Wprowadzenie



Nie  wszyscy  rodzice  jednakowo  ustosunkowują  się  do 
swych dzieci i nie każdy stosunek do dziecka jest równie 
wartościowy i korzystny dla jego rozwoju.



Postawy  rodzicielskie  mogą  być  właściwe, 

„zdrowe”, 

tj. 

stwarzające odpowiednie warunki prawidłowego rozwoju 
dziecka  i  niewłaściwe, 

„chore”  i  „chorobotwórcze”, 

wpływające  ujemnie  na  kształtowanie  się  jego 
osobowości.



Kształtowanie  się  stosunku  do  dziecka  zależy  od  tego, 
jak rodzice ustosunkowują się do swej roli macierzyńskiej 
czy ojcowskiej.

Rodzaje stosunku rodziców do 

swych ról rodzicielskich



Efektywność pełnienia roli rodzicielskiej wiąże się 
z  osobistym  stosunkiem  do  niej  i  tu  możemy 
wyróżnić kilka elementów:



Przeświadczenie o ważności roli rodzicielskiej - czy 
rodzice tę rolę uważają za ważną czy też mało istotną?



Stopień  identyfikacji  z  rolą  –  czy  rodzice  mają 
poczucie, że nikt inny nie może ich zastąpić w pełnieniu 
roli rodzicielskiej?



Treść motywacji współżycia rodzinnego – czy matka 
i  ojciec  realizują  cele  rodziny  jako  całości,  czy  też  tylko 
swoje osobiste plany i aspiracje?

Uwarunkowania



Przeświadczenie  o  ważności  roli  rodzicielskiej, 
stopień identyfikacji z tą rolą oraz treść motywacji 
współżycia  w  rodzinie  wpływają  na  jakość 
pełnienia roli rodzicielskiej przez matkę lub ojca.



Niska  ocena  roli  macierzyńskiej  czy  ojcowskiej 
będzie powodem jej całkowitego lub częściowego 
odrzucenia,  a  więc:  przesunięcia  obowiązków 
rodzicielskich  na  dalszy  plan,  wykręcania  się  od 
ich  pełnienia,  przerzucania  na  inne  osoby  w 
rodzinie (np. babcie) lub instytucje .

Rola rodziców w zaspokajaniu 

psychicznych potrzeb dziecka



Nie  ulega  wątpliwości,  że  rodzina  stanowi  dla 
dziecka  najlepsze  naturalne  środowisko  rozwojowe 
dzięki możliwości otoczenia go indywidualną opieką 
i zaspokojenia jego potrzeb.



Jednym 

z 

istotnych 

zadań 

rodziców 

jest 

zaspokajanie  podstawowych  potrzeb  psychicznych 
dziecka, których to zaspokajanie wpływa na rozwój i 
ukształtowanie osobowości dziecka, a są to: 



potrzeba doznawania i wymiany uczuć,



potrzeba przynależności i kontaktu z rodzicami,



potrzeba  samourzeczywistnienia  i  poszanowania 
praw osobistych.



Jedną  z  podstawowych  potrzeb  dziecka  jest  potrzeba 
życzliwości,  ciepła  i  miłości.  Zaspokojenie  tej  potrzeby 
stymuluje  osiągnięcia  rozwojowe.  Dziecko  lepiej  i 
szybciej  się  rozwija  w  zakresie  sprawności  umysłu, 
sprawności  fizycznej  i  kontaktów  społecznych,  ma 
zapewnione poczucie bezpieczeństwa, a więc uchronione 
jest od lęków i zaburzeń równowagi psychicznej.



Niezaspokojona potrzeba kontaktu z dorosłymi w okresie 
niemowlęctwa 

powoduje 

opóźnienia 

rozwoju 

psychoruchowego i pojawienia się patologicznych reakcji 
w  postaci  ruchów  przymusowych,  kiwania  się,  itp.  U 
dziecka  w  drugim  i  trzecim  roku  życia,  przy 
niezaspokojeniu 

potrzeby 

kontaktu 

z 

dorosłymi, 

następuje 

opóźnienie 

rozwoju 

mowy 

i 

funkcji 

poznawczych.



Dobry kontakt z rodzicami wpływa na kształtowanie się u 
dziecka pozytywnego obrazu samego siebie oraz obrazu 
świata, który wydaje się interesujący i ciekawy. 

