Becmer Monika
Intek Magdalena
ORGANIZACJA
ADMINISTRACJI
PUBLICZNEJ
Becmer Monika
Intek Magdalena
ORGANIZACJA
ADMINISTRACJI
PUBLICZNEJ
Ustrój terytorialny państwa-
jest to
rozczłonkowanie kraju na jednostki
terytorialne, obejmujące część terytorium,
które służy sprawowaniu funkcji publicznych.
Państwo jako organizacja terytorialna
obejmuje:
Obszar lądu
Wody wewnętrzne i przybrzeżne
Przestrzeń nad ziemią
Przestrzeń pod ziemią
i inne
1.ORGANIZACJA TERYTORIALNA
PAŃSTWA
Geografia administracyjna:
Administrowanie to działalność przestrzennie
rozproszona (zdecentralizowana), dlatego powołuje się
do życia jednostki podziału terytorialnego.
W związku z tym pojawia się kilka problemów:
•
Ogólny kształt struktury terytorialnej państwa (z ilu
szczebli ma się składać)
•
Wielkość jednostek podziału terytorialnego i tryb ich
tworzenia.
•
Lokalizacja władz
•
Celowość tworzenia specjalnych struktur
terytorialnych.
•
Granice jednostki terytorialnej są tylko wtedy
racjonalne, gdy zamykają terytorium i mieszkańców,
stanowiąc jak najbardziej naturalną jedność,
wynikającą ze wspólnoty interesów i obciążeń
gospodarczych, społecznych i kulturalnych
.
Zdolność wykonywania zadań publicznych:
Jednostka podziału terytorialnego musi posiadać zdolność do
wykonywania nałożonych na nią zadań publicznych w
odpowiedniej jakości.
Jest to uzależnione od pozostających do dyspozycji środków
finansowych.
Struktury administracyjne (gminy, powiaty, województwa,
organy administracji rządowej) dysponują ograniczonymi
środkami.
Środki finansowe określone są w budżecie państwa (organy
administracji rządowej) lub ich źródłem są dochody własne,
subwencje wyrównawcze czy dotacje w przypadku
samorządów terytorialnych.
Ograniczoność środków wymaga gospodarnego ich
wykorzystania, tak by uzyskane wyniki były optymalne.
Działania zwiększające efektywność:
1.
Zdolność do podejmowania decyzji
2.
Zdolność inwestycyjna struktury terytorialnej oraz efektywne
wykorzystanie zakładów i urządzeń użyteczności publicznej
znajdujących się na danym terenie.
3.
Planowanie umożliwiające racjonalne wykonywanie
nałożonych zadań.
Przejrzystość:
Struktura terytorialna administracji powinna być tak ukształtowana
by centra decyzyjne były bliskie zjawiskom, które podlegają jej
regulacji.
Decentralizacja umożliwia bliski i bezpośredni wgląd w stosunki
społeczne, które podlegają regulacji administracyjnej.
Przejrzystość stosunków powoduje, że administracja może szybko
reagować na zachodzące w ich ramach zmiany.
Aktualnie nowoczesne formy administrowania pozwalają zachować
zasadę przejrzystości nawet w przypadku większych jednostek
podziału.
Dostępność:
Oznacza, że obywatel powinien mieć w każdej chwili relatywnie
łatwy dostęp do władz administracyjnych
Problemy z dostępnością straciły na znaczeniu w momencie
rozwoju techniki (telefonia komórkowa, rozwinięta sieć dróg,
indywidualny transport samochodowy)
Demokracja:
Mechanizmy demokratyczne maja istotne znaczenie dla procesów
podejmowania decyzji przez samorządy terytorialne.
Niezwykle ważnym sposobem bezpośredniego podejmowania decyzji
przez społeczności lokalne jest referendum oraz jawność działania
organów korporacji samorządowych.
Przesłanki kształtowania jednostek terytorialnych:
Należy uwzględnić charakter zadań publicznych, a w szczególności ich
jednolitość (homogeniczność)
Muszą być kształtowane z uwzględnieniem przesłanek geograficzno-
przestrzennych, powinny stanowić jednolitą całość przestrzenną.
