Rosja na przełomie wieków

Trzej carowie

Przełom XIX i XX w. to

okres panowania
trzech carów:

- Aleksandra II

(1855 –

1881)

- Aleksandra III

(1881 –

1894)

- Mikołaja II

(1894 –

1917) z dynastii
Holstein- Gottorp –
Romanow;

Rozwój gospodarki

Koniec XIX i początek XX w. w Rosji to

okres szybkiego i dynamicznego
rozwoju gospodarczego:

- Wprowadzono maszyny parowe;
- Powstało

Zagłębie Donieckie

–

przemysł ciężki;

- Zwiększenie wydobycia ropy

naftowej

- Rozbudowa sieci dróg i budowa kolei

kolej transsyberyjska

(1891-1916);

System rządów

- posiadał niemal nieograniczoną

władzę; a obywatele nie posiadali
swego przedstawicielstwa;

- Uprzywilejowane stanowisko szlachty

- Wzrost liczebny robotników –

konsekwencja rozwoju przemysłu;

- Rozwój ruchu robotniczego

–

zwłaszcza odłamu rewolucyjnego;

Ruch robotniczy

- Początkowo kierowany był przez szlacheckich

rewolucjonistów;

- Pierwszą organizacją, która miała pracować wśród ludu i

uświadamiać go była

„Ziemla i Wola”

(„Ziemia i naród”,

1876); szybko jednak przekształciła się w organizację
terrorystyczną;

- W 1883 – Georgij Plechanow założył

„Wyzwolenie Pracy”

- organizacja oparta na teoriach marksistowskich

- W

1898

r –

w Petersburgu powstała z inicjatywy

Włodzimierza Iljicza Lenina (Ulianowa) nowa organizacja –
Związek Walki o Wyzwolenie Klasy Robotniczej;

- W

1898

r. w Mińsku powstała

Socjaldemokratyczna Partia

Robotnicza Rosji, na czele której stanął Lenin

;

Rozłam w ruchu

robotniczym

Już od początków istnienia w ruchu

robotniczym zaznaczał się wyraźny
podział. W samej Socjaldemokracji
wyodrębniły się dwie frakcje:

- Bolszewików

zmierzających do

rewolucji socjalistycznej , obalenia
caratu i wprowadzenia republiki;

- Mienszewików

– przeciwnicy Lenina i

jego metod;

Nowe stronnictwa i partie

XX wiek rozpoczął się dużą aktywnością

społeczną, stąd w pierwszych latach
postało kilka nowych partii politycznych ,
m.in.

eserowcy

(1901) – zwolennicy

podziału ziemi między chłopów oraz
terroru indywidualnego; oraz

kadeci

(od

KD) – zwolennicy konstytucji i demokracji i
wprowadzenia monarchii konstytucyjnej;

Aktywizacji społeczeństwa sprzyjała

rewolucja 1905 r.

Wojna rosyjsko - japońska

- Rewolucja 1905 r. była poprzedzona

wojną

rosyjsko – japońską

spowodowana rywalizacją

tych państw w Chinach i Mandżurii oraz
atakiem Japonii na Port Arthur;

- wojna wykazała słabość Rosji i jej militarne

zacofanie;

- Podpisany w 1905 r. pokój w Portsmouth

oddawał Japonii Port Arthur, pd Sachalin i pd
Mandżurię; Rosja wyszła z wojny pobita i
skompromitowana;

Rewolucja 1905 r. -

przyczyny

- Pogłębienie kryzysu gospodarczego

na skutek przegranej wojny;

- Brak ustępstw władz wobec roszczeń

chłopów i robotników;

- Kryzys pogłębiany

falą strajk

ów

(m.in. Baku i Petersburg w 1904 r.);

- Domaganie się reform państwa

;

Rewolucja 1905 r.

22 stycznia 1905 r

. tłum z petycją ruszył do cara pod

jego siedzibę – Pałac Zimowy; przeciw
demonstrantom wysłano armię, wielu z nich zostało
zabitych i rannych – wydarzenia te zostały nazwane

„krwawą niedzielą

”;

- Na skutek takich działań cara, robotnicy (zwłaszcza

Socjaldemokracja) postanowili obalić carat i
wprowadzić republikę demokratyczną; do
rewolucjonistów przyłączyli się chłopi, którzy na
wsiach domagali się ziemi, rabowali dwory i zabijali
swych panów; do buntu przyłączyli się też

marynarze

z floty czarnomorskiej z pancernika „Potiomkin”;

Rewolucja 1905 r.

Car widząc beznadzieję sytuacji, jako ustępstwo

wydał ukaz o

zwołaniu Dumy Państwowej

(parlamentu Rosji), jednak miała ona bardzo
ograniczone kompetencje;

- Momentem kulminacyjnym rewolucji był strajk

w Moskwie oraz powstanie moskiewskie w XII
1905 r.

- w 1905 r. powstają

Rady Delegatów

Robotnic

zych oraz

Rady Żołnierskie i Chłopskie

– kierownictwa ruchu rewolucyjnego;

Duma

- w 1906 r. odbyło się pierwsze

posiedzenie Dumy

, ale miało ono bardzo

ograniczone prawa; posłowie domagali
się reform, ale car nie mógł zgodzić się
na dalsze ustępstwa;

- Po odbyciu posiedzenia Dumę rozwiązano
- Dopiero po wyborze premiera –

Piotra

Stołypina

zwołano nową

Dumę tzw.

stołypinowską

– przetrwała ona do 1907

r. , kiedy to Stołypin zdecydował się ją
rozwiązać; była to tzw

. II Duma

;

Koniec rewolucji

W 1907 r. Piotr Stołypin ogłosił wybory do następnej

Dumy (III), do której weszli zwolennicy rządu i walki
z rewolucją; ruch rewolucyjny zaczął dogasać;

1907 r. nastąpił koniec działań rewolucyjnych;

Skutki rewolucji:
- Doświadczenie robotników;
- Umocnienie caratu wspieranego przez burżuazję;
- Wzmocnienie ruchu rewolucyjnego
- Nadzieja państw zależnych od Rosji na szybkie

obalenie caratu i wyzwolenie;

Rewolucja w Królestwie

Polskim

- Po wypadkach „Krwawej Niedzieli” –

fala strajków i demonstracji oraz
niewielkie ustępstwa caratu wobec
roszczeń polskich;

- Wzrost popularności

Stronnictwa

Narodowo- Demokratycznego

głoszącego potrzebę uzyskania
autonomii Królestwa Polskiego;

- PPS uważał że rewolucję należy

wykorzystać do walki o
niepodległość;

Rewolucja w Królestwie

Polskim

- Rewolucja 1905 r. wywołała

kryzys w PPS –ie i jego rozłam
(1906) na dwie frakcje:

A) PPS „Frakcję Rewolucyjną” z

Piłsudskim na czele;

B) PPS „Lewicę”

zrzeszającą

młodszych działaczy i nie
popierających walki o
niepodległość (podobnie jak
SDKPiL);

Skutki rewolucji dla

Królestwa

- Surowe represje

– zsyłki, więzienia,

pogromy zwłaszcza ludności żydowskiej;

- Ujawnienie postaw politycznych polskich

partii;

- Pogłębienie świadomości narodowej;

- Odrodzenie Kościoła unickiego;

- Zakładanie polskich szkół prywatnych

( za zezwoleniem cara);

- Powstanie towarzystw naukowych;

Document Outline