Zaspokajanie potrzeb C.D.



Bardzo  ważne  z  punktu  widzenia  zaspokojenia  potrzeby 
samourzeczywistnienia    jest  dawanie  dziecku  rozumnej 
swobody i nieograniczanie jego samodzielnych poczynań: 

„  bo  się  zabrudzi”,  „bo  nachlapie”,  „bo  mi  się  spieszy, 
więc ubiorę go sama”, „bo więcej zje, gdy go nakarmię”.



Przy  ograniczaniu  inicjatywy  dziecka  i  wykonywaniu  za 
niego  czynności,  staje  się  ono  bierne,  niesamodzielne, 
ciągle  ogląda  się  na  rodziców,  staje  się  zależne  i 
opóźnione w rozwoju społecznym.



Potrzeba szacunku – rodzice zaspokajający tę potrzebę nie 
krytykują wysiłków dziecka, nie poniżają go i nie naginają 
siłą,  liczą  się  z  indywidualnymi  uzdolnieniami  i 
możliwościami dziecka.



Potrzeba wzoru – przejawia się ona najdobitniej w okresie, 
gdy  dziecko  naśladuje  czynności  i  zachowania  osób  z 
bliskiego otoczenia, najczęściej rodziców, 

„jak będę duży, 

to będę silny jak tatuś”, „jak urosnę, to będę ciągle prała, 
jak mamusia”.

Co nazywamy postawą rodzicielską



Ogólnie  rzecz  ujmując  określimy  postawę,  jako 
tendencję  do  zachowania  się  w  specyficzny  sposób 
wobec jakiejś osoby, sytuacji czy problemu. 

 Postawa  rodzicielska 

-  macierzyńska  czy  ojcowska  - 

jest  więc  tendencją  do  zachowania  się  w  pewien 
specyficzny  sposób  w  stosunku  do  dziecka.  Postawę 
rodzicielską  można  także  określić  jako  uczuciowe 
ustosunkowanie się rodziców do dziecka.



Pewne  typy  postaw  sprzyjają  zaspokajaniu  potrzeb 
psychicznych 

dziecka, 

inne 

utrudniają 

to 

zaspokajanie, a tym samym powodują częściową lub 
całkowitą tzw. deprywację. Zarówno zaspokajanie jak 
i  niezaspokajanie  potrzeb  wpływa  na  sposób 
zachowania dziecka i kształtowanie jego osobowości. 



Niewłaściwy klimat uczuciowy i czynniki patologiczne 
w  strukturze  rodziny  oraz  w  stosunkach  między  jej 
członkami  stanowią  jedną  z  przyczyn  ,  nierzadko 
główną, zaburzeń w zachowaniu dziecka.

 Postawa rodzicielska 

nie jest więc tylko mniemaniem 

o  dziecku,  że  jest  takie  czy  inne.  Zawiera  ładunek 
uczuciowy,  który  wyznacza  działania  w  stosunku  do 
dziecka.  Za  najbardziej  charakterystyczny  dla  danej 
postawy przyjmuje się właśnie jej ładunek uczuciowy.

 Postawa  rodzicielska 

jest  więc  nabytą  strukturą 

poznawczo - dążeniowo-afektywną, ukierunkowującą 
zachowania  się  rodziców  wobec  dziecka.  Postawy, 
szczególnie  rodzicielskie  są  zazwyczaj  plastyczne  i 
podlegają  zmianom  w  miarę,  jak  zmienia  się  ich 
przedmiot, tj. dziecko, które przechodzi przez kolejne 
fazy rozwoju.



Jeśli  jednak  rodzice  wraz  z  rozwojem  dziecka  nie 
przejmują  postaw  rodzicielskich  właściwych  dla 
danego  okresu  rozwoju,  prowadzi  to  do  sytuacji 
konfliktowych,  które  powodują  zaburzenia  w 
zachowaniu  dziecka,  a  przy  dłuższym  trwaniu 
deformacje w rozwoju jego osobowości.

Główne typy postaw rodzicielskich



Możemy  wyróżnić  postawy  złożone  i  postawy 
cząstkowe.  Każdą  z  postaw  złożonych  określa  szereg 
postaw cząstkowych. Postawę cząstkową charakteryzują 
określone zachowania rodziców wobec dziecka.



