POŁÓG POWIKŁANY

Zakażenia połogowe - definicja



Przebiegający z gorączką proces 
chorobowy podczas połogu, powstający w 
wyniku wtargnięcia drobnoustrojów do ran 
porodowych: 



- miejsce łożyskowe



- rana dolnego odcinka macicy



- obrażenia pochwy i krocza



- obrażenia szyjki macicy



- obrażenia sromu



- rana po nacięciu krocza

Drobnoustroje wywołujące 
zakażenia połogowe

    Bakterie tlenowe

:



Escherichia coli



Proteus



Klebsiella



Pseudomonas



Paciorkowce grupy A i B



Gronkowce

    Bakterie beztlenowe

:



Bacteroides



Clostridium



Peptostreptococcus

Drogi zakażeń połogowych



Zakażenie egzogenne 

– zakażenie 

obcymi bakteriami, które 
wprowadzane są do dróg rodnych 
kobiety podczas badania przez 
pochwę , zabiegu położniczego lub 
połogu



Zakażenie endogenne

 – zakażenie 

drobnoustrojami saprofitycznymi, 
występującymi na sromie, w pochwie 
lub innych częściach ciała kobiety

Przebieg zakażenia połogowego



Miejscowe zakażenie połogowe

 – ograniczone 

do rany połogowej



Rozlane zakażenie połogowe 

– z zakażonej 

rany połogowej drobnoustroje 
rozprzestrzeniają się  trzema możliwymi 
drogami :

    

1.błony śluzowe 

– endometrium  jajowód  

jajnik  otrzewna

    2.chłonka 

– endometrium  przymacicza  

 omacicza  otrzewna

    3.naczynia krwionośne 

 endometrium  

myometrium  zakażenie uogólnione 
/posocznica połogowa/

Miejscowe zakażenia połogowe - definicja



Zakażenie rany poporodowej, np. 
zszytej rany po  pęknięciu krocza, w 
obrębie której dochodzi do obrzęku, 
zaczerwienienia, rozejścia szwów i w 
rezultacie do powstania ziejącej rany



Objawy

 – bolesny obrzęk sromu, 

podwyższenie temperatury ciała

Miejscowe zakażenia połogowe – leczenie



1. okłady z Rivanolu



2. przemywanie roztworem 
chlorhexydyny



3. usunięcie szwów wrzynających się 
w ranę



4. ewentualne wtórne zeszycie rany

Połogowe zapalenie błony śluzowej 
jamy macicy - definicja



Zakażenie miejsca łożyskowego i

 

błony śluzowej jamy macicy,

 często 

obejmujące również 

górną część 

warstwy mięśniowej

 jest  to wtedy 

połogowe zapalenie błony śluzowej i 
mięśnia macicy / endomyometritis 
puerperalis /

Połogowe zapalenie błony śluzowej jamy macicy – 
przebieg kliniczny



Stany podgorączkowe bez 
pogorszenia stanu ogólnego



Cuchnące odchody



Opóźnione zwijanie macicy



Bolesność uciskowa macicy



Zatrzymanie odchodów / najczęściej 
między 4. – 7.  dniem połogu / z 
towarzyszącymi bólami głowy w 
okolicy czołowej 

Połogowe zapalenie błony śluzowej 
jamy macicy - leczenie



Podanie leków obkurczających macicę- 
metergina , oxytocyna



Ograniczenie wysiłku fizycznego



Rozważenie antybiotykoterapii



Rokowanie – najczęściej dobre

, zależne od:



1. zjadliwości drobnoustrojów



2. ogólnej odporności organizmu



3. czasu wystąpienia zakażenia

Szerzenie się zakażenia połogowego drogą błon 
śluzowych – połogowe zapalenie przydatków



Definicja – zapalenie jednego lub obu jajowodów na 
drodze wstępowania procesu zapalnego z jamy macicy



Postacie:

-    zapalenie błony śluzowej jajowodu 
      / endosalpingitis / może doprowadzić do ropienia i 

niszczenia błony śluzowej jajowodu i tworzenia zrostów 
jajowodowych



Połogowy ropniak jajowodu /pyosalpinx puerperalis/ 
dochodzi do zamknięcia brzusznego ujścia jajowodu



Zapalenie otrzewnej miednicy mniejszej 
/pelveoperitonitis/, 



Ropień jajnika – pogarsza rokowanie, po jego pęknięciu 
oże dojść do rozlanego zapalenia otrzewnej

Połogowe zapalenie przydatków – objawy, 
rokowanie, leczenie



Objawy

 – bóle ciągnące i kłujące zlokalizowane 

najczęściej  po jednej stronie, podwyższenie 
temperatury ciała.

