background image

Stany graniczne konstrukcji 

budowlanych. Klasyfikacja, 

wymagania bezpieczeństwa, zasady 

projektowania.

Aleksandra Przewoźnik

background image

Stany graniczne to takie stany, po przekroczeniu których:
• konstrukcja nie spełnia wymagań wytrzymałościowych i 

użytkowych (przestaje spełniać swoje funkcje lub przestaje 
odpowiadać założonym kryteriom projektowym).

• konstrukcja zagraża bezpieczeństwu (zostaje wyczerpana jej 

wytrzymałość) lub przestaje spełniać wymagania użytkowe. 

Stąd rozróżnia się stany graniczne:
• nośności (związane z katastrofą lub innymi podobnymi 

postaciami zniszczenia konstrukcji) to tzw. I stan graniczny 

• użytkowalności (stany odpowiadające warunkom, po 

przekroczeniu których konstrukcja przestaje spełniać stawiane 
jej wymagania użytkowe) to tzw. II stan graniczny 

background image

Stany graniczne nośności ULS i 

odpowiadające im formy zniszczenia

ULS – 
EQU 

- utrata równowagi konstrukcji lub jakiejkolwiek jej 

części, uważanej za ciało sztywne (np. 

przewrócenie)

E

d,dest 

, E

d,stb 

 

-odpowiednio wartości obliczeniowe efektu 

oddziaływań destabilizujących i stabilizujących

ULS – 
STR 

- zniszczenie na skutek nadmiernego 

odkształcenia, przekształcenia się w mechanizm, 
zniszczenia materiałowego, utratę stateczności 

konstrukcji lub jej części, łącznie z podporami i 
fundamentami

E

(F

) - 

wartość obliczeniowa efektu oddziaływań tj. sił 

wewnętrznych w konstrukcji obliczonych dla obciążeń 

obliczeniowych F

d

 

R

wartość obliczeniowa odpowiedniej nośności 

konstrukcji (przekroju, elementu)

background image

Stany graniczne nośności ULS i odpowiadające 

im formy zniszczenia – ciąg dalszy

ULS - GEO

- zniszczenie lub nadmierne deformacje podłoża 

E

(F

) - wartość obliczeniowa efektu oddziaływań 

tj. sił wewnętrznych w konstrukcji obliczonych dla 
obciążeń obliczeniowych F

d

 

R

- wartość obliczeniowa odpowiedniej nośności 

konstrukcji (przekroju, elementu)

ULS - FAT

- zniszczenie zmęczeniowe 

Δσ, Δτ – wytężenie materiału w punkcie

background image
background image

Stany graniczne 

użytkowalności

• Rozróżnia się odwracalne i 

nieodwracalne stany graniczne 
użytkowalności 

• Stany graniczne dotyczące:

-funkcji konstrukcji lub jego elementu w 
warunkach    zwykłego użytkowania,
-komfortu użytkowników,
-wyglądu(ugięcia, rysy) obiektu 
budowlanego, 

background image

Stany graniczne użytkowalności SLS:

• ugięć, deformacji (wpływających na wygląd, komfort 

użytkowników lub funkcję konstrukcji – w tym funkcjonowanie 
urządzeń)

• drgań (powodujących dyskomfort  ludzi  lub/i  

ograniczających  przydatność użytkową konstrukcji)

• rys, lokalnych uszkodzeń (wpływających negatywnie na 

wygląd, trwałość lub funkcjonowanie konstrukcji)

E

k,ser 

(F

) - wartość efektu oddziaływań (parametry 

sztywnościowe obliczone dla obciążeń charakterystycznych F

k

)

C

d  

- graniczna wartość obliczeniowa odpowiedniego parametru 

dotyczącego użytkowalności 

background image

Konstrukcje uznaje się za bezpieczną, 
gdy jej efekty oddziaływań są 
mniejsze od nośności R

Warunek bezpieczeństwa konstrukcji 
opisuje zależność:

E<R

background image

• Efekt oddziaływań E w postaci sił 

wewnętrznych tj. momentów zginających 
M

E

, sił podłużnych N

E

, sił poprzecznych V

oraz ugięć y, to wynik działania na 
konstrukcję obciążeń stałych (ciężar własny, 
instalacje) i zmiennych (użytkowe, wiatr, 
temperatura, śnieg, technologiczne).

• Nośności przekrojów oraz elementów 

konstrukcji zależą od cech 
wytrzymałościowych materiału i 
charakterystyk geometrycznych przekrojów. 

background image

Nośność obliczeniowa

C – charakterystyka geometryczna przekroju pręta; np. w 
przypadku rozciągania C=A – pole przekroju pręta, w przypadku 
zginania C=W – wskaźnik zginania przekroju pręta
a - współczynnik modelu wytężenia elementu np. współczynnik 
wyboczeniowy χ
f

k

 - wartość charakterystyczna parametru wytrzymałościowego 

materiału np. f

ck

 podano w PN-EN 1991-PN-EN 1999 

γ

Rd

 - częściowy współczynnik bezpieczeństwa uwzględniający 

niepewność modelu nośności i odchyłek geometrycznych (do 
oceny stanu granicznego nośności). Przyjmowany zależnie od 
zastosowanego materiału i analizowanego stanu wytężenia 
konstrukcji według PN-EN 1992-PN-EN 1999 np. w konstrukcjach 
żelbetowych dla betonu γ

