCJI

.

SUBSTANCJE NATOMIAST SKŁADAJĄ 
SIĘ    Z MAŁYCH, 
NIEDOSTRZEGALNYCH GOŁYM 
OKIEM 

DROBIN

.

Każda substancja może 

występować w jednym z 

trzech stanów skupienia.

TRZY STANY SKUPIENIA

CIEKŁY

STAŁY

GAZO
WY

OD CZEGO ZALEŻY STAN SKUPIENIA SUBSTANCJI?

STAN SKUPIENIA SUBSTANCJI 

ZALEŻY OD UŁOŻENIA DROBIN 

W DANEJ SUBSTANCJI 

ORAZ MOŻLIWOŚCI 

ICH PRZEMIESZCZANIA SIĘ 

WZGLĘDEM SIEBIE.

WODA – BARDZO DZIWNA RZECZ:

WIADOMO, ŻE 

CIECZ

.

PODGRZEWANA DŁUŻSZY CZAS

JUŻ NIE CIECZ, ALE 

GAZ

. 

MRÓZ JĄ ZETNIE – NOWY CUD

TO NIE CIECZ , TYLKO 

LÓD

.

TRZY STANY SKUPIENIA

CIEKŁ
Y

STAŁY

GAZO
WY

Woda to 
jedyna 
substancja 
występująca 
w przyrodzie 
 
pod trzema 
postaciami.

Każda postać wody odgrywa ważną rolę w 
przyrodzie.

WODA ZMIENIA POSTAĆ POD WPŁYWEM TEMPERATURY.

BADAMY WŁAŚCIWOŚCI 
WODY(CIECZY):



Doświadczenie 1

Nalej do szklanki wody i określ jej kształt 

w tym naczyniu. Przelej wodę ze 
szklanki do butelki, potem do słoika lub 
na talerz.

BADAMY WŁAŚCIWOŚCI 
WODY(CIECZY)



Doświadczenie 2

Napełnij strzykawkę jednorazowego 

użytku wodą. Zatkaj palcem wylot 
strzykawki i spróbuj ścisnąć wodę 
tłokiem.

Ułożenie drobin
w cieczy możemy 
porównać do uczniów 
powracających do klasy 
po uroczystości szkolnej, 
która odbyła się w sali 
gimnastycznej. 

Odległości między 
uczniami są niewielkie, 
bo jest tłok, poruszają się 
wolno i brak im 
uporządkowania. 

Tak właśnie zachowują
się drobiny w cieczy.

DROBINY LEŻĄ 

BLISKO SIEBIE I 

MOGĄ TYLKO 

NIEZNACZNIE SIĘ 

PRZEMIESZCZAĆ.

STAN CIEKŁY - 

CIECZ

CECHY FIZYCZNE WODY:



bezbarwna



bez smaku



bez zapachu



nie ma kształtu(przyjmuje kształt 
naczynia w którym się znajduje)



nie jest ściśliwa

BADAMY WŁAŚCIWOŚCI GAZÓW:



Doświadczenie 3

Przyjrzyj się pustej zlewce i butelce. Czy są one na 

pewno puste?

Naczynia, które w życiu codziennym traktujemy 

jako puste, w rzeczywistości puste nie są.

Gazy dostosowują się do kształtu naczyń w 

których się znajdują.

Gazy dostosowują się także do kształtu tych ciał, 

które się w nich znajdują np. wszystkie 
przedmioty na Ziemi są otoczone przez 
powietrze. 

BADAMY WŁAŚCIWOŚCI GAZÓW:



Doświadczenie 4

Do strzykawki nabierz powietrza. Jej 

wylot zatkaj palcem i ściskaj znajdujące 
się wewnątrz powietrze za pomocą 
tłoka..

Czy uda Ci się zmienić objętość 
powietrza?

Odległości miedzy 
drobinami w gazie są 
duże. To sprawia, że 
poruszają się one dość 
szybko i rzadko kiedy 
zderzają się ze sobą. 

To tak, jak wy, kiedy 
rozbiegniecie się po 
boisku szkolnym. 
Możecie się bardzo 
szybko poruszać, bo 
macie dużo miejsca.

DROBINY SĄ OD 

SIEBIE ODDALONE  

I MOGĄ SIĘ 

SWOBODNIE 

PORUSZAĆ.

STAN GAZOWY - 
GAZ

BADAMY WŁAŚCIWOŚCI CIAŁ 
STAŁYCH:



Doświadczenie 5

Do cylindrycznego naczynia z podziałką, nalej 

wody. Sprawdź jaką objętość zajmuje woda. 
Następnie zanurz w niej zawieszoną na nitce 
bryłkę plasteliny i odczytaj objętość wody 
wraz 

    z bryłką.
Powtórz to samo doświadczenie, zmieniając 

kształt plasteliny oraz dzieląc plastelinę na 
kawałki.

WNIOSEK:



Ciała stałe zachowują swoją objętość. 



Nawet duże zmiany ich kształtów nie 
powodują zmian objętości.

BADAMY WŁAŚCIWOŚCI CIAŁ STAŁYCH:



Doświadczenie 6

Podręcznik strona 66

Odległości
i uporządkowanie 
drobin w ciele 
stałym można 
porównać do 
uczniów siedzących 
na ławkach w sali 
gimnastycznej 
podczas 
uroczystości
szkolnej. 

Odległości są 
niewielkie, nie 
można poruszać się, 
a ławki narzucają 
duże 
uporządkowanie.

DROBINY SĄ 

BLISKO SIEBIE 

RÓWNO 

UŁOŻONE I NIE 

MOGĄ SIĘ 

PRZEMIESZCZAĆ 

WZGĘDEM 

SIEBIE.

STAN STAŁY – CIAŁO 
STAŁE

ZE WZGLĘDU NA ZRÓŻNICOWANIE 

WŁAŚCIWOŚCI CIAŁA STAŁE DZIELIMY 

NA TRZY GRUPY:

SPRĘŻYST
E

  
PLASTYCZN
E

  KRUCHE

MOŻEMY 

ŁATWO JE 

WYGINAĆ, 

LECZ GDY 

PRZESTANIEM

Y WRÓCĄ DO 

POPRZEDNIEJ 

POSTACI

PO WYGIĘCIU 

NIE WRACAJĄ 

DO SWOJEGO 

POPRZEDNIE

GO KSZTAŁTU

PRZY 

PRÓBIE 

ZMIANY 

KSZTAŁTU 

ŁAMIĄ SIE