 -   W przebiegu ostrego procesu występują bardzo 

silne dolegliwości bólowe podbrzusza

-    Objawy rozlanego zapalenia otrzewnej: nudności, 

wymioty, osłabienie perystaltyki jelit, zatrzymanie 
gazów, wzdęcia



Rokowanie – zawsze poważne



Leczenie

 – bezwzględne leżenie, hospitalizacja

      Antybiotykoterapia zgodna z antybiogramem
      Dieta lekkostrawna, regulowanie wypróżnień

Szerzenie się zakażenia połogowego drogą chłonki – zapalenie 
mięśnia macicy  połogowe zapalenie przymacicz



Połogowe zapalenie mięśnia macicy 
/myometritis puerperalis/ 

 - ograniczony do 

części mięśnia macicy proces zapalny  z 
obrzękiem zapalnym, ogniskami martwicy i 
tworzeniem ropni w mięśniu macicy



Połogowe zapalenie przymacicz -/parametritis 
puerperalis/

  to ropne zapalenie 

zaotrzewnowej luźnej tkanki łącznej, 
występujące w wyniku szerzenia się procesu 
zapalnego z dolnej części trzonu macicy, 
szyjki macicy lub górnej części pochwy

Przebieg połogowego zapalenia przymacicz



Najczęstszym zejściem zapalenia 
przymacicz jest ograniczenie procesu 
zapalnego i resorpcja wysięku, o ile nie 
nastąpi zropienie tkanek



Zropienie z możliwością przebicia się 
do okolicznych narządów jamistych – 
najczęściej do odbytnicy, rzadziej do 
pochwy i bardzo rzadko do pęcherza 
moczowego  lub przez skórę , zwykle 
powyżej więzadła pachwinowego

Połogowe zapalenie przymacicz c.d.



Objawy: 



Podwyższenie temperatury ciała 



Bóle promieniujące do kończyn



W badaniu ginekologicznym stwierdza się 
bolesny naciek w przymaciczach



Leczenie:



Hospitalizacja



Antybiotykoterapia



W przypadku zropienia – nacięcie i 
opróżnienie ropnia

Szerzenie się zakażenia drogą krwi – 
posocznica połogowa



Definicja 

– uogólnione zakażenie w 

związku 

     z porodem występujące z powodu 

wytworzenia się ogniska posocznicy, 

     z którego stale lub okresowo do 

krążenia    wysiewane są 
drobnoustroje chorobotwórcze

Posocznica połogowa c.d.



Wrota zakażenia 

–  każda rana 

połogowa

     Najczęściej dotyczy to miejsca 

łożyskowego.

     Zapalenie błony śluzowej macicy o 

ciężkim przebiegu i septycznym 
torze gorączki

Posocznica połogowa c.d.



Pierwotne ognisko posocznicy – znajduje się w 
pobliżu wrót zakażenia, czyli w ścianie macicy



Najczęściej znajduje się ono w miejscu 
zakrzepicy jednej z większych żył lub w całym 
obszarze odpływu żylnego macicy



W zmienionych zapalnie żyłach dochodzi do 
zakrzepów, gdzie  wnikają bakterie 
doprowadzając do zakażenia



Skolonizowane zjadliwymi bakteriami zakrzepy 
przemieszczają się do obwodowych żył 
macicznych

Posocznica połogowa c.d.



Do posocznicy dochodzi kiedy 
pierwotne ognisko uzyska połączenie z 
układem krążenia



Z zakażonych zakrzepów do krążenia 
stale lub okresowo wysiewane są same 
bakterie lub bakterie z fragmentami 
zakrzepów 

     i powstaje bakteryjny materiał 

zatorowy



Zatory bakteryjne są przyczyną 
ciężkiego, uogólnionego zakażenia – 
posocznicy połogowej

Posocznica połogowa c.d.



