Polityka pieniężna

Polityka pieniężna

Wykład 4: Cele polityki

pieniężnej

Cele polityki pieniężnej

Cele różnie formułowane w różnych

krajach (ale istota podobna)

•

Najczęściej: Stabilność cen;

•

Niekiedy: Utrzymanie wartości pieniądza (np.

stały kurs walutowy);

•

Czasami: Inne cele (np. Fed w USA ma dbać

zarówno o inflację jak i zatrudnienie).

Cele polityki pieniężnej w Polsce

•

„Podstawowym celem działalności NBP jest

utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy

jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej

rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu

NBP” (Ustawa o Narodowym Banku Polskim z

dn. 29.08.1997r, Art.3, ust.1);

Dariusz K. Rosati

Cele polityki pieniężnej w EMU i w

USA

• EMU: „Głównym celem ESBC jest

utrzymanie stabilności cen. Bez

uszczerbku dla celu stabilności cen, ESBC

wspiera polityki gospodarcze we

Wspólnocie, mając na względzie

przyczynianie się do osiągnięcia celów

Wspólnoty ustanowionych w Art. 3 TUE”

(Art. 127 TFUE);

• USA: Urząd Rezerwy Federalnej kształtuje

politykę pieniężną, aby „skutecznie

osiągać cele maksymalnego zatrudnienia,

stabilnych cen i umiarkowanych

długookresowych stóp procentowych”

(Federal Reserve Act);

• Czy różnica w obu mandatach jest istotna i

dlaczego? - zasada Tinbergena.

• Jak Fed rozwiązuje konflikt z zasada

Tinbergena?

Dariusz K. Rosati

Dlaczego wysoka inflacja jest

szkodliwa?

• Hamuje wzrost gospodarczy: wyższa inflacja oznacza

większą zmienność cen (rośnie wariancja), powoduje

większą niepewność, niższe oszczędności, niższe

inwestycje;

• Hamuje wzrost gospodarczy: inflacja zniekształca

sygnały cenowe, co powoduje nieoptymalna alokacje

zasobów i spadek tempa wzrostu;

• Bardzo wysoka inflacja dezorganizuje rynek, rosną koszty

transakcyjne;

• Powoduje „dziką” redystrybucję dochodów na niekorzyść

najuboższych;

• Umiarkowana inflacja zmniejsza deficyt budżetowy

(bieżące dochody rosną szybciej niż ustalone wydatki),

ale bardzo wysoka inflacja powiększa deficyt budżetowy

(wydatki rosną szybciej niż dochody);

• Bardzo wysoka inflacja powoduje ucieczkę od krajowego

pieniądza, zastępowanie go innymi walutami i spadek

dochodu z emisji;

• Może prowadzić do konfliktów społecznych i destabilizacji

politycznej;

• Jakie wnioski z twierdzenia M. Friedmana, że „inflacja jest

zawsze i wszędzie zjawiskiem pieniężnym”? Czy tylko

tautologia?

