OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA
METOD I TECHNIK STOSOWANYCH
W DIAGNOZIE.
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA
METOD I TECHNIK STOSOWANYCH
W DIAGNOZIE.
DEFINICJA DIAGNOZY
Diagnoza w pedagogice polega na
ustaleniu aktualnego stanu rzeczy, aby
móc dojść do przyczyny tego stanu.
DIAGNOZA RESOCJALIZACYJNA
Należy ona do szczególnie trudnych i
złożonych. Przedmiotem jej badań są
zjawiska społecznie negatywne, dlatego
też wymaga szczególnej uwagi. Diagnoza
resocjalizacyjna to rozpoznanie stanu
nieprzystosowania społecznego jego opis
i wyjaśnienie.
MODELE DIAGNOZY
RESOCJALIZACYJNEJ
Istnieją różne modele diagnozy, które
wyznaczają dokładny przedmiot i zakres
badań oraz ich następujące etapy.
Najczęściej jednak wyróżniamy trzy
modele diagnozy resocjalizacyjnej:
1. MODEL DIAGNOZY
BEHAWIORALNEJ
W modelu tym zakłada się, iż istotą
nieprzystosowania społecznego są zachowania,
a jego resocjalizacja polega wyłącznie na
modyfikacji tych zachowań. Przedmiotem
diagnozy w modelu behawioralnym są
zachowania odchylające się od normy nie tylko
ze względu na swą częstotliwość, ale także ze
względu na ich sprzeczność z obowiązującymi
w systemie społecznym standardami społeczno
- kulturowymi.
2. MODEL DIAGNOZY INTERAKCYJNEJ
Przedmiotem diagnozy w tym modelu jest
jakość i rodzaj stosunków interpersonalnych
jakie jednostka utrzymuje z wychowawcami,
kolegami oraz rodzicami. Celem tej diagnozy
jest identyfikacja oraz wyjaśnienie znaczenia
poszczególnych dysfunkcji w przystosowaniu
się społecznym jednostki i jej zaburzeniach,
by w następstwie dokonanego rozpoznania
móc zaproponować odpowiednią korekturę
rozwoju psychospołecznego.
3. MODEL DIAGNOZY INTERDYSCYPLINARNEJ
Model ten nazywamy interdyscyplinarnym,
gdyż w zbieraniu podstawowych danych
zaangażowane są metody i techniki
badawcze pochodzące z terenu rozmaitych,
monodyscyplin. Przedmiotem rozpoznania są
nie tylko zachowania, ale przede wszystkim
mechanizmy regulacji psychologicznej i
społecznej prowadzące do zaburzeń w
społecznym przystosowaniu jednostki.
TECHNIKI DIAGNOZY
RESOCJALIZACYJNEJ
1. Obserwacja – jest to najbardziej
powszechny sposób gromadzenia
informacji, ma charakterystyczne
zastosowanie, ponieważ rejestracji
podlegają tu same fakty, a nie sposób ich
oceny. W tej technice należy notować te
fakty, które odnoszą się do zachowań
jednostki w różnych sytuacjach, np.
zachowania wobec rodziców, nauczycieli
czy kolegów.
PRZEDMIOT OBSERWACJI
Sytuacje, w których uczestniczą biernie
lub czynnie;
Warunki, w których przebywają;
Reakcje obserwowanych osób na nowe
warunki i sytuacje.
RODZAJE OBSERWACJI
Obserwacja cząstkowa (wycinkowa) – jej
przedmiotem są określone ruchy lub
czynności , które wyznaczają zakres
prowadzonych obserwacji.
Obserwacja całościowa - dotyczy
całokształtu zachowania się danej jednostki.
Umożliwia ona bardziej wszechstronne
poznanie go, jednak jest czasochłonna, gdyż
musi być prowadzona systematycznie przez
dłuższy okres.
Obserwacja indywidualna – jej zakres
obejmuję określoną osobę.
Obserwacja grupowa - dotyczy ona
zachowania się określonej grupy lub
zespołu, obserwacje grupowe
przeprowadzamy niejednokrotnie w
celu poznania stopnia zdyscyplinowania
zespołu.
Obserwacja dorywcza (niezamierzona) -
jest prowadzona bez przyjętego z góry
celu trwająca stosunkowo krótki okres
czasu.
Obserwacja systematyczna - ma z góry
ustalony cel, jest prowadzona przez
pewien czas, zmierza do zebrania
określonych materiałów.
