PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE 
MIĘDZY UKŁADEM 
HORMONALNYM A NERWOWYM

Podobieństwa



Oba układy oddziałują na siebie 
wzajemnie, uzupełniając się i 
dopełniając.



Przykład: podczas sytuacji stresowej 
wydzielane są ze strony UH T

3

 i T

4

 

stymulujące reakcje kataboliczne, a z UN 
– noradrenalina odpowiadająca za 
„uciekaj albo walcz”

Podobieństwa



Oba układy są regulowane nerwowo, hormonalnie i 
metabolicznie. Utrzymują w ten sposób 
homeostazę.



Przykład:



nerwowo – stężenie LH wpływa na zwiększenie 
wydzielanie progesteronu



hormonalnie – wzrost poziomu estrogenów hamuje 
wydzielanie FSH



metabolicznie – wchłanianie glukozy z jelita powoduje 
wydzielanie insuliny i stymulację ośrodka sytości w 
podwzgórzu

Podobieństwa



Nad oboma 

kontrolę mają
ośrodki znajdujące 
się w podwzgórzu.

Różnice



Oba układy wykorzystują inne substancje 
jako efektory.



Przykład: w UN jest to noradrenalina lub 
acetylocholina (małe związki, 
katecholamina i ester kwasu octowego i 
choliny)w UH – odpowiedni hormon, np. 
oksytocyna (oligopeptyd), testosteron 
(hormon steroidowy) czy insulina 
(polipeptyd)

Różnice



Oba układy mają inny czas działania. 
Układ nerwowy działa krótkotrwale, 
hormony dłużej utrzymują się w 
środowisku.



Przykład: acetylocholina jest w ciągu 
sekund rozkładana przez 
acetylocholinoestrazę, insulina jest 
wyłapywana jedynie przez wątrobę po 
kilkukrotnym przemierzeniu ustroju i 
odpowiedniej regulacji (tj. zmiany 
stężenia glukozy)

Różnice



Układ nerwowy działa szybciej niż hormonalny. 
Dodatkowo, hormony regulują długotrwałe 
przemiany (np. cykl miesiączkowy) gdy układ 
nerwowy skupia się na zmianach niezbędnych do 
wykonania w danym momencie.



Przykład: wpływ układu nerwowego np. na 
ejakulację czy mikcję jest wręcz natychmiastowy 
(nie wspominając o odruchach mięśniowych), 
hormony mogą działać godziny (insulina), dni 
(estrogen) czy nawet miesiące (hormon wzrostu)

Różnice



UN przenosi swoją sygnalizację za 
pomocą nerwów i ich neuronów, UH – za 
pomocą krwi.

Różnice



Dany neuron działa tylko na daną 
komórkę bądź ich małą grupę, hormon 
we krwi pobudza praktycznie wszystkie 
komórki posiadające receptor dla tego 
hormonu.



Przykład: skurczowi ulega tylko jedna 
jednostka motoryczna, większość 
komórek ulega działaniu 
trójjodotyroniny.

Różnice



Istnieją hormony wydzielane na zewnątrz. UN działa 
oczywiście tylko w obrębie jednego osobnika .



Przykład: feromony. Nie jest pewne, czy takie 
związki występują u człowieka, jednak prowadzone 
są na ten temat badania. Związkiem, który jest 
uważany za przykładowy ludzki feromon jest 
androstadienon.

„Najlepiej przebadany przypadek prawdopodobnego istnienia ludzkich feromonów 
został opublikowany przez zespół Marthy McClintock, który opisał badania 
sugerujące, że synchronizacja cyklu miesiączkowego w grupach kobiet zamkniętych 
w więzieniu jest regulowana poprzez emisję dwóch feromonów, których struktury 
chemicznej nie udało się jednak ustalić.”

Różnice



UN jest powiązany anatomicznie ze 
sobą; UH nie – jego gruczoły są 
rozrzucone po organizmie i kontaktują 
się za pomocą sygnałów nerwowych lub 
krwi.