C

=1,4, dla stali γ

s

=1,15, dla konstrukcji 

stalowych γ

Mi

=1,0-1,25

background image

Oddziaływania - podział

Zależnie od zmienności w czasie i sposobu działania:
•  Obciążenia stałe to obciążenia, których wartość, kierunek i 

położenie pozostają niezmienne w czasie użytkowania budowli, 
jej montażu lub remontu. Pochodzą one nie tylko od ciężaru 
konstrukcji, ale także przegród budowlanych, warstw 
izolacyjnych, wykończeniowych i stałych elementów 
wyposażenia. Określone je w PN-EN 1991-1-1. 

• Obciążenia zmienne mogą zmieniać wartość, kierunek lub 

położenie w czasie użytkowania budowli bądź w innym 
określonym okresie. Są określone w PN-EN 1991. 

• Obciążenia wyjątkowe to obciążenia, które mogą wystąpić w 

wyniku mniej prawdopodobnych zdarzeń w czasie użytkowania 
budowli. Zalicza się do nich obciążenia i oddziaływania 
spowodowane pożarem, wybuchem, powodzią, uderzeniem 
pojazdu, wstrząsami sejsmicznymi, itp. 

background image

Oddziaływania – podział – ciąg dalszy

Zależnie od sposobu działania na konstrukcję i 
ewentualne skutki: 
• Obciążenia statyczne – obciążenia, których 

wartość zwiększa się powoli od zera do wartości 
końcowej i dalej nie zmienia się. 

• Obciążenia dynamiczne – obciążenia, które 

wywołują drgania konstrukcji, są zmienne w czasie, 
przy czym może to następować w sposób nagły (np. 
obciążenia udarowe) bądź okresowo zmienny (np. 
obciążenia od pracujących maszyn i urządzeń 
technologicznych, suwnic, itp.). 

Skutki (naprężenia, przemieszczenia) obciążeń 
dynamicznych są większe niż skutki obciążeń 
statycznych o tej samej wartości 

background image

Wartości charakterystyczne obciążeń F

k

 

(stałych G

k

, zmiennych Q

k

, wyjątkowych 

A

k

) określono w PN-EN 1991 lub są ustalone 

na podstawie wymiarów elementów i 
ciężarów objętościowych poszczególnych 
materiałów bądź wg danych producenta. 

background image

• Wyznaczenie najniekorzystniejszych (ekstremalnych) 

sił wewnętrznych w charakterystycznych tzw. 
krytycznych przekrojach konstrukcji 

• Ustalenie kombinacji najniekorzystniejszych 

schematów obciążeń 

• Kombinacje schematów obciążeń należy ustalać 

indywidualnie dla każdego przekroju analizowanej 
konstrukcji 

• Dobór kombinacji zależny od sprawdzanej nośności 

np. analiza wyboczenia pręta, to kombinacja z 
największa siłą ściskającą

• Wybór schematów uwzględnia realność 

występowania obciążenia np. wiatr nie może wiać 
jednocześnie z dwóch stron

background image
background image

Kombinacja obliczeniowa, sytuacja 

obliczeniowa

Na konstrukcję może działać równocześnie kilka różnych 
rodzajów obciążeń. 
Należy dokonać wyboru możliwych układów różnych obciążeń 
uwzględniając przy tym, że niektóre z nich mogą nie 
występować jednocześnie lub zmieniać miejsce przyłożenia.
Obliczenia statyczne wykonuje się z uwzględnieniem 
najbardziej niekorzystnych kombinacji obciążeń, które 
wyznacza się na podstawie zaleceń podanych w PN-EN 1990.

Oddziaływania w wielu przypadkach, a także właściwości 
konstrukcji zmieniają się wraz z czasem. 
Te zmiany zachodzące podczas całego okresu użytkowania 
konstrukcji powinny być uwzględnione w postaci odrębnych 
sytuacji obliczeniowych, z których każda odpowiada 
określonemu przedziałowi czasu i odnośnym zagrożeniom, 
warunkom i stosownym stanom granicznym.

background image

Podział sytuacji obliczeniowych

• trwała (użytkowanie obiektu zgodne z 

przeznaczeniem) – której miarodajny czas trwania 
jest tego samego rzędu co planowany okres 
eksploatacji ustroju, 

• przejściowa (chwilowe warunki podczas budowy i 

naprawy) – o dużym prawdopodobieństwie 
wstąpienia, której czas trwania jest znacznie 
krótszy niż przewidziany okres użytkowania 
konstrukcji, 

• wyjątkowa (wyjątkowe warunki: pożar, uderzenie, 

wybuch) – odnosząca się do wyjątkowych 
warunków użytkowania konstrukcji lub jej 
eksploatacji, 

• sejsmiczna – uwzględniająca trzęsienie ziemi. 