Dariusz K. Rosati

1. Hungary

Aug. 1945

Jul. 1946

4.19 × 10

% 207% 15.0 hours

Pengő CPI

2. Zimbabwe

Mar. 2007

Mid-Nov. 2008

7.96 × 10

% 98.0% 24.7 hours

Dollar Implied Ex. Rate

3. Yugoslavia

Apr. 1992

Jan. 1994

313,000,000%

64.6% 1.41 days

Dinar CPI

4. Republika Srpska†

Apr. 1992 Jan. 1994 Jan. 1994

297,000,000%

64.3% 1.41 days

Dinar CPI

5. Germany

Aug. 1922

Dec. 1923

Oct. 1923

29,500%

20.9% 3.70 days

Papiermark Wholesale

6. Greece

May. 1941

Dec. 1945

Oct. 1944

13,800%

17.9% 4.27 days

Drachma

Ex. Rate‡

7. China§

Oct. 1947

Mid-May 1949

Apr. 1949

5,070%

14.1% 5.34 days

Yuan Wholesale

8. Free City of Danzig

Aug. 1922 Mid-Oct. 1923 Sep. 1923

2,440%

11.4% 6.52 days

German Papiermark Ex.Rate

9. Armenia

Oct. 1993

Dec. 1994

Nov. 1993

438% 5.77% 12.5 days

Dram & Russian Ruble , CPI

10. Turkmenistan††

Jan. 1992

Nov. 1993

429% 5.71% 12.7 days

Manat ,

CPI

11. Taiwan

Aug. 1945

Sep. 1945

Aug. 1945

399% 5.50% 13.1 days

Yen

Wholesale

12. Peru

Jul. 1990

Aug. 1990

397% 5.49% 13.1 days

Inti

CPI

13. Bosnia & Herzegovina

Apr. 1992 Jun. 1993 Jun. 1992

322% 4.92% 14.6 days

Dinar CPI

14. France

May 1795

Nov. 1796

Mid-Aug. 1796

304% 4.77% 15.1 days

Mandat

Ex. Rate

15. China

Jul. 1943

Aug. 1945

Jun. 1945

302% 4.75% 15.2 days

Yuan Wholesale

16. Ukraine

Jan. 1992

Nov. 1994

Jan. 1992

285% 4.60% 15.6 days

Russian Ruble

CPI

17. Poland

Jan. 1923

Jan. 1924

Oct. 1923

275% 4.50%

16.0 days

Marka

Wholesale

18. Nicaragua

Jun. 1986

Mar. 1991

261% 4.37% 16.4 days

Córdoba

CPI

19. Congo (Zaire)

Nov. 1993

Sep. 1994

Nov. 1993

250% 4.26% 16.8 days

Zaïre CPI

20. Russia††

Jan. 1992

245% 4.22% 17.0 days

Ruble CPI

21. Bulgaria

Feb. 1997

242% 4.19% 17.1 days

Lev

CPI

22. Moldova

Jan. 1992

Dec. 1993

Jan. 1992

240% 4.16% 17.2 days

Russian Ruble

CPI

23. Russia / USSR

Jan. 1922

Feb. 1924

212% 3.86% 18.5 days

Ruble CPI

24. Georgia

Sep. 1993

Sep. 1994

211% 3.86% 18.6 days

Coupon

CPI

25. Tajikistan††

Jan. 1992

Oct. 1993

Jan. 1992

201% 3.74% 19.1 days

Russian Ruble

CPI

26. Georgia

Mar. 1992

Apr. 1992

Mar. 1992

198% 3.70% 19.3 days

Russian Ruble

CPI

27. Argentina

May 1989

Mar. 1990

Jul. 1989

197% 3.69% 19.4 days

Austral

CPI

28. Bolivia

Apr. 1984

Sep. 1985

Feb. 1985

183% 3.53% 20.3 days

Boliviano

CPI

29. Belarus††

Jan. 1992

Feb. 1992

Jan. 1992

159% 3.22% 22.2 days

Russian Ruble

CPI

30. Kyrgyzstan††

Jan. 1992

157% 3.20% 22.3 days

Russian Ruble

CPI

……………………………………………………………………………………………………………………………………………
45. Poland Oct.1989

Jan. 1990

77,3%

1,93%36.8 days

Złoty CPI

Epizody hiperinflacji na świecie

(od-do, miesiąc szczytowy, najwyższa stopa miesięczna, najwyższa dzienna inflacja, czas podwojenia cen, waluta,

miernik

Źródło: Steve Hanke, Nicholas Krus, World Hyperinflations, Cato Working Paper, Cato Institute, 15 August 2012.

Dariusz K. Rosati

Dlaczego deflacja jest szkodliwa?

