Uczty w

starożytnej

Grecji

Uczty w

starożytnej

Grecji

Anna Rymarczyk Ic

Sympozjon ( wspólne picie – w starożytnej
Grecji część zebrania towarzyskiego - uczty,
która następowała po głównym posiłku)
zrodził się w VI wieku p.n.e., prawdopodobnie
pod wpływem fenickim, chociaż uczty
władców greckich i ich dworzan sięgały
korzeniami do czasów prehistorycznych,
czego wyrazem są poematy Homera opisujące
biesiadujących wojowników.

Sympozjon stał się
najważniejszą formą
życia towarzyskiego
mężczyzn z greckiej
arystokracji. Jedynie
bogatych było stać na
ich urządzanie.
Sympozjony stanowiły
scenerię dyskusji
filozoficznych oraz
politycznych,
kształtowały gusty, były
okazją do oceniania
twórczości poetów.

Ucztę rozpoczynała propoma,

czyli wypicie przez gości czary

aromatyzowanego wina. Wino

podawano sobie lub było

roznoszone i wypijane przez

zaproszonych po kolei. Później

następowała zasadnicza część

spotkania, która składała się z

dwóch etapów:

wspólnego posiłku (dejpnon),
podczas

którego

podawano

drobne przekąski, pito niewiele
i mało rozmawiano; ta część
uczty kończyła się dość szybko
po zaspokojeniu pierwszego
głodu.

Drugim etapem było rozpoczęcie

właściwego sympozjonu, w czasie

którego pito wino, greckim

zwyczajem zmieszane z wodą

(zazwyczaj jedna część wina

przypadała na dwie lub trzy części

wody). Do mieszania służyło

naczynie zwane kraterem, a wino

było najczęściej wytworem

gospodarza.

Przyjęcie mógł kończyć komos, pijacka procesja z
pochodniami ku czci Dionizosa, boga wina

Grecy jedli wszystko, jednak najważniejszym
składnikiem

posiłków;

jest

zresztą

oczywiste ze względu na położenie kraju; były
ryby oraz owoce morza. Mięso nie było często
spożywane. Urozmaiceniem w diecie były
owoce, których również w upalnej Grecji nie
brakowało.

Jabłko było uważane za najlepszy
przysmak w tamtych czasach

dzisiejsze owoce morza w
Grecji

Najbardziej cenionym napojem jak
wszyscy wiemy było wino. Po
szybkiej fermentacji w kadziach na
stoły Ateńczyków docierało w
bukłakach ze skóry kozy lub świni,
w dzbanach albo glinianych
amforach. Tylko wyjątkowo pito
wino czyste, na ogół rozcieńczane
wodą, wodą z miodem lub wodą
soloną. Po wymieszaniu
w dużych wazach, rozcieńczone
wino wlewano do dzbanków lub
karafek, a stąd do specjalnych
pucharów bez podstawy, w
kształcie głowy barana, gryfa lub
innych mitycznych stworzeń.
Puchary przechodziły z ręki do
ręki, dopóki nie zabrakło
cudownego napoju.

Gliniane amfory

karafka

Podczas sympozjum ucztujący zabawiali się w grę zręcznościową
zwaną kottabos. Biesiadnik z pozycji leżącej szybkim ruchem
wylewał resztki wina z kielicha na ustawioną pośrodku sali
tarczę. Najczęściej był to mały talerz lub chwiejąca się waza na
podpórce. Jako nagrodę zawodnik otrzymywał owoce, naszyjniki
lub pocałunek dziewczyny.

Wśród sympozjonistów przeważali zwolennicy stronnictwa
konserwatywnego; podczas uczty miało się rodzić poczucie
przynależności do elity. W Atenach i innych miastach
rządzonych przez demokracje takie spotkania silnej
mniejszości mogły mieć charakter wywrotowy. Spiski
arystokratyczne w celu obalenia demokracji ateńskiej w

457

411

404

p.n.e. z pewnością zostały zawiązane

podczas sympozjonów. Taki podwójny, charakter
sympozjonu ukazuje w sposób wyidealizowany Platon w
dialogu „Uczta”. Utwór jest fikcyjny, choć występują w nim
postaci prawdziwe: Sokrates, Arystofanes, Alkibiades i inni
wielcy Ateńczycy V wieku p.n.e., którzy spotykają się, aby
pić wino i dyskutować o naturze miłości i seksu. Zjawisko
"sympozjonu" nie ograniczało się więc jedynie do
wspólnych posiłków, ale miało wymiar znacznie szerszy:
religijny, społeczny, polityczny i kulturowy. Sceny uczt były
też częstym tematem przedstawień na greckich wazach.

SOKRATES

filozof
grecki.
Źródłem
wiedzy o
życiu i
poglądach
Sokratesa
są Dialogi je
go
ucznia Plato
na oraz
pisma
Ksenofonta.

A
R
Y
S
T
O
F
A
N
E
S

komediopisarz
grecki (ateński),
gł. przedstawiciel
tzw. komedii starej
(satyry
politycznej).
Występował
przeciwko
zaborczej polityce
Aten i przeciwko
wojnie (tworzył w
czasie wojny
peloponeskiej),
atakował
działalność
pedagogiczną sofi
stów, ukazując jej
demoralizujący
wpływ na
młodzież.
Zajmował się też
problematyką
literacką. Komedie
Arystofanesa
odznaczają się
bogactwem
środków
artystycznych
(realizm, parodia,
fantastyka).

Alkibiades

ateński wódz i polityk
z okresu wojny
peloponeskiej,
pochodzący z
rodu eupatrydów ate
ńskich, Alkmeonidów.
Niezwykle uzdolniony
i ambitny.
Krewny Peryklesa,
który był jego
opiekunem. Uczeń i
przyjaciel Sokratesa;
walczyli razem
pod Potidejąi Delion.
Alkibiades wywierał
wpływ na życie
polityczne w Atenach
i kilkakrotnie był
wybierany
na stratega.
Przeciwnik
pokoju Nikiasza.

Grecki sympozjon, IV w. pne

Wznoszono toasty za zdrowie wszystkich, po
kolei. Kto odmówił toastu, karany był fantem.
Dla jednego było to obnoszenie wkoło
młodziutkiej flecistki, dla innego taniec bez
ubrania w rytm dzikiej muzyki. Na ucztach nie
brakowało także heter, które przyciągały
mężczyzn urodą, kunsztem artystycznym,
a także wykształceniem. Nie brakowało też
tancerek i akrobatów. Śpiewano peany na
cześć bogów Olimpu, z Zeusem na czele,
nierzadko też prowadzono długie dysputy
filozoficzne. Sam Platon uznawał uczty za czas
radości, dysput i spotkań ludzi mądrych.
Gospodarz urządzał często zawody, podczas
których

biesiadnicy

recytowali

wiersze

greckich poetów. Hetery zabierały głos
w dyskusjach, a ich erudycja onieśmielała,
wywołując twórcze poruszenie. Obecność na
ucztach kobiet sprzyjała często rozwojowi
tematyki erotycznej. Z czasem wszystkie
wolne

kobiety

mogły

uczestniczyć

w sympozjonach u boku swych mężów.