Usprawnianie mózgu i wspieranie

uczenia się metodami kinezjologii

edukacyjnej

Kinezjologia Edukacyjna

• Kinezjologia Edukacyjna zwana także metodą

Dennisona

(Educational Kinesiology – w

skrócie Edu-K), której częścią jest
Gimnastyka Mózgu,  jest metodą
rozwojowej, wychowawczej i
terapeutycznej pracy z ciałem i
umysłem. 

Kinezjologia Edukacyjna

• Kinezjologia Edukacyjna uczy i pokazuje

w praktyce możliwości wykorzystania
naturalnego ruchu fizycznego do
organizowania pracy mózgu i ciała
w celu samostrukturalizującego uczenia
się (doświadczenia) i twórczej
samoregulacji jednostki.

Knezjologia Edukacyjna

• Praktyczna prostota tej metody i jej

skuteczność są uderzające, stąd
początkowy dystans lekarzy i pedagogów,
którzy powątpiewali w te rewelacje.

Kinezjologia Edukacyjna

• Warto więc wspomnieć,  że metoda  ma już ponad 30 lat a jej

twórca - dr  Paul Dennison jest wybitnym praktykiem - jego
odkrycia opierają się na zrozumieniu współzależności rozwoju
fizycznego, opanowywania języka i osiągnięć intelektualnych.
Przez dziewiętnaście lat pomagał dzieciom i dorosłym w Centrum
Uczenia się (Yalley Remedial Group Leaming Center) w Kalifornii.
Otrzymał doktorat z wyróżnieniem na Uniwersytecie
Kalifornijskim, jego metoda zyskała uznanie w USA i na świecie.
Jest założycielem Fundacji Kinezjologii Edukacyjnej. Jeden z
głównych ośrodków metody - MIĘDZYNARODOWY INSTYTUT
NEUROKINEZJOLOGII - Rozwoju Ruchowego i Integracji Odruchów
ma swoją reprezentację w Polsce – Polskie Stowarzyszenie
Kinezjologów zrzesza wielu dyplomowanych instruktorów. Centrum
Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN włączyło Kinezjologię
Edukacyjną do programu szkolenia przeznaczonego dla
psychologów, pedagogów, nauczycieli i rodziców.

Kinezjologia Edukacyjna

• Popularną pozycją dostępną na rynku polskim

jest książka

"Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł. P
odstawy Kinezjologii Edukacyjnej"

autorstwa dr Carly Hannaford.
Autorka podaje w niej szereg
argumentów ilustrujących wielki wpływ ruchu
na życie człowieka i pokazuje jak się ruszać ,
aby w pełni uaktywnić nasze możliwości
uczenia się. Prezentuje ona czytelnikowi m.in.
zestaw prostych ćwiczeń fizycznych -
gimnastykę mózgu wg P. Dennisona.

Kinezjologia Edukacjna

• Nazwa omawianej metody –

„kinezjologia” wywodzi się od greckiego
rdzenia "kinesis" oznaczającego ruch.

• Kinezjologia zajmuje się badaniem ruchu

ciała ludzkiego. Pedagogiczna
kinezjologia jest systemem
umożliwiającym uczniom w dowolnym
wieku rozwinięcie ich potencjalnych
możliwości zablokowanych w ciele.

Kinezjologia Edukacyjna

• Stosowne ćwiczenia opracował Paul Dennison na

podstawie doświadczeń, które zdobył w walce z
własną dysleksją i wadą wzroku, w pracy z dziećmi
oraz w pracy z ludźmi, którzy doznali uszkodzeń
mózgu w różnych wypadkach. Dr Paul Dennison
odkrył proste ruchy, które mają bezpośrednio
wpływ na stymulację mózgu. Np. skuteczność
uczenia się zależy, jak wiadomo, od współpracy
prawej i lewej półkuli mózgowej. Jeśli jakieś części
naszego umysłu są „wyłączone”, pojawiają się
trudności w czytaniu, pisaniu, liczeniu, rozumieniu,
zapamiętywaniu  i uczeniu się.