• Deflacja oznacza spadek ogólnego poziomu cen;
• W warunkach spadających cen przedsiębiorstwa ograniczają

produkcję, zmniejszają zatrudnienie i wstrzymują inwestycje –
powoduje to spadek zagregowanego popytu i dalszy spadek
cen;

• W warunkach spadających cen gospodarstwa domowe

ograniczają wydatki, ponieważ „jutro będzie taniej”, i ponieważ
rosnące bezrobocie skłania do zmniejszania wydatków –
powoduje to dalszy spadek cen;

• Gospodarka się kurczy: pojawia się swoista „spirala śmierci”;
• Dynamika deflacji jest niższa niż inflacji, ale pokonać deflację

jest o wiele trudniej niż inflację (vide stracone 1,5 dekady w
Japonii);

• Poskromienie inflacji wymaga ograniczenia podaży pieniądza, co

można zrobić natychmiast, natomiast pokonanie deflacji
wymaga zmiany oczekiwań, co wymaga czasu i wiarygodności;

Cel ostateczny i cele pośrednie

• Cel ostateczny (ultimate goal) to „stabilność cen”: jak to

rozumieć?

– Mierniki inflacji: CPI, PPI, wskaźniki inflacji bazowej;

– Definicja stabilności cen: dopuszczalny poziom inflacji, który

określa bank centralny (2,5% +/- 1% w Polsce, „poniżej 2% ale

blisko 2%” w eurolandzie), lub rząd (np. w Wielkiej Brytanii –

2%);

– Dlaczego stabilność cen na poziomie 0% inflacji nie jest

dobrym celem?

• Bank centralny nie kontroluje bezpośrednio inflacji, a jedynie

wpływa na nią pośrednio poprzez kształtowanie ilości

pieniądza, przy pomocy stóp procentowych i operacji

otwartego rynku;

• Cele pośrednie: ilość pieniądza (M0, M1, M2, M3), wielkość

kredytu, kurs walutowy, stopa procentowa;

• Ustalanie i realizacja celów pośrednich zakłada znajomość

związku pomiędzy celami pośrednimi a celem ostatecznym:

mnożnik, funkcja popytu na pieniądz

• Bezpośredni cel inflacyjny (BCI): BC rezygnuje z celu

pośredniego i w zamian realizuje bezpośredni cel inflacyjny -

strategia BCI (Direct Inflation Target – DTI).

Dariusz K. Rosati

Możliwe cele pośrednie polityki

pieniężnej

• Baza monetarna (M0): Bank centralny (BC) ustala

wielkość bazy monetarnej M0, stopa procentowa

dostosowuje się przy danym popycie banków i ludzi;

• Agregaty pieniężne M1, M2, M3: BC wpływa na

wielkość M1, M2 lub M3 poprzez zmiany wielkości

bazy monetarnej i/lub stopy procentowej;

• Wielkość kredytu: BC reguluje ilość pieniądza w

obiegu, aby tempo wzrostu kredytu nominalnego

kształtowało się w określonych granicach;

• Krótkookresowa stopa procentowa: BC ustala stopę

procentową na określonym poziomie, i dostosowuje

podaż M0 do popytu przy danej stopie;

• Kurs walutowy: BC ustala i broni pożądanego poziomu

kursu walutowego, ilość pieniądza krajowego staje się

zmienną endogeniczną;

Dariusz K. Rosati

Agregaty pieniężne jako cel pośredni polityki

pieniężnej

• Bank centralny, na podstawie obserwacji, wybiera

agregat pieniężny, którego zmiany są najbardziej

skorelowane ze zmianami stopy inflacji, i ustala

takie tempo wzrostu tego agregatu, które jest

spójne z ustalonym celem inflacyjnym;

• Ustalanie stopy wzrostu szerokiego agregatu M2

lub M3: regulacja ilościowa;

• Regulowanie ilości pieniądza odbywa się na ogół

w ramach systemu aukcji, przetargu i operacji

otwartego rynku (OOR);

• Związek między M0 i szerszymi agregatami

określa mnożnik pieniężny m;

• Problem: jak ustalić pożądane rozmiary M3?

