Poglądy 

pedeutologiczne 

Janusza Korczaka



Nie istnieje jeden, gotowy i słuszny system wychowania – 
wszystko zależy od jednego, utalentowanego pedagoga-
człowieka-geniusza



Dziecko w procesie wychowania jest partnerem



Podstawą wychowania dziecka jest poznanie go, szacunek 
i miłość – poznawanie poprzez obserwację i analizę



Wychowanie na zasadach równości w prawach 
i obowiązkach

Największą zapłatą za pracę wychowawcy jest radość 

dzieci, ich rozwój biologiczny, fizyczny i psychiczny 

oraz zdobywanie przez nie nowych doświadczeń. 

Idee wychowania Janusza Korczaka

1.

Akceptacja wychowanków 

(korczakowski plebiscyt)

2.

Zdobycie autorytetu moralnego

3.

Postawa refleksyjna wobec siebie 

i otaczającej rzeczywistości pedagogicznej

4.

Umiejętność łączenia teorii z praktyką

5.

Ustawiczne budowanie swojego 

doświadczenia

6.

Miłość do człowieka

Kryteria doboru wychowawców

Wychowawca  posiada  wiele  obowiązków  związanych 

z  wychowaniem  dziecka.  Nie  jest  to  praca  tylko  przyjemna,  ale 
również wymagająca skupienia, poświęcenia i cierpliwości.

Wychowawca powinien być osobą z powołaniem. Wychowawca 

rozumny  to  badacz  i  obserwator.  Prowadzi  diagnozę  i  analizuje 
każde zachowanie dziecka, aby poznać je jak najlepiej i zapewnić 
odpowiednie warunki rozwoju wszystkim podopiecznym. 

Wychowawca 

według 

Korczaka 

powinien 

dbać 

o zaspokajanie potrzeb psychicznych i fizycznych dzieci. Dlatego 
też powinien interesować się ich czasem wolnym, snem, ruchem, 
ubraniem,  stanem  zdrowia,  a  także  pomiarem  wagi  i  wzrostu 
dziecka.

Korczakowski wizerunek wychowawcy



Pracowitość, ponieważ praca jest wartością samą 

w sobie



Empatia, zrozumienie wychowanków, umiejętność 

wczucia się w stany emocjonalne podopiecznych



Postawa ciągłego i wszechstronnego poznawania 

dziecka



Organizator - dobry wychowawca powinien potrafić 

zorganizować swoim podopiecznym czas wolny



Odpowiedzialność, za dzień dzisiejszy, za prawo bycia 

dzieckiem



Cierpliwość, jeśli pojawią się trudności wychowawcze

Cechy dobrego wychowawcy

1.

Rozumny wychowawca uświadamia sobie zadanie, jakie ma 

spełnić wobec wychowanków

2.

Stwarzanie warunków rozwoju wszystkim dzieciom będących 

pod jego opieką

3.

Wychowawca powinien starać się poznać wszystkie dzieci

4.

Wychowawca nie nadużywa nakazów i zakazów, lecz 

wyzwala motywy działania wychowanków przez zachętę

5.

Wychowawca powinien posiadać umiejętność organizowania 

życia dzieci

6.

Rozumny wychowawca musi mieć świadomy stosunek do 

samego siebie

Zasady wpływu wychowawców na 

dzieci



Nieustanne  poszukiwanie  naukowo  uzasadnionych 
rozwiązań  w  pracy  wychowawczej,  zadawanie  coraz 
dalszych pytań rzeczywistości pedagogicznej



„Patrzeć,  tłumaczyć,  wiązać,  wnioskować”  –  czyli 
poznać  dziecko,  łączyć  praktykę  z    teorią  i  na  tej 
podstawie podejmować konkretne działania



Konieczność  wszechstronnego  studium  mementu 
wychowawczego  i  bezwzględnego  rejestrowania 
poznanych  faktów  w  postaci  dokumentów  pisanych  – 
wychowawca  gromadzący  fakty  i  dokumenty,  zdobywa 
materiał  do  dyskusji,  który  nie  podlega  uczuciowym 
odruchom

Podstawowe zasady postawy wychowawcy

M.  Temkin,  Praktyk,  badacz,  nowator,  w:  L.  Barszczewska, 
B.  Milewicz  (red.),  Wspomnienia  o Januszu  Korczaku,  Warszawa 
1989, Nasza Księgarnia, s. 132.

Autor  pisze  o  Januszu  Korczaku  „  kochał  każde  dziecko  i  to 
chore,  i  to  moczące  się,  i  to  zasmarkane;  żądał,  żeby 
wychowawcą  był  człowiek,  którzy  nie  brzydzi  się  brudu 
i  biedy.  Widziałam,  jak  w  nocy  wysadzał  moczące  się  dzieci. 
Punktualnie  o  północy  pojawiał  się  między  łóżkami.  Ile 
serdeczności,  znajomości  dzieci:  każde  przecież  budził  w  inny 
sposób.  Najmłodsze,  zaspane,  prawie  niósł,  inne  prowadził, 
podtrzymując.  Chciał  ochronić  je  przed  ciężkim  przeżyciem, 
przed  poczuciem  mniejszej  wartości.  „Taki  przypadek  może 
zepsuć dziecku cały dzień”- mawiał.”