background image

Wartości obliczeniowe obciążeń

F

d

 = у

f

 F

rep

F

rep

 = ΨF

k

F

d

, F

rep

, F

k

 – odpowiednio wartości obliczeniowa, reprezentatywna i 

charakterystyczna oddziaływania

у

f

 – współczynnik częściowy dla oddziaływania

Ψ – współczynniki kombinacyjne oddziaływań zmiennych
• Ψ=1 dla oddziaływania wiodącego
• Ψ

- wartość kombinacyjna: stosowana przy sprawdzaniu stanów 

granicznych nośności i nieodwracalnych stanów granicznych 
użytkowalności

• Ψ

1

 - wartość częsta: stosowana przy sprawdzaniu stanów 

granicznych nośności z uwzględnieniem oddziaływań wyjątkowych i 
przy sprawdzaniu odwracalnych stanów granicznych

• Ψ

2

 - wartość quasi-stała: – stosowana przy sprawdzaniu stanów 

granicznych nośności z uwzględnieniem oddziaływań wyjątkowych 
STR i przy sprawdzaniu nieodwracalnych stanów granicznych 
użytkowalności. Wartości quasi-stałe są stosowane w obliczeniach 
efektów długotrwałych

background image

Współczynniki kombinacyjne

Wartości współczynników podano w Załączniku A1 
w PN-EN 1990 i PN-EN 1991 lub w innych 
odpowiednich normach obciążeń. Mogą też być 
ustalone przez inwestora, lub projektanta w 
porozumieniu z inwestorem. Ich wartości mogą też 
być określone w Załączniku Krajowym PN-EN 1990. 

background image

Przykład ustalenia podstawowej kombinacji oddziaływań 

stanu granicznego STR

Zgodnie z PN-EN 1990 (według tabl. A1.2(B) – Wartości 
obliczeniowe oddziaływań (STR/GEO) (zestaw B)
) obliczeniowe 
efekty oddziaływań E

d

 na konstrukcje w trwałej i przejściowej 

sytuacji obliczeniowej ma następującą postać: 

background image
background image

Wzór (16) z reguły prowadzi do większego zużycia 
materiałów, dlatego wg załącznika krajowego zaleca 
się, aby przy sprawdzaniu stanów granicznych STR i 
GEO1 (według tabl. A1.2(B) – Wartości obliczeniowe 
oddziaływań (STR/GEO) (zestaw B)
), w trwałej i 
przejściowej sytuacji obliczeniowej przyjmować jako 
miarodajną kombinację oddziaływań mniej korzystną z 
dwóch podanych poniżej: 

background image

Efekty oddziaływań przy stanie granicznym użytkowalności

Kombinacje oddziaływań:
• charakterystyczna

• częsta
 

• quasi-stała

background image
background image

Zasady projektowania

Założenia ogólne PN-EN 1990 są następujące:
• ustrój nośny został dobrany, a projekt konstrukcji opracowany, 

przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach i doświadczeniu,

• roboty budowlane są wykonane przez osoby o odpowiednich 

umiejętnościach oraz doświadczeniu,

• zapewniony jest odpowiedni nadzór i kontrola jakości w trakcie 

wykonywania tj. w biurze projektów, w wytwórniach, 
zakładach i na budowie,

• stosowane są materiały budowlane i wyroby, zgodne z PN-EN 

1990-1999, z odpowiednimi normami dotyczącymi wykonania 
lub dokumentami odniesienia, lub zgodnie ze specyfikacjami 
technicznymi,

• konstrukcja będzie utrzymana w odpowiednim stanie 

technicznym,

• użytkowanie konstrukcji będzie zgodne z założeniami projektu.

background image

Zasady projektowania – ciąg dalszy

Aby zminimalizować potencjalne zniszczenie konstrukcji 
budowlanej należy przyjąć jedno lub kilka z 
następujących zabezpieczeń:

• ograniczyć, eliminować lub redukować zagrożenia, na 

które może być narażona, 

• wybrać ustrój nośny, który jest mało wrażliwy na 

rozpatrywane zagrożenie, 

• przyjąć takie rozwiązania ustroju nośnego by przetrwał 

mimo awaryjnego uszkodzenia pojedynczego elementu 
lub pewnej jego części, 

• unikać, tak dalece jak to możliwe, ustrojów 

konstrukcyjnych, które mogą ulec zniszczeniu bez 
uprzedzenia, 

• wzajemnie powiązać (stężyć) elementy konstrukcji. 

background image

Bibliografia

[1] PN-EN 1990. Eurokod - Podstawy 
projektowania konstrukcji. PKN, Warszawa 
2004. 
[2] Biegus A.: Podstawy projektowania 
konstrukcji. Oddziaływania na konstrukcje. 
Projektowanie konstrukcji stalowych. Zeszyty 
Edukacyjne Buildera, Builder 2011. 
[3] Biegus A.: Podstawy projektowania 
konstrukcji i oddziaływania na konstrukcje 
budowlane – wykłady, Wrocław 2013 

background image

Dziękuję za uwagę


Document Outline