Wtórne ogniska posocznicy /przerzutowe/



Zlokalizowane najczęściej w płucach 

     /ropień płuc z powstaniem rozedmy/



 w obrębie zastawek serca – wrzodziejące 
zapalenie wsierdzia



W narządach wewnętrznych – ropnie nerek, 
śledziony, wątroby



Stawach – zapalenie stawów



Mięśniach, szpiku kostnym, oku, skórze, 
układzie nerwowym     

Posocznica połogowa- przebieg kliniczny

1. Wysoka , okresowo spadająca 

gorączka z napadami dreszczy 1 lub 
2 razy dziennie.



Stan taki może trwać kilka tygodni

2. Występuje mniej lub bardziej stała 

gorączka z rzadkimi napadami 
dreszczy lub bez dreszczy

3. Nieswoisty przebieg krzywej 

gorączki

Posocznica połogowa - objawy

     - Twarz ciężko chorej osoby
     - Znacznie przyspieszone, słabe tętno 
     - Przy temperaturze ciała 39- 40 st.C 
        tętno 130 – 160 / min.  
     - Suchy, spękany język
     - przyspieszony oddech
     - zasinione policzki, „szkliste” oczy
     - w niewydolności krążenia – bladość 

powłok,      

       sinica obwodowa, spłycenie oddechu

Posocznica połogowa c.d.



W obrazie krwi – leukocytoza 20.000 
– 30.000

     ze znacznym przesunięciem obrazu 

białokrwinkowego w lewo



Niedokrwistość – hemoglobina < 9,0  
g%

Posocznica połogowa c.d.



Rokowanie –

 cały czas bardzo 

poważne



Duża umieralność , w zależności

     od drobnoustroju 

chorobotwórczego, sięgająca 20 -50 
% w przypadkach tzw. posocznicy 
galopującej

Posocznica połogowa c.d.



Powikłania 



Zaburzenia krzepnięcia ze zmniejszeniem 
liczby płytek krwi i zwiększeniem aktywności 
niektórych czynników krzepnięcia, co 
powoduje skłonność do wzmożonej 
krzepliwości 



Endotoksyny powodują uwalnianie 
trombokinazy tkankowej  co może powodować 
wytrącanie fibryny i tworzenie 
mikrozakrzepów w naczyniach włosowatych 
głównie nerek i płuc / wewnątrznaczyniowe 
wykrzepianie

/

Posocznica połogowa- leczenie

   

  Współpraca położnika , anestezjologa i 

mikrobiologa



Wzmożony nadzór – regularne pomiary 
temperatury ciała, częstości oddechu, 
ciśnienia tętniczego, ocena wydalanego 
moczu, 



Badania laboratoryjne: morfologia, 
gazometria, jonogram, stężenie 
kreatyniny, mocznika, fibrynogenu, czas 
krzepnięcia, liczba płytek krwi

Posocznica połogowa – leczenie c.d.



Zapewnienie drogi dożylnej , najlepiej przez 
cewnik w ośrodkowych naczyniach żylnych



Kroplowe wlewy dożylne:



 heparyna 10000 j.m./24 h



Osocze świeżo mrożone 



W przypadku trombocytopenii- koncentrat 
płytkowy



Kortykosterydy w dużych dawkach



Albuminy



Immunoglobuliny



W hipotonii i/lub hypotonii – wlew dopaminy

Posocznica połogowa – leczenie c.d.



W przypadku niewydolności oddechowej

   intubacja i oddech zastępczy

Wczesne rozpoczęcie antybiotykoterapii
Przed rozpoczęciem terapii pobieramy krew na 
posiew i antybiogram oraz wymazy z szyjki 
i jamy macicy
Do czasu uzyskania wyniku posiewu 
i antybiogramu podajemy antybiotyki o szerokim 

spektrum  

bardzo często w skojarzeniu z Metronidazolem, 

który działa 

na bakterie beztlenowe

Posocznica połogowa – leczenie c.d

.