  I  tak  postawa  nadmiernego  ochraniania  składa  się  z 
szeregu  postaw  cząstkowych,  jak  np.  traktowanie 
dziecka jako młodszego niż jest, uzależnienie od siebie, 
ograniczenie  swobody,  nadmierne  zaabsorbowanie 
zdrowiem  dziecka,  wścibstwo  i  inne.  Wyróżnienie 
postaw  cząstkowych  umożliwia  opis  postawy  złożonej  i 
pomaga w jej rozpoznaniu.



Naszym głównym podziałem jednak będzie wyróżnienie 
postaw rodzicielskich 

właściwych i niewłaściwych

.

Model typologii postaw 

rodzicielskich właściwych i 

niewłaściwych

Do właściwych postaw rodzicielskich 

należą:

1. Akceptacja 

dziecka, czyli przyjęcie go takim, jakie ono 

jest, z jego cechami fizycznymi, usposobieniem, z jego 
umysłowymi  możliwościami  i  łatwością  osiągnięć  w 
jednych  dziedzinach,  a  ograniczeniami  i  trudnościami 
w  innych.  Akceptujący  rodzice  rzeczywiście  lubią 
swoje  dziecko  i  nie  ukrywają  przed  nim  tego  uczucia. 
Kontakt  z  nim  jest  dla  nich  przyjemnością  i  daje  im 
zadowolenie. Uważają je za godne pochwał i jawnie je 
aprobują. Kiedy dziecko coś przeskrobie ganią tylko to 
 zachowanie, a nie jego osobowość. Starają się poznać 
jego  potrzeby  i  zaspokoić  je.  Pozwalają  na  uczuciową 
niezależność.  Akceptując  dziecko  dają  mu  poczucie 
bezpieczeństwa i zadowolenia z własnego istnienia.

Pozytywna postawa 
akceptacji

2. 

Współdziałanie 

z 

dzieckiem, 

świadczące 

o 

pozytywnym  zaangażowaniu  i  zainteresowaniu 
rodziców zabawą i pracą dziecka, a także wciąganie i 
angażowanie  dziecka  w  zajęcia  i  sprawy  rodziców  i 
domu 

– 

odpowiednio 

do 

jego 

możliwości 

rozwojowych. 

Współdziałających 

z 

dzieckiem 

rodziców  cechuje  aktywność  w  nawiązywaniu 
wzajemnych  kontaktów.  W  niemowlęctwie  będzie  to 
wrażliwość  rodziców  na  oznaki  nawiązywania 
kontaktu  przez  dziecko.  W  miarę  dorastania  dziecka 
wzrasta  u  rodziców  także  gotowość  wyjaśniania,  a 
tym  samym  rozszerzania  zasobu  wiadomości  u 
dziecka,  później  wskazują  na  sposoby  zdobywania 
wiedzy  samemu  (np.  używanie  słownika).  Znajdują 
przyjemność  nie  tylko  we  wspólnym  wykonywaniu 
czynności,  ale  i  we  wzajemnej  wymianie  uwag, 
obserwacji, zdań.

Pozytywne postawy współdziałania

3.  Dawanie 

dziecku właściwej dla jego wieku rozumnej 

swobody. 

Dziecko  w  miarę    przechodzenia  przez 

nowe  fazy  rozwoju  coraz  bardziej  oddala  się 
fizycznie  od  rodziców,  ale  przy  tym  rozbudowuje 
się  świadoma  więź  psychiczna  między  rodzicami  a 
dzieckiem  i  rodzice  darzą  je  większym  zaufaniem. 
W  miarę  dorastania  dają  dziecku  coraz  szerszy 
zakres swobody i pozwalają na prace lub zabawę z 
dala  od  nich.  Mimo,  że  pozostawiają  dziecku  duży 
margines  swobody,  potrafią  utrzymać  autorytet  i 
kierować dzieckiem w takim zakresie, w jakim jest 
to  pożądane.  Dbając  o  zdrowie  i  bezpieczeństwo 
dziecka  zarówno  wobec  fizycznych  zagrożeń,  jak  i 
urazów  emocjonalnych  rodzice  dając  rozumną 
swobodę  dziecku,  są  obiektywni  w  ocenie 
perspektywy ryzyka.

