DIAGNOZA ZABURZEŃ 

MOWY DZIECI 

NIEDOSŁYSZĄCYCH I 

GŁUCHYCH 

Ilona Leśnikowska
Ewa Rybka
Sandra Wesołowska
Paulina Wojtinska

Specyfika zaburzeń mowy dzieci 

z uszkodzonym narządem słuchu:



Brak rozwoju ekspresji i percepcji 
językowej (w przypadku 
uszkodzenia w okresie 
prelingwalnym lub interlingwalnym)



Ograniczenie zdolności nabywania 
umiejętności językowych (w 
przypadku uszkodzenia w okresie 
postlingwalnym)

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY 

MOWY



Znaczne zaburzenia artykulacyjne (mowa 
bezdźwięczna, nosowe zabarwienie 
głosek, palatalizacja i mowa literowa);



Ubogi zasób słownictwa biernego i 
czynnego;



Liczne dysgramatyzmy;



Zaburzenia w prawidłowym oddychaniu 
dla mowy i emisji głosu;



Niższa od przeciętnej sprawność narządów 
mowy;



Niższa ogólna sprawność komunikacyjna;

Co to jest diagnoza?



DIAGNOZA 

LOGOPEDYCZNA 

– 

działanie 

zmierzające 

do 

rozpoznawania 

wady 

lub 

zaburzenia  mowy,  które  ocenia  się 
na 

podstawie 

analizy 

stanu 

badanego,  uzyskanej  za  pomocą 
dostępnych  metod  badania  (za  G. 
Gunią)

Diagnoza a diagnostyka



DIAGNOZA  LOGOPEDYCZNA - 
rozpoznanie zaburzenia lub braku 
mowy na podstawie ich objawów; (J. 
Surowaniec 1993)



DIAGNOSTYKA 

LOGOPEDYCZNA 

– 

rozpoznawanie zaburzeń w językowym 
porozumiewaniu 

się 

ludzi 

na 

podstawie  ich  charakterystycznych 
objawów;  stawianie  diagnozy;  (J. 
Surowaniec 1993)

CEL DIAGNOZY 

LOGOPEDYCZNEJ

Stwierdzenie:



Czy u dziecka występuje wada słuchu;



Czy jest to niedosłuch, resztki słuchowe, czy 
całkowity brak słuchu;



Jakiego rodzaju jest to uszkodzenie 
(lokalizacja);



Jaki jest stopień ubytku słuchu;



Które dźwięki słyszane przez dziecko mieszczą 
się w polu mowy, a które nie;



Czy w konkretnym przypadku występuje tylko 
obniżenie słyszalności, czy też upośledzenie 
słuchu w zakresie pewnych częstotliwości;

OGÓLNY SCHEMAT BADANIA 

LOGOPEDYCZNEGO

I. Określenie problemu
1. Badania wstępne:



Wywiad,



Obserwacja,



Orientacyjne badanie słuchu i sprawności 
komunikacyjnej

2. Badania specjalistyczne.
II. Sformułowanie hipotez
3. Badania podstawowe:



Badanie rozumienia mowy,



Badanie mówienia,



Badanie czytania i pisania.

4. Badania uzupełniające.
III. Weryfikacja hipotez

METODY BADAWCZE



Obserwacja



Wywiad



Próby niewystandaryzowane



Testy językowe

„Karta Oceny Zachowań 

Komunikacyjnych Dziecka z 

Uszkodzonym Słuchem” (KOZK)

(opracowały K. Krakowiak i M. Panasiuk)



Dwa główne założenia praktyczne:

a)

Diagnoza

b)

Prognoza oddziaływań 
logopedycznych

2 POZIOMY DIAGNOZY



Ogólny:

a)

Stwierdzenie aktualnego stanu 
osiągnięć dziecka w opanowaniu języka;

b)

Stwierdzenie preferencji dziecka w 
zakresie systemu znaków fonicznych 
bądź migowych;



Szczegółowy:

a)

Stwierdzenie sukcesów i braków 
zakresie poszczególnych umiejętności 
cząstkowych;

2 POZIOMY PROGNOZY



Ogólny:

a)

Określenie głównego kierunku 
oddziaływań rewalidacyjnych 
(optymalny sposób komunikacji);



Szczegółowy:

a)

Ustalenie profilu dalszej pracy 
rewalidacyjnej (wspomaganie, 
korygowanie, kształcenie);

„Test zdolności Komunikowania się” (CSI)

 (w polskiej adaptacji A. Korzon)

8 sposobów komunikowania

 

się:

a) W zakresie odbioru 
informacji:



Czytanie z ust;



Czytanie tekstu 
pisanego;



Odbiór alfabetem 
palcowym;



Odbiór w języku 
migowym;

b) W zakresie 
umiejętności budowania 
informacji:



Mówienie;



Pisanie;



Nadawanie alfabetem 
palcowym;



Nadawanie w języku 
migowym;

„Badanie przesiewowe do wykrywania 

zaburzeń mowy u dzieci dwu-, cztero-, 

i sześcioletnich” (opracowały D. 