Leczenie chirurgiczne – wycięcie macicy 



Celem usunięcia ogniska posocznicy



Bardzo poważna i trudna decyzja 
lekarzy 

     w przypadku nieskuteczności leczenia 

zachowawczego

     

Jeżeli w ciężkim stanie chorobowym po 

ok.

     6 godzinach od rozpoczęcia leczenia 

nie ustępują objawy wstrząsu należy 
rozważyć wycięcie macicy

Połogowe zapalenie otrzewnej



Objawy – wyjątkowa duża bolesność 
uciskowa całego brzucha



Wrażliwość na każdy dotyk i wstrząs 



Bolesność na ucisk i zwolnienie ucisku



Napięcie obronne mięśni przedniej 

     i bocznych ścian brzucha /brzuch 

deskowaty/

     Objawy niedrożności : zatrzymanie 

stolca 

     i gazów , wzdęcie brzucha, nudności , 

wymioty

Połogowe zapalenie otrzewnej c.d.

     Objawy : 



szybkie, słabe tętno



Gorączka



Ogólne bardzo złe samopoczucie



Zaostrzenie rysów twarzy



Zimny nos



cierpiący wyraz twarzy



Suchy, popękany język

Połogowe zapalenie otrzewnej- leczenie



Jak najwcześniejsze otwarcie jamy 
otrzewnej



Zabieg polega na odessaniu i osuszeniu 
jamy otrzewnej, płukaniu dużą ilością 
0,9 % NaCl



Podanie roztworu antybiotyku do jamy 
otrzewnej, drenaż i stały wlew dożylny 
antybiotyku



Ewentualne przetoczenie krwi



Kontrola jonogramu



Uruchomienie perystaltyki jelit 

Krwawienia podczas połogu

    Przyczyny :



Resztki tkanki łożyskowej



Połogowe zapalenie błony śluzowej 
macicy



Krwawienia z ran porodowych

Krwawienie z powodu resztek 
tkanki łożyskowej



Najczęściej występują pod koniec 1. 
tygodnia lub w przebiegu 2. tygodnia 
połogu



Zwykle występuje nagle i od 
początku jest obfite, często 
niebezpiecznie obfite



Powikłania 



zakażenie resztek łożyska



Miejscowe zapalenie błony śluzowej i 
mięśnia macicy

Krwawienie z powodu resztek łożyska - 

leczenie



Usunięcie resztek łożyska  / 
wyłyżeczkowanie jamy macicy /



Antybiotykoterapia 

Uszkodzenie spojenia łonowego



Rozejście spojenia łonowego 
/poszerzenie szpary spojenia /



Rozerwanie spojenia łonowego 

     / przemieszczenie obu kości 

łonowych względem siebie /

Rozerwanie spojenia łonowego



Prawie zawsze spowodowane ciężkim 
urazem porodowym   
/niewspółmierność porodowa, ciężki 
zabieg kleszczowy/



W obecnych czasach bardzo rzadko 
spotykane 

Rozejście spojenia łonowego



Najczęściej spowodowane 
przyczynami czynnościowymi



Znacznie rzadziej spowodowane 
urazem porodowym



Bardzo często objawy występują już 
w III trymestrze ciąży

Rozejście spojenia łonowego - 

objawy



Znaczna bolesność uciskowa okolicy 
spojenia łonowego , zgłaszana 
bezpośrednio po porodzie lub w 
pierwszych dniach połogu



Ból nasila się podczas ruchu, 
wstawania, zwłaszcza podczas 
podnoszenia ciężkich przedmiotów



Ból promieniuje do ud i kości 
krzyżowej

Rozejście spojenia łonowego 
diagnostyka i leczenie



W badaniu usg poszerzenie szpary spojenia 
łonowego



Potwierdzenie badaniem rtg – przemieszczenie 
kości łonowych



Rokowanie – najczęściej pomyślne



Leczenie – ograniczenie wysiłku, leczenie 
przeciwbólowe, unikanie obciążeń, zwolnienie 
z pracy zawodowej



W przypadku dużych dolegliwości stosuje się 
mocny pas z bocznymi podkładkami



Rehabilitacja ortopedyczna

Połogowe zapalenia sutka



Częstość

- dotyczy około 1 % 

wszystkich położnic



Czynnik chorobotwórczy 

– w 90 % 

przypadków zapalenie sutka jest 
wywołane przez  gronkowca 
złocistego hemolizującego