Dawanie dziecku rozumnej 
swobody

4. Uznanie 

praw dziecka w rodzinie jako równych, bez 

przeceniania  i  niedoceniania  jego  roli.  Rodzice 
ustosunkowują  się  do  przejawów  aktywności 
dziecka  w  sposób  swobodny,  nie  formalny  i  nie 
wścibski  czy  dyktatorski,  dostosowując  się  przy 
tym do poziomu fazy rozwojowej, w jakiej się ono 
znajduje.  Pozwalają  na  odpowiedzialność  za 
własne  działanie,  a  nawet  oczekują  od  dziecka   

„dojrzałego” 

zachowania.  Przejawiają  w  ten 

sposób szacunek dla jego indywidualności. Kierują 
dzieckiem przez podsuwanie mu sugestii. Stosują 
także  szeroko  wyjaśnianie  i  tłumaczenie,  a  więc 
bardziej  intelektualne  sposoby  oddziaływania,  a 
nie  narzucanie  czy  wymuszanie.  W  tej  sytuacji 
dziecko wie, czego oczekują rodzice od niego, a te 
oczekiwania są na miarę jego możliwości.

Niewłaściwe postawy rodzicielskie to:

1. Postawa  unikająca 

-  występuje  przy  nadmiernym 

dystansie  uczuciowym  rodziców  wobec  dziecka,  ich 
uległości  i  bierności.  Postawę  te  charakteryzuje  ubogi 
stosunek  uczuciowy  miedzy  rodzicami  a  dzieckiem  lub 
wręcz  obojętność  uczuciowa  rodziców.  Obcowanie  z 
dzieckiem  nie  sprawia  im  przyjemności,  a  czasem  bywa 
odczuwane  jako  trudne  –  wówczas  rodzice  są  bezradni  i 
nie  wiedzą  co  z  nim  robić.  Kontakt  z  dzieckiem jest  luźny 
albo 

pozornie 

dobry 

i 

maskowany 

obdarzaniem 

prezentami  (kontakt  przez 

„pośrednika”

),  nadmierną 

swobodą,  rzekomym  liberalizmem.  Ten  typ  postawy 
charakteryzuje  się  ukrytą  bądź  jawną  beztroską  o  dobro 
dziecka,  aż  do  braku  odpowiedzialności.  Ignorowanie 
dziecka,  bierność  aż  do  bezwładu  w  nawiązywaniu  z 
dzieckiem  kontaktu,  unikanie  i  ograniczanie  kontaktu  z 
nim  do  minimum,  zaniedbywanie  dziecka  pod  różnymi 
względami, 

niedbałość 

i 

niekonsekwencja 

we 

wprowadzaniu  i  przestrzeganiu  wymagań,  lekkomyślność 
czy wręcz obojętność.

Niewłaściwa postawa unikająca

2.        Postawa  odtrącająca

  -  występuje  przy  nadmiernym 

dystansie  uczuciowym  i  dominacji  rodziców.  Dziecko  jest 
odczuwane  jako  ciężar  i  nierzadko  rodzice  poszukują 
zakładu,  który  by  przejął  ich  obowiązki  i  uwolnił  od  tej 
niewygody,  ograniczającej  np.  ich  swobodę  lub  możność 
robienia szybkiej kariery. Nie lubią dziecka i nie życzą go 
sobie, żywią wobec niego uczucie rozczarowania, zawodu 
i  urazy.  Opiekę  nad  nim  uważają  za  odrażającą  lub 
przekraczającą  ich  siły.  Na  postawę  odtrącającą  składają 
się  takie  komponenty,  jak  nieokazywanie  uczuć 
pozytywnych,  a  nawet  demonstrowanie  negatywnych, 
dezaprobata  i  otwarta  krytyka  dziecka,  podejście 
dyktatorskie,  nie  dopuszczające  go  do  głosu  i  nie 
wnikające  w  motywy  jego  zachowania  czy  potrzeby. 
Kierowanie 

dzieckiem 

przy 

pomocy 

rozkazów 

i 

„przykręcania  śruby”, 

liczne  i  represywne  żądania, 

surowe  kary,  zastraszanie,  brutalne  postępowanie  z 
dzieckiem.  Brak  przy  tym  uznania  jakichkolwiek 
pozytywów  dziecka  i 

„marginesu” 

tolerancji  dla  jego 

niedociągnięć, braku zdolności, wad, itp. 