System podziału terytorialnego złożony z kilku stopni, które tworzą
hierarchię wynikającą z zasięgu zadań, które poszczególnym stopniom
są przyporządkowane tzn. inne zadania ma gmina, inne powiat i
województwo.
Uwarunkowania historyczne- istotny czynnik kształtowania obszaru
jednostki terytorialnej, ma on jednak ograniczone znaczenie. Generalnie
nie powinno się zmieniać historycznie ukształtowanej struktury
przestrzennej, jeśli nie uległa zasadniczej zmianie jej wewnętrzna
struktura oraz charakter zadań.
Specjalne struktury terytorialne- AGLOMERACJE, ich
rodzaje:
1.
Miasto centralne + jednostki satelitarne
2.
Aglomeracja złożona z dwóch centrów
3.
Konurbacje- zespół równorzędnych miast, bez
wyraźnie wyodrębnionego miasta centralnego np.
Śląsk.
Siedziba władz
administracyjnych:
Centrum administracyjne
•
w jednostkach gdzie ukształtowało się
centrum, wyznaczenie siedziby władz
gminy, powiatu czy województwa nie
sprawia trudności.
•
problem pojawia się gdy dwa ośrodki
pretendują do ośrodków centralnych (np.
Bydgoszcz czy Toruń, Zielona Góra i Gorzów
Wielkopolski). Jest to jedno ze źródeł
konfliktu jakie budzą reformy terytorialne
prowadzące do likwidacji małych i
powoływania dużych struktur.
•
Jest jednym z dwóch torów działalności administracyjnej- obok
administracji samorządowej.
Jej cechą jest HIERARCHICZNOŚĆ- występują co najmniej 2 struktury
(podrzędna i nadrzędna) oraz ważne są podległość służbowa i
osobista.
•
Administracja rządowa działa na terenie województw, powiatów
oraz gmin chociaż struktury sięgają tylko do powiatów (brak w
gminach). Gminy wykonują głównie tzw. ZADANIA ZLECONE.
•
Dzięki rozwojowi cywilizacyjnemu tworzą się nowe podmioty
administracyjne, które są samodzielne i wykonują zadania
administracji rządowej.
•
Zasada resortowości w administracji ma swoje źródła w
absolutyzmie oświeconym i polega na tym, że na czele resortu
stoi zazwyczaj jednoosobowy organ, któremu podlegają
wyspecjalizowane struktury. Zachodzi wówczas potrzeba działań
koordynacyjnych. Takie działania zapewniają organy: Rada
Ministrów, Komitety i Komisje RM (szczebel centralny) oraz:
konstrukcja administracji zespolonej (szczebel terytorialny).
•
Wyróżnia się administrację zespoloną (ogólną) i niezespoloną
(specjalną). Różnią się tym, że specjalne zajmują się węższym
zakresem działań, za to ogólna bardzo nieszczegółowo.
2.ADMINISTRACJA RZADOWA
•
Działalność rządowa i administracyjna jest na szczeblu
centralnym realizowana w ramach struktur resortowych. Często
ministerstwa są dzielone, co nie podoba się społeczeństwu,
ponieważ wzrastają koszty ich utrzymania.
•
Chcąc wzmocnić strukturę ministerstwa powołuje się sekretarzy
stanu, po to, by rozdzielić zadania administracyjne od
politycznych.
•
W administracji występują wyodrębnione podmioty wykonujące
funkcje administracyjne. Są to wszelkiego rodzaju fundacje
administracyjne, korporacje, agencje rządowe.
•
Spółki powołane przez ustawę to: Giełda Papierów Wartościowych,
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, Korporacje
Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych.
•
Państwowe osoby prawne powołane przez ustawę: Polska Agencja
Rozwoju Przedsiębiorczości, Agencja Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa, Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa.