Kinezjologia Edukacyjna

• Taki stan, w którym tylko jedna z naszych półkul

mózgowych jest aktywna nazywa się
switchingiem (ang. switch=wyłącznik). W
utrudniającym nam pracę i naukę stanie
switchingu można przebywać latami. Ten stan
pogłębia się tym bardziej, im bardziej wysilamy
się i staramy robić postępy. 

Kinezjologia Edukacyjna

• Dennison wysunął tezę, że niektórzy

"zanadto się starają" przez co osłabiają
mechanizm integracji mózgu niezbędny
do efektywnego uczenia się.

• Tylna część mózgu odpowiada za odbiór

informacji, które jednak są niedostępne
dla przednich części mózgu
odpowiedzialnych za "nadawanie" czy też
"ekspresję".

Kinezjologia Edukacyjna

• Owa niezdolność do "ekspresji" czyli

uzewnętrzniania tego, czego się uczeń
nauczył prowadzi do syndromu
niepowodzeń szkolnych. Rozwiązaniem
tego problemu jest uczenie się całym
mózgiem dzięki zmianie wzorca
ruchowego oraz ćwiczeniom ruchowym
zawartym w "gimnastyce mózgu".

Kinezjologia Edukacyjna

• Umożliwiają one włączanie tych części

mózgu, które były dla nich uprzednio
niedostępne.

• Kinezjologia Edukacyjna  nawiązuje do

bardzo wczesnego etapu uczenia się
przez ruch.

Kinezjologia Edukacyjna

• Ćwiczenia mózgu mają na celu

przywrócenie zablokowanych na skutek
stresu, oraz wypracowanie nowych,
połączeń nerwowych, po których biegną
impulsy do kory mózgowej, gdzie odbywa
się właściwy proces uczenia się.

• Są one także sposobem na problemy

szkolno-wychowawcze.

Kinezjologia Edukacyjna

• Ćwiczenia te także usuwają zmęczenie,

energetyzują, odprężają i relaksują.

• Metody i techniki wykorzystywane w

kinezjologii są zwłaszcza stosowane w
terapii dzieci głęboko niepełnosprawnych
intelektualnie.

Kinezjologia Edukacyjna

• Wymieńmy główne zastosowania. Ćwiczenia gimnastyki mózgu usprawniają:
• Pamięć krótko i długotrwałą
• Koncentrację i zdolności skupienia uwagi
• Koordynacje ruchową
• Funkcje grafomotoryczne: kaligrafia, krzywe pismo
• Proces pisania i czytania (pisania twórczego)
• Spostrzeganie wzrokowe, umiejętność różnicowania i rozumienia symboli,

koordynację wzrokowo-ruchową

• Proces myślenia: umiejętność formułowania myśli, abstrakcyjne myślenie
• Rozumienie ze słuchu, pisanie ze słuchu, umiejętność wykonywania poleceń
• Wymowę oraz wpływają na zdolność poprawnego formowania myśli,

abstrakcyjne myślenie

• Zdolności matematyczne (tabliczka mnożenia, zapamiętywanie cyfr, rachunki)
• Umiejętność adekwatnego komunikowania się ze sobą i otoczeniem
• Pełniejsze rozumienie sytuacji społecznych i rozwiązywanie problemów.

Kinezjologia Edukacyjna

• Ćwiczenia z gimnastyki mózgu poprzez

ćwiczenia relaksujące i stabilizujące układ
nerwowy wpływają na zmniejszenie
objawów nadruchliwości występujących u
dzieci nadpobudliwych psychoruchowo.

Kinezjologia Edukacyjna

• Ponieważ wyobrażanie sobie ruchu

stymuluje te same połączenia nerwowe,
co rzeczywiście wykonany ruch, to
namiastką ćwiczeń (gdy nie ma ku nim
sposobności) może być samo dokładne
wyobrażanie sobie ich wykonywania.