Skutki postawy odtrącającej

3.    Postawa  nadmiernie  wymagająca,  zmuszająca, 

korygująca 

-  przy  tej  postawie  dziecko  jest  zwykle 

naginane  do  wytworzonego  przez  rodziców  wzoru 
dziecka,  jakie  chcieliby  posiadać,  bez  liczenia  się  z 
jego  indywidualnymi  cechami  i  możliwościami  w 
ramach  fazy  rozwojowej,  w  jakiej  się  ono  znajduje. 
Rodzice  z  góry  zakładają  dostosowanie  się  dziecka 
do  stawianych  wymagań  i  duże  osiągnięcia,  a 
dziecko  znajduje  się  pod  presją,  aby  dorównać 
idealnemu  wzorowi.  Postawa  ta  charakteryzuje  się 
stawianiem  wygórowanych  wymagań,  narzucaniem 
autorytetu  i  rządzenie  dzieckiem.  Nieprzyznawanie 
prawa  do  samodzielności,  ograniczanie  swobody  i 
zakresu  aktywności  przez  narzucanie  i  zmuszanie, 
naginanie,  nagany,  stosowanie  sztywnych  reguł, 
niedopuszczanie  do  odstępstw  od  ustalonej  taktyki. 
Dodatkowo  dążenie  do  przyspieszenia  rozwoju, 
przesadne nastawienie na osiągnięcia.

Postawa nadmiernie wymagająca, 

zmuszająca, korygująca

4.  Postawa  nadmiernie  chroniąca 

–  występuje  wtedy,  gdy 

rodzice  są  nadmiernie  skoncentrowani  na  dziecku,  ale 
posiadają cechy uległości. Podejście do dziecka jest wtedy 
bezkrytyczne, a ono same uważane za wzór doskonałości. 
Ten  typ  postawy  charakteryzuje  się  tym,  że  dziecko  jest 
traktowane jak dzidziuś, rodzice są przesadnie opiekuńczy 
i  nadmiernie  pobłażliwi,  nie  doceniają  możliwości  dziecka 
szczególnie praktycznych, rozwiązują za dziecko trudności. 
Niedopuszczanie  do  samodzielności  –  dziecko  trzymane 
jest jak w kokonie, nie wiele wiedząc o codziennym życiu. 
Jest  usuwane  wszelkie  ryzyko  z  jego  drogi,  postępowanie 
uzależniające  od  matki  czy  ojca  i  ograniczające  jego 
swobodę, a także wścibstwo, izolowanie społeczne dziecka 
np.  od  rówieśników,  jako  „niegodnych”  towarzyszy 
zabawy.  Równocześnie  rodzice  ulegają  dziecku,  tolerują 
rozmaite  zachcianki  i  niewłaściwe  wyczyny,  zaspokajają 
każdy  kaprys  i  pozwalają  panować  nad  sobą.  Przy  tym 
zbyt  bliskim  kontakcie,  brak  jest  darzenia  dziecka 
rozumną, właściwą dla jego wieku swobodą.

Postawa nadmiernie chroniąca

Trudności w kształtowaniu się 

właściwych postaw rodzicielskich

1. Brak pozytywnego dziedzictwa społecznego dla tworzenia 

się  ról  rodzinnych. 

Postawy  rodzicielskie  kształtują  się  w 

oparciu  o  interakcje  z  własnymi  rodzicami  w  okresie 
dzieciństwa.  Interakcje  te,  stanowiące  pewne  wzory 
zachowań,  mogą  być  naśladowane,  modyfikowane  lub 
odrzucane  przy  pełnieniu  roli  rodzicielskiej.  Brak  wzoru 
roli  rodzicielskiej,  np.  w  wypadku  braku  jednego  z 
rodziców, czy też nieodpowiedni wzór pełnienia takiej roli 
może  powodować  powstanie  nieprawidłowych  postaw 
wobec własnego dziecka.

2. Druga grupa czynników wiąże się z okresem oczekiwania 

dziecka. 

Dziecko  może  być  niepożądane,  niechciane, 

specjalne  życzenia  rodziców  co  do  płci  dziecka,  życzenia 
związane  z  wyglądem  dziecka,  nadzieja  wzmocnienia 
więzi  małżeńskiej  poprzez  urodzenie  dziecka.  Jeżeli  te 
oczekiwania  nie  zostaną  spełnione,  istnieje  możliwość 
traktowania  dziecka  przez  rodziców  z  nadmiernym 
dystansem, ignorowania lub odtrącania.

