CZYNNOŚCI OBRONNE I 
REAKCJE STRESOWE

STRESORY:



Czynniki środowiska zew. i wew.



Bodźce fizyczne



Czynniki infekcyjne



Bodźce psychiczne

HORMONY STRESOWE:



ACTH (kortykotropina)



glikokortykosteroidy



hormon wzrostu



wazopresyna



prolaktyna



glukagon

OŚ PODWZGÓRZOWO- 
PRZYSADKOWO- NADNERCZOWA

OŚ PPN- odpowiedź hormonalna na bodziec stresowy.

bodziec stresowy

NEURONY

 

CZ. DROBNOKOMÓRKOWEJ

J. PRZYKOMOROWEGO 

PODWZGÓRZA                         

CRH

                  

PRZDNI PŁAT 

                   

ACTH

                                                                             (

kortykoliberyna) 

      

PRZYSADKI

                 

(kortykotropina)

                                                                                                                                                                                      

                                                                                                       

hipokamp

                        

Wyciszanie poprzez  mechanizm sprężania zwrotnego 

osi limbiczno- podwzgórzowo- przysadkowo- nadnerczowej 

(LPPN)                   

                                                                                                                                   KORA 

NADNERCZY

                                                                                                                                                                

GLIKOKORTYKOSTEROIDY

                                                                                                                                                                               GŁÓWNIE 

KORTYZOL

ROLA GLIKOKORTYKOSTEROIDÓW



Pobudzają przemianę węglowodanów



Nasilają lipolizę



Działanie przeciwzapalne



Zwiększają odporność



Posiadają duży wpływ na hipokamp

KORTYZOL

- hormon stresowy- 

zwiększa stężenie 

glukozy we krwi

, przyspiesza glukoneogenezę, 

hamuje tempo zużywania glukozy przez mięśnie 
szkieletowe; niesiony przez krew do mózgu 
reaguje z receptorami komórek nerwowych, co 
zmusza je do zwiększenia metabolizmu.

Stres powoduje pobudzenie następujących 

układów:



Ukł. Dopaminergicznego 

(Pobudzenie ukł. limbicznego, 

przeżywanie emocji.)



Ukł. Serotninergicznego (

Wspomożenie działania 

glikokortykosteroidów na hipokamp.)



Ukł. Współczulnego (

j. przykomorowe

                                                          obszar przedni części 
                                                      brzuszno- bocznej opuszki
                                                           ośrodek współczulny
                                                                  zwój kręgowy
                                                                      narządy)



Poprzez neurony noradrenergiczne działa na ukł. limbiczny i 
korę mózgu (poprawienie mechanizmu pamięci lub 
utrudnienie skupienia się na ważnych bodźcach)

DZIAŁANIE GLIKOKORTYKOSTEROIDÓW NA 
HIPOKAMP

•

Hipokamp posiada 2 rodzaje receptorów 
glikokortykosteroidów



MR- wrażliwe na mineralokortykosteroidy i 
glikokortkosteroidy; występują głównie w układzie 
limbicznym



GR- wrażliwe tylko na duże stężenie 
glikokortkosteroidów; występują w całym mózgu

ŁAGODNY STRES

o

Pobudzane tylko receptory MR  

lepsze powstawanie 

śladów pamięciowych

DUŻY STRES

o

Pobudzenie receptorów GR  

upośledzenie pamięci

STRES DŁUGOTRWAŁY

o

Kurczenie i 

zanik dendrytów komórek hipokampa

- 

komórek odpowiadających za plastyczność mózgu

o

Zniszczenie neuronów następuje na skutek 
nagromadzenia jonów 

Ca

+2

 w wyniku działania 

glikokortkosteroidów

o

Proces jest odwracalny dzięki serotoninie

POURAZOWE ZABURZENIE 

STRESOWE



Powstaje w skutek silnego, negatywnego 
przeżycia



Konsekwencje utrzymują się ponad 4 tyg.



Objawy: natrętne wspomnienia, zaburzenia snu, 
marzenia senne dotyczące traumy, depresja, lek



Zwiększone stężenie CHR w płynie mózgowo- 
rdzeniowym



Długotrwała aktywacja os- 

intoksykacja 

wzbudzeniowa



Zmniejszenie hipokampa



Aktywacja ciała migdałowatego w czasie 
wspomnień

STRES A DZIAŁANIE 

PRZECIWBÓLOWE 

Działanie bodźców stresowych może doprowadzić do 

obniżenia

czucia bólu- 

ANALGEZJI

.



PRZEDNI PŁAT PRZYSADKI        

NEUROPEPTYD OPIOIDOWY             

ISTOTA SZARA

                                

I

                                                             

β-endorfina                 

OKOŁOWODOCIĄGOWA

 

        

NEURONY

 JĄDRA ŁUKOWATEGO                                                      

ŚRÓDMOZGOWIA

             PODWZGÓRZA
                                                                                                                   

OŚRODEK 

TŁUMIĄCY BÓL



CRH

                

NEURONY DYNORFINERGICZNE           

PEPTYDY OPIOIDOWE- 

DYNORFINY

                                                                                                                                                    

ANALGEZJA

CZYNNOŚCI OBRONNE



Pojęcie czynności obronnych obejmuje takie reakcje, jak: 
wściekłość, agresja (zdobywanie), strach i ucieczka (unikanie).



Kontrolowane są poprzez PODWZGÓRZE i UKŁ. LIMBICZNY.

                            reakcje trwają krótko, 
                                 są stereotypowe                          reakcje utrzymują 

się

                                                                                        przez dłuższy 

okres, 

                                                                                 są zabarwione 

emocjonalnie

o

Mechanizm zdobywania= konsumowania= nagrody

•

kieruje organizmem tak, aby były zaspokojone jego potrzeby

•

wyzwala aktywność somatyczną

o

Mechanizm unikania= karania= awersyjny

•

hamuje aktywność somatyczną

•

zabezpiecza organizm przed działaniem szkodliwych czynników

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ;)