Emiluta-Rozya, H. Mierzejewska)

a)

Rozumienie poleceń słownych;

b)

Zdolność wypowiadania się;

c)

Prawidłowość wymawiania 
dźwięków mowy i wyrazów;

d)

Budowa i sprawność aparatu 
artykulacyjnego;

Rozumienie poleceń 

słownych



Bada się je na podstawie 
wykonywania poleceń, bazując na 
materiale konkretnym, a następnie 
na obrazkowym. Badane jest 
rozumienie nazw przedmiotów i 
nazw czynności.

Zdolność wypowiadania 

się



Nazywanie np. zabawek, części 
ciała („Co to jest?”)



Nazywanie czynności („Co robi?”)



Nazywanie cech czynności („Jaki?”)



Opowiadanie obrazków (fonetyka, 
leksyka, gramatyka)

Prawidłowość wymawiania 

dźwięków mowy i wyrazów



Do tej oceny można zastosować 
ilustracje z obrazkami – przy ich 
nazywaniu ocenia się artykulację 
głosek w nagłosie, śródgłosie i 
wygłosie, realizację głosek w 
izolacji i w ciągu fonicznym.

Budowa i funkcjonowanie 

narządów mowy



Oddychanie podczas mowy (prawidłowe, 
przyspieszone, przerywane, na wdechu, 
wydech skrócony);



Tempo mowy;



Fonacja (głos czysty, 
dźwięczny/bezdźwięczny, o zabarwieniu 
nosowym, matowy, ochrypły, cichy/głośny, 
wysoki/niski, nastawienie głosu);



Sprawność motoryki narządów 
artykulacyjnych;

INNE NARZĘDZIA 

BADAWCZE



„Kwestionariusz obrazkowy do 
badania mowy” (G. Demel, 1983)



„Przesiewowy Test Logopedyczny”        
   (Z. Tarkowski, 1989)



„Test Sprawności Językowej”                 
   (Z. Tarkowski, 1983)



„Inwentarz Rozwoju Mowy i 
Komunikacji” (M. Smoczyńska, 1999)

Program

 

oceny odbioru 

słuchowego dźwięków otoczenia 

i mowy oraz onomatopei J. 

Szuchnik i A. Święcickiej 



„Karta badania umiejętności 
różnicowania dźwięków 
(Onomatopeje)”;



„Kwestionariusze dla nauczycieli i 
rodziców”;



Skala MAIS;



Skala MUSS; 

Skala MAIS (10 pytań)



Poziom akceptacji urządzenia;



Poziom reakcji na dźwięk;



Poziom rozumienia znaczenia 
dźwięków;

Skala MUSS (10 pytań)



Poziom kontroli głosu;



Poziom umiejętności posługiwania 
się mową przez dziecko;



Poziom postawy komunikacyjnej;

„Onomatopeje”



Kwestionariusz do badania 
wrażliwości na cechy prozodyczne 
mowy wraz z zestawem materiałów 
językowo-obrazkowych;



Charakter diagnostyczny i 
stymulacyjno-terapeutyczny;



Dla dzieci z uszkodzeniem słuchu w 
okresie prelingwalnym oraz osób z 
uszkodzeniem w okresie 
postlingwalnym;

NARZĘDZIA DO BADANIA 

OGÓLNEGO ROZWOJU 

PSYCHOMOTORYCZNEGO DZIECKA



„Arkusz do oceny poziomu rozwoju i 
zachowania się dziecka w wieku 
przedszkolnym” (M. Przetacznik, G. 
Makiełło-Jarża, 1977)



„Sprawdziany rozwoju dziecka od 
urodzenia do szóstego roku życia” (E. 
Franus, 1985)



„Test do badania dojrzałości szkolnej 
dziecka z wadą słuchu” (U. Eckert, 1995)

BIBLIOGRAFIA



T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, 
Logopedia. Pytania i odpowiedzi. 
Podręcznik akademicki. Tom II., 
Opole 2003.



G. Gunia, Terapia logopedyczna 
dzieci z zaburzeniami słuchu i 
mowy: wybrane problemy teorii 
praktyki logopedycznej, Kraków 
2010.