3. Trzecia  grupa  czynników  dotyczy  braku  u  rodziców 

satysfakcji  czerpanej  z  własnego,  aktualnego  współżycia 
społecznego. 

W pierwszym rzędzie łączy się to z brakiem 

satysfakcji płynącej z życia małżeńskiego. Okazuje się, że 
aktualne 

stosunki 

emocjonalne 

między 

rodzicami 

wpływają  na  jakość  pełnionej  roli  rodzicielskiej  i  na 
postawę  wobec  dziecka.  Zakłócenia  stosunków  pomiędzy 
małżonkami  mogą  powodować  bądź  nadmierny  dystans 
emocjonalny  wobec  dziecka,  bądź  zbytnią  koncentrację 
na nim.

4. Następna grupa czynników wiąże się z wpływem babci lub 

innej  osoby  z  bliskiego  otoczenia,  będącej  autorytetem 
dla  matki  lub  ojca  dziecka. 

Często  taka  osoba  ma 

przemożny  wpływ  na  kształtowanie  się  postaw  rodziców, 
oraz  na  jakość  pełnienia  przez  nich  ról  rodzicielskich.  W 
wielu przypadkach babcie mają tendencje do matkowania 
swoim  wnukom,  co  często  powoduje  oddalanie  się 
rodziców  od  swoich  dzieci.  Rola  babci  w  wychowaniu 
powinna ograniczać  się do pomocy w  razie konieczności.

5.  Kolejna  grupa  czynników  wpływająca  deformująco  na 

kształtowanie  się  postaw  rodzicielskich,  to  aktualne 
zaburzenia 

osobowości 

rodziców.

 

Występowanie 

jawnych  czy  ukrytych  lęków  często  powstałych  w 
związku  z  uprzednimi  porodami  martwych  dzieci,  czy 
zgonem  nowonarodzonego,  przedwczesnym  porodem, 
itp. Sprzyja to nadmiernej koncentracji emocjonalnej na 
dziecku i powstaniu postawy nadmiernie chroniącej.

6. Trudności wytworzenia się prawidłowych postaw wobec 

dziecka neuropatycznego – „trudnego do chowania”. 

W 

tej  sytuacji  wszystkie  omówione  powyżej  czynniki, 
które mogą wpływać zaburzająco na stosunek rodziców 
do  dziecka,  nie  występują,  lub  nie  wysuwają  się  na 
pierwszy  plan.  Tymczasem  dziecko  jest  płaczliwe,  źle 
sypia, źle je, zwraca pokarm, itp. Rodzice pod wpływem 
niezrozumiałych  kłopotów,  jakie  sprawia  im  dziecko, 
doznają  ustawicznej  frustracji  zamiast  satysfakcji. 
Pojawia  się  stan  lęku,  napięcia  i  następuje  nadmierne 
skoncentrowanie emocjonalne na dziecku.

Problemy z dzieckiem 

neuropatycznym

Podsumowanie i wnioski



Podsumowując  temat  postaw  rodzicielskich  należy 
stwierdzić, 

że 

u 

podłoża 

niewłaściwych 

postaw 

rodzicielskich  leży  na  ogół  bądź 

nadmierny  dystans 

uczuciowy 

wobec  dziecka,  bądź 

nadmierna  koncentracja 

na  nim.  Wyraz 

„dystans” 

w  tym  przypadku  powinien  się 

nam  kojarzyć  z  określeniem 

„odległości  psychicznej”

 

rodziców  od  dziecka.  Rodzice  z 

„dystansem” 

nie  są 

zwróceni   

„ku  dziecku”, 

ale  albo 

„przeciw  dziecku”

,  albo 

„poza  dzieckiem”, 

czy 

„obok  dziecka”. 

Nadmierna 

koncentracja  wskazuje,  że  brak  jest  jakiegokolwiek 
dystansu,  rodzice  są  zbyt  blisko 

„przy  dziecku” 

lub  tuż 

„nad  nim”

.  Przy  nadmiernej  koncentracji  rodzice  są  zbyt 

blisko,  by  móc  być  zwróconym   

„ku  dziecku”, 

jako 

rozwijającej  się  odrębnej  jednostce  ludzkiej  i  wówczas 
brak mu swobody wzrastania.