Kinezjologia Edukacyjna

• Paul Dennison odkrył, że funkcje mózgu ludzkiego są w

pewnym sensie trójwymiarowe. Proces kształcenia
będzie łatwy i miły, pod warunkiem, że zostanie
poprowadzony w wielu kierunkach (wielowymiarowo):

• wymiar lateralizacji (lewa i prawa półkula mózgowa),
• wymiar koncentracji (pień mózgu i płat czołowy),
• wymiar stabilności (system limbiczny wraz z korą

mózgową).

• Odpowiednio do tego ćwiczenia tworzą grupy, a

ćwiczenia z grup powinno się mieszać.

 

Kinezjologia edukacyjna

• Przykłady ćwiczeń kinezjologii

edukacyjnej:

Kinezjologia Edukacyjna

• WYMIAR LATERALNOŚCI - ćwiczenia na przekraczanie

środkowej linii ciała.

• Ćwiczenie przypominające marsz w miejscu
• Podnieś do góry prawe kolano i dotknij do niego lewą ręką

(najlepiej łokciem), następnie do podniesionego lewego kolana
dotknij prawą ręką.

• Wykonuj takie ruchy naprzemienne (jedna z podstawowych

zasad), które usprawniają pisanie, słuchanie, czytanie i
rozumienie, koordynację ruchową lewej i prawej strony ciała,
wzmacniają oddech, powodują wzrost energii, poprawiają wzrok
i słuch.

• Inne podobne ćwiczenia naprzemienne (zwane też krzyżowymi)

w miejscu:

• Podskoki raz na jednej nodze raz na drugiej, klepnięcie prawą

ręką uniesionej z tyłu lewej stopy itp.

Kinezjologia Edukacyjna

• „Leniwe ósemki” - ćwiczenie wykonuj rysując

lub wodząc oczami za przedmiotem po kształcie
położonej ósemki (znaku nieskończoności). Ruch
zaczynaj zawsze od środka w lewo do góry - lewą
ręką, następnie prawą ręką i kończ obydwoma
rękoma połączonymi razem.

• Zastosowanie - koordynacja wzroku, obwodowe

widzenie, aktywizacja mózgu dla przekraczania
środkowej wizualnej linii, integracja półkul
mózgowych, mechanizm czytania (ruch oczu z
lewej do prawej), rozpoznawanie znaków przy
pisaniu, czytanie ze zrozumieniem.

Kinezjologia Edukacyjna

• Alfabetyczne ósemki - (modyfikacja leniwej

ósemki), najpierw narysuj kilka leniwych
ósemek
a potem wpisz w kształt leżącej ósemki małe
litery alfabetu, zachowując kierunek w lewo do
góry.

• Zastosowanie - zasady pisowni, twórcze pisanie,

koordynacja ,,ręka - oko", rozpoznawanie
i kodowanie symboli, zdolności manualne,
precyzja ruchów, ortografia.

Kinezjologia Edukacyjna

• Słoń - wykonujemy te same ruchy co przy "leniwych

ósemkach" , tak jakby robił to słoń. Kładziemy lewe ucho
na lewym ramieniu i patrzymy wzdłuż wyciągniętego
ramienia-trąby słonia (grzbietem dłoni do góry), nogi w
kolanach lekko ugięte, mały rozkrok. Rysuj ręką w
powietrzu obszerne leniwe ósemki (ucho przyklejone do
ramienia). Całe ciało prostuj.

• Zastosowanie - przekroczenie środkowej audytywnej linii

ciała, stymulacja mowy wewnętrznej, twórcze myślenie,
słuchanie własnego głosu, rozwój pamięci
długoterminowej, zintegrowane widzenie, słyszenie i
ruch; mowa, pismo, zapamiętywanie. Ćwiczenie to
rozluźnia mięśnie szyi
i oczu.

Kinezjologia Edykacyjna

• Rysowanie oburącz - na płaszczyźnie

przeznaczonej do rysowania narysuj oś symetrii na
wprost nosa, rysuj obydwoma rękoma jednocześnie
tak, by rysunek z jednej strony był zwierciadlanym
odbiciem drugiej strony. Można rysować w
powietrzu na  planszy wyimaginowanej.