(niepewny pomiar M3 => niepewna postać

funkcji L => niepewne położenie krzywej LM =>

wahania stóp proc. => wahania PKB => wahania

inflacji)

Dariusz K. Rosati

Krótkookresowa stopa procentowa jako cel

pośredni polityki pieniężnej

• Ustalanie krótkoterminowej stopy

procentowej: regulacja podaży (ilości)

pieniądza poprzez cenę (regulacja

cenowa);

• Bank centralny ustala poziom

krótkookresowej stopy procentowej, który

zapewnia realizację celu inflacyjnego w

średnim okresie;

• Problem: jak ustalić realną stopę

procentową, po uwzględnieniu

oczekiwanej inflacji? (wahania oczekiwanej

inflacji => wahania oczekiwanej realnej

stopy % => przesunięcia w położeniu

krzywej IS => wahania PKB => wahania

rzeczywistej inflacji).

Dariusz K. Rosati

Kurs walutowy jako cel pośredni polityki pieniężnej

• Reguła kursowa (strategia celu kursowego - exchange rate

targeting, exchange rate anchoring) polega na hamowaniu

inflacji i stabilizowaniu cen poprzez utrzymywanie

sztywnego kursu waluty;

• BC określa stały (sztywny) kurs walutowy i broni go

skupując i sprzedając waluty obce po tymże stałym kursie;

• Polityka ta prowadzi do ciągłych zmian poziomu oficjalnych

rezerw walutowych, co z kolei powoduje ciągłe zmiany ilości

pieniądza krajowego w obiegu; podaż pieniądza krajowego

staje się w ten sposób zmienną endogeniczną;

• BC może do pewnego stopnia kontrolować podaż pieniądza

krajowego przy pomocy sterylizowania pieniężnych skutków

zmian rezerw walutowych (czyli dokonywanie równoległych

operacji otwartego rynku);

• Mechanizm interwencji sterylizowanej: warunki

skuteczności, koszty, współczynnik offsetu (offset

coefficient – na ile sterylizacja powoduje dodatkowy napływ

kapitału);

• Autonomia banku centralnego w ustalaniu stóp

procentowych i regulowania podaży pieniądza jest w tym

modelu ograniczona – im bardziej otwarty rachunek

kapitałowy, tym mniejsza autonomia.

Dariusz K. Rosati

Dlaczego bank centralny ma tylko pośredni wpływ

na inflację?

• Bank centralny ma bezpośrednią kontrolę tylko nad

ilością pieniądza rezerwowego, który sam tworzy (tzw.

pieniądz banku centralnego, baza monetarna)

udostępniając go bankom komercyjnym i regulując

jego podaż przy pomocy stopy procentowej, kwot

operacji otwartego rynku i innych operacji na rynku

pieniężnym;

• Ale pamiętajmy, że ilość gotówki trzymanej przez

uczestników rynku jest określona przez popyt na nią!;

• Bank centralny ma tylko pośrednią i niepełną kontrolę

nad ilością pieniądza depozytowego (pieniądz banków

komercyjnych) przy pomocy stopy rezerwy

obowiązkowej q;

• Ilość pieniądza depozytowego, przy danej ilości

pieniądza rezerwowego, zależy od (nieznanego)

mnożnika, który jest funkcją q i c;

• Inflacja, przy danej podaży, zależy od popytu na dobra

i usługi, a ten zależy od (nieznanej w danym

momencie) ilości pieniądza i (nieznanej w danym

momencie) funkcji popytu na pieniądz.

Dariusz K. Rosati

Oddziaływanie banku centralnego na inflację

Bank

centralny

Stopa

referencyjn

Operacje

otwartego

rynku

Stopa

rezerwy

obowiązko

wej

Pieniądz

rezerwowy

(?)

Mnożniki

pieniężne

Funkcja

popytu na

pieniądz (?)

Inflacja

Document Outline