Kształtowaniu  się  właściwego  kontaktu  z  dzieckiem 
będzie sprzyjało podejście do dziecka bez przesadnej 
koncentracji,  ale  i  zbyt  nadmiernego  dystansu,  czyli 
nawiązanie  z  nim  swobodnego  kontaktu,  ani 
napiętego,  ani  też  zbyt  luźnego.  Będzie  to  podejście 
zrównoważone, swobodne, skierowane 

„ku dziecku”

 i 

nastawione  na  jego  rzeczywiste  potrzeby.  Po  drugie 
będzie  to  podejście  nie  władcze  i  nie  uległe  czy 
bierne, 

lecz 

oparte 

na 

pewnej 

autonomii 

wewnętrznej, 

w 

miarę 

stanowcze 

i 

stałe, 

konsekwentne, mogące stanowić dla dziecka oparcie.



Autonomia  wewnętrzna  i  zrównoważenie  uczuciowe 
rodziców  umożliwiają  im  dobry  kontakt  z  dzieckiem. 
Pozwalają  na  wzajemną  wymianę  uczuć  takich,  jak 
miłość,  radość,  smutek  których  rodzice  nie  wstydzą 
się  i  nie  lękają  okazywać.  Ponadto  rodzice  umieją 
poprawnie odczytywać sygnały o potrzebach dziecka 
i właściwie na nie reagować.



Ogólnie 

można 

powiedzieć, 

że 

rodzice 

przejawiający  właściwe  postawy  wobec  dziecka 
chętnie otaczają je troskliwą opieką, dostrzegają i 
zaspokajają jego potrzeby, mają duży 

„margines” 

cierpliwości 

i 

gotowości 

tłumaczenia 

i 

wyjaśniania. 

Łatwo 

nawiązują 

kontakt 

z 

dzieckiem.  Kontakt  ten  jest  przyjemny  dla  obu 
stron  i  oparty  na  uczuciu  wzajemnej  sympatii  i 
zrozumienia.  Rodzice  lubią  dziecko,  cieszą  się 
nim,  są  zdolni  do  obiektywnej  oceny  dziecka  i 
akceptacji jego osoby.



Z  drugiej  strony  można  stwierdzić,  że  nadmierny 
dystans 

uczuciowy 

wobec 

dziecka, 

nie 

zaspokajający 

potrzeby 

życzliwych 

uczuć, 

przynależności  i  kontaktu  z  rodzicami,  powoduje 
chorobę  sierocą,  „dziecko  może  być  sierotą  we 
własnym domu”, jak to zauważył Janusz Korczak.

Nieodpowiedni klimat w 

rodzinie, dziecko zagubione i 

wystraszone



Należy  zaznaczyć,  że  postawy  rodziców  wobec 
dziecka    bywają  często  rozbieżne  i  przeciwstawne. 
Jednakże  jeżeli  tendencje  rodziców  nie  są  rozbieżne  i 
zostaje  zachowana  pewna  konsekwencja  i  koalicja 
wychowawcza  oparta  na  wzajemnej  akceptacji  i 
szacunku  rodziców  do  siebie,  odmienność  typów 
postaw  matki  i  ojca  nie  ma  szkodliwego  wpływu  na 
dziecko, a stwarza źródło większego bogactwa doznań 
emocjonalnych  i  okazji  do  gromadzenia  spostrzeżeń 
nad różnicami indywidualnymi rodziców.



Na  zakończenie  należy  stwierdzić,  że  postawy 
rodzicielskie 

maja 

ogromny, 

prawdopodobnie 

decydujący  wpływ  na  kształtowanie  się  osobowości  i 
charakterów,  naszych  dzieci.  Mają  przemożny  wpływ 
na  ich  wielowymiarowy  rozwój,  na  ich  osiągnięcia 
życiowe,  na  to  kim  w  przyszłości  zostaną  i  jakie 
przesłanie pozostawią następnym pokoleniom.

Prawidłowe  postawy  i  właściwie  pełnione 
role 

rodzicielskie 

mogą 

być 

źródłem 

wspaniałych doznań i przeżyć dla wszystkich 
członków rodziny.

Poświęcony czas, okazana miłość i 

troska przyniosą  w przyszłości 

wymierne rezultaty

Bibliografia

1. Ziemska  Maria,  Postawy  rodzicielskie,  Wydawnictwo  Wiedza 

Powszechna, Warszawa 1969.