Obserwacja ciągła - prowadzona jest
bez przerwy, przez szereg dni, tygodni,
a nawet miesięcy.
Obserwacja próbek czasowych - polega
ona na tym, że obserwacje sa
wykonywane w określonych odstępach
czasu.
Obserwacja bierna – przy niej,
obserwator „stoi z boku” i ogranicza się
do rejestrowania określonych
czynności.
Obserwacja czynna - obserwator jest
bezpośrednim uczestnikiem wydarzeń
badanych ,a przez obserwowanych
traktowany jako „swój”.
TECHNIKI DIAGNOZY C.D
2. Rozmowa - powinna być prowadzona w
sposób planowy i kierowany w celu
uzyskania określonych informacji. Rola
badającego winna być bardziej dyskretna
niż w wywiadzie, ograniczać się do
okazywania zainteresowania i zadawania
pytań podtrzymujących. Rozmowa
dostarcza też informacji, których źródłem
jest obserwacja zachowania się rozmówcy.
3. Wywiad - służy do zbierania danych
empirycznych, głównie jakościowych
takich jak; fakty, wydarzenia, sądy
badanych, opinie postawy, wyobrażenia,
uczucia, deklarowane zachowania,
wiedza o rzeczywistości.
RODZAJE WYWIADÓW
Wywiad skategoryzowany - polega na
posługiwaniu się podczas badań
dokładnie opracowanym
kwestionariuszem mieszczącym
wyłącznie pytania zamknięte.
Wywiad nieskategoryzowany - opiera
się na swobodnej wymianie zdań, nie
wykluczając również gotowej liczby
pytań zarówno otwartych jak i
zamkniętych.
Wywiad jawny - polega na
poinformowaniu badanych o celu
prowadzonych rozmów. Może być
formalny i nieformalny.
Wywiad ukryty - prowadzony jest w
naturalnych sytuacjach, w których
respondenci nie wiedza i nie domyślają
się, że są przedmiotem badań.
Wywiad indywidualny - jest prowadzony
z jedną osoba.
Wywiad zbiorowy - jest przeprowadzany
równocześnie z innymi osobami.
TECHNIKI DIAGNOZY C.D
4. Ankiety – zastosowanie jej ogranicza
się do badania o charakterze
poznawczym, może być podstawą do
konstruowania dalszych etapów
postępowania w procesie
diagnostycznym, co stanowi kryterium
odniesienia w ocenie zjawisk
jednostkowych.
5. Analiza dokumentów – należy do
bardzo często wykorzystywanych
sposobów pozyskiwania informacji o
faktach niedostępnych inną drogą, o
sposobie postrzegania rzeczywistości
przez badanego, poszukiwania głębiej
ukrytych treści, wnioskowania o
zachowaniach i cechach osobowości,
identyfikowaniu czynników zaburzeń.
6. Skale pomiarowe – wykorzystuje się je
w celu uzyskiwania ścisłej wiedzy o
badanej rzeczywistości np. o elementach
środowiska wychowawczego oraz ich
wpływie na rozwój jednostki. Konkretne
wykorzystanie skal i kwestionariuszy
wiąże się z badaniem właściwości
osobowościowych oraz postaw i nastawień
wobec siebie i otoczenia społecznego.
Kwestionariusz - jest jednym z
najczęściej wykorzystywanych narzędzi w
diagnozie, konstruowany na potrzeby
rozwiania różnie lokalizowanych
problemów. Oznacza to konieczność jego
indywidualnego tworzenia, adekwatnie
do problemu badawczego lub
indywidualnej sytuacji problemowej
jednostki niedostosowanej społecznie.
7. Techniki projekcyjne – projekcja stanowi odbicie
indywidualnej nieświadomości, pozwala ujawnić, to, co
jest ukryte dla technik kwestionariuszowych. Techniki
projekcyjne stanowią użyteczny sposób zbierania
informacji o niedostępnych bezpośrednio sferach
funkcjonowania jednostki – głównie cechach
osobowości i relacji z otoczeniem społecznym. Do
technik projekcyjnych zaliczamy: technikę kojarzenia
słów, kończenia zdań, kończenia historyjek i dyskusji,
test tematycznego postrzegania, test stosunków
międzyludzkich, porządkowania obrazków, test sytuacji
społecznych itp.
PODZIAŁ TECHNIK W DIAGNOZIE
Techniki kliniczne ( wywiad, rozmowa,
obserwacja, analiza, wytworów).
Techniki psychometryczne ( testy,
skale, kwestionariusze).