•
Fundacje powołane przez ustawę: Zakład Narodowy Ossolińskich,
Centrum Badania Opinii Społecznej
•
Spółki powołane w drodze umowy: Państwowa Agencja Węgla
Kamiennego, Agencja Rozwoju Przemysłu
Wyodrębnienie prawno-organizacyjne może służyć różnym celom. Są nimi:
1. Uzyskanie stopnia autonomii (szkoły wyższe, radio i TV)
2. kierowanie przedsiębiorstwami publicznymi (PKP, Poczta Polska)
3. zastępowanie Państwa wobec osób trzecich (PCK, OSP)
4. popieranie działalności w zakresie kultury i sztuki (Zakłady Kórnickie, Fundacja
Ossolińskich)
5. organizacje samorządu zawodowego wykonujące przede wszystkim funkcje dyscyplinarne
wobec swoich członków
6. działalność gospodarcza; specjalne sprawy finansowo-kredytowe np. banki spółdzielcze
W Polsce występują instytucje organizacji pożytku społecznego. Są one odpowiedzialne za
własne finanse i współpracę z aparatem państwowym.
•
Reforma z 1998r
Przywrócenie trójstopniowego podziału administracyjnego kraju
Modyfikacje lokalnej administracji rządowej
Nowy kształt dualizmu
Przywrócenie trójstopniowego podziału z natury rzeczy spowodowało zredukowanie liczby
podziałów specjalnych .
Zasada zwierzchnictwa w administracji zespolonej: tu występuje skoncentrowanie zadań,
jeden urząd pod jednym zwierzchnictwem.
Zespolenie osobowe: wpływ na obsadzanie najważniejszych stanowisk
Zespolenie zadaniowe: w województwie działają na rachunek i w imieniu wojewody, a w
powiecie we własnym imieniu.
Wymienione zasady składają się na podstawową zasadę, w oparciu której działa aparat
administracji zespolonej- zasada podwójnego podporządkowania.
zespół organów publicznych powołanych do realizowania zadań państwa w
terenie.
Samorząd gminny, powiatowy czy samorząd województwa to utworzone z
mocy prawa zrzeszenia wszystkich mieszkańców danej gminy, powiatu czy
województwa, mające osobowość prawną i wypełniające zadania z zakresu
administracji publicznej.
Samorząd wykonuje zadania samodzielnie, na podstawie upoważnień i w
ramach środków przyznanych mu przez Konstytucję i ustawy. Państwo posiada
jedynie możliwość nadzorowania poczynań samorządów, przy czym zakres
nadzoru i jego formy są ograniczone i ściśle określone przez przepisy prawa.
Samorząd terytorialny jako zrzeszenie podejmuje decyzje bądź przez samych
mieszkańców (gminy, powiatu czy województwa), bądź przez swoje organy.
Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej istnieje trójstopniowy podział
terytorialny. Jego jednostkami są:
- województwa (16)
- powiaty (314 powiatów ziemskich i 65 grodzkich – miast, na prawach
powiatu)
- gminy (jest ich 2478); w gminach mogą być tworzone tzw. jednostki
pomocnicze np. sołectwa, dzielnice, osiedla.
3. ADMINISTRACJA
SAMORZADOWA
To jednostka podziału terytorialnego oraz jednostka
samorządu . W jego obrębie oprócz organów
samorządowych działają również organy
administracji państwowej.
WOJEWÓDZTWO
Organ uchwałodawczy i kontrolny.
Składa się z radnych wybieranych w wyborach
powszechnych na 4-letnią kadencję.
Na czele stoi przewodniczący wybierany spośród
jego członków.
UPRAWNIENIA:
Uchwalanie budżetu i podatków.
Powoływanie i odwoływanie zarządu oraz
marszałka.
Decydowanie o sprawach majątkowych.
Organ wykonawczy.
Składa się z 5 osób wybieranych przez sejmik, w tym
marszałek, który jest jego przewodniczącym.
UPRAWNIENIA:
Zarządu:
-wykonywanie uchwał sejmiku
-realizacja budżetu
-gospodarowanie mieniem
-przygotowywanie planu rozwoju województwa.
Marszałka:
-kieruje bieżącymi sprawami województwa i pracami zarządu
-reprezentowanie województwa.
ZARZĄD WOJEWÓDZTWA
ZADANIA:
Samorząd województwa wykonuje zadania o
charakterze wojewódzkim określone
ustawami w zakresie:
-edukacji publicznej, w tym szkolnictwa
wyższego
-promocji i ochrony zdrowia
-modernizacji terenów wiejskich
-ochrony praw konsumenta
-bezpieczeństwa publicznego
-przeciwdziałania bezrobociu i aktywizacji
lokalnego rynku pracy
-zagospodarowania przestrzennego.
