Koncepcja 

behawiorystyczna 

czyli człowiek 

zewnątrzsterowany

ŚRODOWISKO A 

ZACHWANIE

Wg Skinnera jeśli 

psychologia chce poznać 

zachowanie jednostki, 

musi ona porzucić mit 

autonomicznego człowieka 

i przyjąć zasady 

determinizmu. 

Wg behawioryzmu zachowanie 

człowieka, jego osiągnięcia w 

uczeniu się i pracy twórczej, 

jego kontakty interpersonalne i 

działalność organizacyjna są 

zależne od wyposażenia 

genetycznego oraz od 

środowiska fizycznego i 

społecznego . 

Behawiorystyczni uczeni w 

nowy sposób spojrzeli na 

środowisko. Według nich jest 

ono konfiguracją czy mozaiką 

bodźców, a bodźce te sterują 

reakcjami człowieka. W tym 

ujęciu jednostka jest 

całkowicie kontrolowana 

przez zewnętrzne zdarzenia.

Działanie człowieka wpływa  

na zmianę środowiska. 
Zachowanie ludzki jest 

sprawcze, ponieważ 

kształtuje otoczenie 

jednostki. 

Podsumowując:

Między środowiskiem a 

zachowaniem istnieje 

sprzężenie zwrotne.

STEROWANIE 

POZYTYWNE: 

WZMOCNIENIE

Sterownie pozytywne 

polega na pobudzaniu, 

utrwalaniu i modyfikacji 

zachowania za pomocą 

wzmocnień pozytywnych.

Procedura stosowania 

nagród:

-

procedura stałych odstępów 

czasowych 

-procedura stałych proporcji 
-Procedura zmiennych odstępów 

czasowych

-procedura zmiennych proporcji

Opóźnienie wzmocnienia  - 

odroczenie nagrody 

zmniejsza jej znaczenie i 

obniża poziom ludzkiego 

wysiłku.

STEROWANIE 

NEGATYWNE.  KARY

Sterowanie negatywne polega na 

stosowaniu wzmocnień 

ujemnych. Kara jest 

niepożądanym skutkiem 

działania, który został celowo 

wprowadzony przez ludzi po to, 

aby wyeliminować zachowanie 

aspołeczne.

 

Skuteczność sterowania 

negatywnego jest znacznie 

mniejsza niż efektywność 

sterowania pozytywnego. 

Łatwiej jest modyfikować 

zachowanie za pomocą 

nagrody niż kary. 

Stosownie wzmocnień 

negatywnych z reguły 

wiąże się z dużym 

ryzykiem. Bardzo często 

kary fizyczne i społeczne 

wywołują „uboczne 

skutki”. 

Zjawiska wywołane przez 

wzmocnienie negatywne:

- generalizacja hamowania 
- zaburzenia emocjonalne
- unikanie źródła karania
- negatywne wzorce zachowania

Behawiorystyczna koncepcja 

wolności 

Zgodnie z nią wolność zależy od 

tego czy w otoczeniu człowieka 

znajdują się awersyjne* i 

niepożądane* bodźce zewnętrzne. 

Wolność wiąże się przede 

wszystkim z brakiem w otoczeniu 

wzmocnień negatywnych. 

Godność wiąże się z 

istnieniem w środowisku 

zewnętrznym pewnej 

kategorii wzmocnień 

pozytywnych  takich jak 

uznanie i szacunek.

INŻYNIERIA SPOŁECZNA

Terapia behawiorystyczna 

celem jej jest oduczenie 

reakcji patologicznych i 

dewiacyjnych. 

Desensibilizacja 

opiera się ona 

na przekonaniu, że skoro 

niepożądane reakcje powstały w 

wyniku uczenia się, to nic nie stoi 

na przeszkodzie, aby ich oduczyć 

i wyeliminować.  (wg. Wolpego)

Terapia awersyjna 

polega ona 

na jednoczesnym podawaniu 

wzmocnienia pozytywnego (czyli 

alkoholu) i wzmocnienia 

negatywnego, jakim są pewne środki 

farmakologiczne (takie jak 

apomorfina), które wywołują reakcję 

wymiotną i mdłości. 

Aparaty terapeutyczne 

wytwarzają one bodźce 

awersyjne takie jak „szok 

elektryczny”