Wspomnienia pracowników o Januszu 

Korczaku

A.Poznańska-  Hagari,  Jego  mistrzostwo  pedagogiczne, 
w:  L.  Barszczewska,  B.  Milewicz  (red.),  Wspomnienia 
o  Januszu  Korczaku,  Warszawa  1989,  Nasza  Księgarnia, 
s. 162.

„A  mimo  to  wierzył  w  głębi  serca,  że  istnieje 
możliwości oddziaływania wychowawczego. Trudź się, 
póki  kit  jest  jeszcze  miękki  i  plastyczny.  Pracuj,  póki 
czas i nie przestawaj w pół drogi. Pracuj w pocie czoła 
i z uporem. Jeśli kit stwardnieje, nie podda się więcej 
twemu  działaniu,  jęli  zaś  naciśniesz,  możesz  go 
złamać- 

tak 

uczył 

młodego 

wychowawcę, 

zniechęconego trudnościami swej pracy.” 

R.  Bertisch,  Niepowtarzalny  pedagog,  w:  L.  Barszczewska, 
B.  Milewicz  (red.),  Wspomnienia  o Januszu  Korczaku,  Warszawa 
1989, Nasza Księgarnia, s. 168. 

„Czy  można  mówić  o  systemie  korczakowskim?  Sądzę,  że  w 
powszechnie  przyjętym  znaczeniu  nie.  Nie  został  bowiem  w 
pełni  teoretycznie  opracowany.  Sam  Korczak,  wybitna 
indywidualność, nigdzie nie wyłożył w całości swego systemu. 
W  jego  pismach  można  znaleźć  tylko  pewne  elementy 
i wskazówki. Istotna jest jego praktyka, która była nowością na 
tle 

wówczas 

przyjętych 

systemów 

wychowawczych 

odrzuconych  przez  niego.  Pod  tym  względem  mógłbym  go 
tylko  porównać  z Makarenką,  który  także  był  jednorazowym 
zjawiskiem.”

„Nie ma dziecka, są ludzie; ale o innej skali pojęć, innym 
zasobie  doświadczenia,  innych  poglądach,  innej  gamie 
uczuć”

„Nie  znamy  dziecka,  gorzej  znamy  je  z  przesądów.  Aż 
wstyd,  jak  na  dwa,  trzy  dzieła  pisane  naprawdę  przy 
kołysce  powołują  się  aż  do  obrzydzenia  wszyscy.  Aż 
wstyd,  jak  pierwszy  lepszy  sumienny  pracownik  staje  się 
autorytetem nieomal wszystkich zagadnień”

„…  dziecko  to  nie  przelotnie  spotkany  znajomek,  którego 
można  minąć  w  pośpiechu,  którego  zbyć  łatwo 
uśmiechem i pozdrowieniem. Dzieci były, będą i są… stali 
towarzysze, mieszkańcy, współobywatele.”

Cenne cytaty Janusza Korczaka

Czy zgadzasz się z poglądami 

Janusza Korczaka?

Jaki wpływ ma korczakowska 

pedeutologia na 

współczesną?

PODYSKUTUJMY

Wskazówki dla współczesnych nauczycieli:

- 

zacząć od poznania siebie i dziecka,

- uznać dziecko za pełnego człowieka obywatela,

- uznać przysługujące mu prawo do miłości, szacunku i swobody,

- stworzyć optymalne warunki do wszechstronnego rozwoju osobowości dzieci,

- zrozumieć motywy postępowania dziecka,

- pomóc w rozwiązywaniu problemów,

- pozwolić być dziecku tym, kim jest,

- dostosować wymagania do możliwości dziecka,

- umieć przebaczać,

- być cierpliwym i wyrozumiałym,

- zindywidualizować pracę z dziećmi,

- umiejętnie połączyć teorię z praktyką.

PODYSKUTUJMY

1) J. Korczak., Jak kochać dziecko. Internat. Kolonie Letnie., Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych., 
Warszawa 1958.

2) Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Pedagogika, PWN, Warszawa 2003.

3) K. Duraj- Nowakowa, Wychowawca i opiekun rozumny, Nauczyciel i szkoła nr 3-4, Mysłowice 2009.

4) M. Jakubowski, Korczak o postawie wychowawczej, Wychowanie nr 6, Warszawa 1961.

5)  M.  Jakubowski,  Twórczość  pedagogiczna  Janusza  Korczaka  drogowskazem  dla  wychowawców 
i nauczycieli, Życie szkoły nr 12, Warszawa 1978.

6)  M.  Kalinowski,  Model  wychowawczy  w  poglądach  Janusza  Korczaka,  Nauczyciel i wychowawca nr 5, 
Warszawa 1978.

7)  M.  Łobocki,  Zarys  koncepcji  pedagogicznej  Janusza  Korczaka,  Zagadnienia  wychowawcze  a  zdrowie 
psychiczne nr 1, Warszawa 1986.

8)  M.  Peter,  Pedagogiczna  przesłanka  Janusza  Korczaka,  Problemy  opiekuńczo-wychowawcze  nr  5, 
Warszawa 1979.

9) B. Puszkin, Janusz Korczak o doborze i kształceniu wychowawców, Edukacja nr 2, Warszawa 1987.

10) M. Zmysłowska, Współczesność propozycji wychowawczych Janusza Korczaka, Problemy opiekuńczo-
wychowawcze nr 3, Warszawa 2010.

BIBLIOGRAFIA