Wspólnota samorządowa oraz jednostka podziału
terytorialnego obejmująca kilka gmin (powiat ziemski) lub
cały obszar miasta na prawach powiatu (powiat grodzki).
ZADANIA:
Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o
charakterze ponad gminnym w zakresie m. in. :
-edukacji publicznej
-promocji i ochrony zdrowia
-pomocy społecznej
-wspieranie osób niepełnosprawnych
-obronności
-porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli
-rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego
-gospodarki wodnej.
POWIAT
Organ uchwałodawczy i kontrolny.
Składa się od 15 do 29 radnych (w
zależności od liczby mieszkańców)
wybieranych na 4-letnią kadencję
w wyborach bezpośrednich.
Na czele rady stoi
przewodniczący,do którego
obowiązków należy:
-organizowanie pracy rady
-prowadzenie obrad rady.
RADA POWIATU
Wybieranie i odwoływanie zarządu.
Stanowienie aktów prawa miejscowego.
Uchwalanie budżetu i podatków.
Decydowanie o sprawach majątkowych.
Uchwalanie programu walki z
bezrobociem mieszkańcom powiatu.
W powiecie grodzkim organ ten jest
nazywany radą miasta.
UPRAWNIENIA RADY POWIATU
Organ wykonawczy.
W jego skład wchodzi od 3 do 5 osób wybieranych
przez radę, w tym starosta, który stoi na czele
zarządu.
UPRAWNIENIA:
Zarządu:
-przygotowywanie projektów uchwał rady i ich realizacja
-gospodarowanie mieniem powiatu
-wykonywanie budżetu powiatu
-zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek
organizacyjnych powiatu.
ZARZĄD POWIATU
Starosty:
-kierowanie bieżącymi sprawami
-organizacja pracy zarządu powiatu i
starostwa powiatowego
-reprezentowanie powiatu na zewnątrz
-zwierzchnictwo powiatowych służb i
straży.
W powiatach grodzkich organem
wykonawczym jest prezydent.
To wspólnota obywateli zamieszkujących pewne
terytorium. W Polsce jest najmniejszą i podstawową
jednostką podziału terytorialnego.
RADA GMINY
Organ uchwałodawczo-kontrolny.
Wybierana w wyborach bezpośrednich na 4 lata, liczy od
15 do 45 członków w zależności od liczby mieszkańców.
Na czele stoi przewodniczący, którego radni wybierają
spośród siebie w tajnych wyborach.
GMINA
UPRAWNIENIA RADY GMINY:
Uchwalanie budżetu.
Lokalnych podatków.
Podejmowanie decyzji w
sprawach majątkowych oraz w
sprawach współpracy z innymi
gminami.
Kontrolowanie wójta.
Sprawia władzę wykonawczą w gminach wiejskich, burmistrz
w gminach, których siedzibą jest miasto powyżej 100tys.
mieszkańców, a prezydent w miastach powyżej 100tys.
mieszkańców lub w miastach, które przed wejściem w życie
ustawy miały prezydenta.
Wybierany w wyborach powszechnych.
Swoje zadania wykonuje z pomocą urzędu gminy.
UPRAWNIENIA:
Kierowanie bieżącymi sprawami gminy.
Reprezentowanie gminy na zewnątrz.
Wykonywanie uchwał rady i przygotowanie ich projektów.
Gospodarowanie majątkiem gminy.
Realizacja budżetu.
WÓJT
Należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym niezastrzeżone
ustawami na rzecz innych podmiotów.
Obejmują sprawy m. in. :
-ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomości , ochrony środowiska
-gminnych dróg, ulic, mostów, placów
-lokalnego transportu lokalnego
-ochrony zdrowia
-edukacji publicznej
-gminnego budownictwa mieszkaniowego.
-kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania
kultury
-kultury fizycznej i turystyki w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń
sportowych
-promocji gminy
-współpracy z organizacjami pozarządowymi
-współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw
-wspieranie i upowszechnianie idei samorządowej
ZAKRES DZIAŁANIA I ZADANIA
GMINY
ŹRÓDŁA:
„ZARYS NAUKI O ADMINISTRACJI” KNOSALA