Drogi zakażenia 

– jama nosow0- 

gardłowa personelu pielęgnującego i 
matki  przez jamę nosowo- 
gardłową dziecka    

    na brodawkę sutkową matki

Połogowe zapalenie sutka



Objawy

 – 

bóle

 w jednym ograniczonym 

miejscu, początkowo o niewielkim 
nasileniu



Gorączka

 – najczęściej pojawia się po 

wystąpieniu dolegliwości bólowych



Zaczerwienienie skóry 

i zwiększone jej 

ucieplenie  /najczęściej dotyczy to 
jednego z kwadrantów sutka – górnego 
lub dolnego zewnętrznego /



Zropienie 

– w przypadku braku 

wdrożenia skutecznego leczenia we 
wczesnej fazie zapalenia

Połogowe zapalenie sutka

    Leczenie 



Antybiotykoterapia – najczęściej 
penicyliny cefalosporyny



Leczenie chirurgiczne – nacięcie 
ropnia

         - nie wolno nacinać nacieku 

przed jego           

           całkowitym upłynnieniem i 

wystąpieniem   

           objawu chełbotania



Ograniczenie laktacji 

Zakrzepica żył miednicy



Definicja

 – niezapalne, częściowe lub 

całkowite zamknięcie zakrzepami 
światła żyły biodrowej wewnętrznej i 
jej dopływów i żyły biodrowej 
zewnętrznej

Zakrzepica żył miednicy

     Etiologia i patogeneza

   -utrudnienie powrotu żylnego z 

kończyn dolnych na skutek 
powiększonej macicy 

     i dłuższego przebywania w łóżku po 

porodzie

   -Zmiany zwyrodnieniowe w ścianach 

naczyń żylnych

     

Częstość

 ok. 2 %

Zakrzepica żył miednicy

     Objawy kliniczne

:



Wywiad obciążony powikłaniami 
zakrzepowo- zatorowymi  - przebyte 
zakrzepice w wywiadzie, nadwaga, 
nadciśnienie tętnicze indukowane 
ciążą, żylaki, powikłania okresu 
łożyskowego, porody zakończone 
operacjami położniczymi



Objawy ogólne- podwyższone tętno, 
podwyższona temperatura ciała, 

Zakrzepica żył miednicy c.d.

     Objawy miejscowe

:



Niesymetryczna bolesność uciskowa 
przymacicz



Wypełnienie lub zakrzepica żylaków 
odbytu



Samoistna i uciskowa bolesność 
okolicy pachwin i na przebiegu 
dużych naczyń kończyny dolnej, 
obrzęk zastoinowy kończyny dolnej, 
błyszcząca skóra lub zasinienie

Zakrzepica żył miednicy



Diagnostyka 

 – badanie ultrasonograficzne metodą 

Dopplera i flebografia , 
umożliwiające stwierdzenie i 
ewentualne umiejscowienie 
zakrzepu, określenie jego rozległości 
i ewentualne ustalenie jego wieku

Zakrzepica żył miednicy

      Leczenie 



Stosowanie heparyny w dawce dobowej 
30.000 jm. dożylnie 



Ewentualne podanie pochodnych kumaryny- 
należy wówczas odstawić karmienie piersią



Leczenie doustnymi antykoagulantami stosuje 
się do 2 lat

      Badania laboratoryjne podczas terapii:



INR, APTT, czas protrombinowy



Antidotum przeciwko heparynie to 1-5% 
siarczan protaminy, przeciwko kumarynie – 
witamina K

Zakrzepica żył miednicy



Profilaktyka choroby zakrzepowej

    Powinna być stosowana i przestrzegana 
    u ciężarnych i położnic, u których 

występują czynniki ryzyka – rozległe 
żylaki, porody operacyjne, otyłość, , 
cukrzyca

     Postępowanie

: 

  - wczesne uruchamianie
  - stosowanie pończoch elastycznych o 

odpowiednim rozmiarze i sile ucisku

  - podskórne injekcje heparyny 5000 jm. 2 

x dziennie