• Zastosowanie - koordynacja, ,,ręka-oko",

przekraczanie środkowej kinestetycznej linii ciała,
uświadomienie przestrzeni wokół siebie oraz
wzrokowe rozróżnianie, śledzenie oczami za
ruchem ręki w różnych kierunkach, pisanie,
umiejętności matematyczne.

Kinezjologia Edukacyjna

• Rowerek - ruchy naprzemienne na leżąco -

wykonaj to ćwiczenie na miękkiej
powierzchni. Podnieś ręce i głowę do góry,
obejmij głowę dłońmi i podtrzymuj ją.
Prawym łokciem dotykaj lewego kolana,
potem lewym łokciem prawego kolana, itd.
Oddychaj rytmicznie.

• Zastosowanie - integracja lewej i prawej

strony ciała, czytanie, umiejętność
słuchania, pismo, zasady pisowni,
matematyka.

Kinezjologia Edukacyjna

• Krążenie szyją -unosimy barki do góry,

pochylamy głowę do przodu i łagodnie
kołyszemy z boku na bok. Odchylamy
głowę do tyłu i ćwiczymy krążenie tak jak
poprzednio. Powtarzamy to ćwiczenie
przy barkach opuszczonych.

• Zastosowanie - Usuwa napięcie,

rozluźnia, poprawia przepływ krwi do
mózgu.

Kinezjologia Edukacyjna

• WYMIAR KONCENTRACJI - ćwiczenia

rozciągające

• Sowa - jedną ręką chwyć mocno mięśnie barku,

głowę powoli odwracaj w lewo a potem w prawo,
podbródek trzymaj prosto. Głową sięgaj maksymalnie
w prawo i w lewo, aby rozluźnić mięśnie szyjne. Zrób
wdech, gdy głowa jest w skrajnym położeniu tu gdzie
ręka trzyma ramię, wydech w czasie obrotu głowy.
Powtórz trzymając drugą ręką drugie ramię.

• Zastosowanie - przekraczanie środkowej linii

audialnej, słuchanie własnego głosu, doskonalenie
dialogu wewnętrznego, rozwój luźnego ruchu oczu,
słuchanie ze zrozumieniem, mowa i ustny komunikat,
matematyczne wyliczenia, pamięć, praca z
komputerem.

• Zginanie stopy – usiądź, zegnij nogę w kolanie

i połóż ją na udzie drugiej nogi, tak by
zewnętrzna kostka dotykała uda. Końcami
palców chwyć podstawę i miejsce mocowania
mięśnia podudzia, następnie zginaj i prostuj
stopę.

• Zastosowanie - integracja tylnych i przednich

części mózgu, rozwój wyraźnej mowy i
umiejętności językowych, zrozumienie w czasie
czytania i słuchania, zdolność twórczego pisania,
zdolność podążania za logiką zadania i
dokończenia go.

• Aktywna ręka - podnieś rękę do góry,

chwyć ją drugą ręką. Podniesiona ręka
stawia opór ręce trzymającej na wydechu
w czterech kierunkach: w stronę głowy, do
przodu, do tyłu, od ucha. Powtórz wszystko
zmieniając ręce.

• Zastosowanie  - rozwój wyraźnej mowy i

zdolności językowych, rozluźnianie
przepony, koordynacja ,,ręka-oko",
kaligrafia, zasady pisowni, twórcze pisanie.

• Pompowanie piętą - stań prosto, odstaw jedną

nogę do tyłu stawiając ją na palcach. Na wydechu
zegnij w kolanie nogę stojącą z przodu a piętę tylnej
nogi staraj się postawić na podłodze. Na wdechu
podnoś się, prostując przednią nogę i podnosząc
piętę tylnej nogi. Tylna noga powinna być
wyprostowana. Zmień nogi.

• Zastosowanie - integracja tylnych i przednich części

mózgu, rozwój wyraźnej mowy i umiejętności
językowych, słuchanie ze zrozumieniem, czytanie ze
zrozumieniem, zdolności twórczego pisania,
zdolności do zakończenia rozpoczętego procesu.

•  

• Luźne skłony (sięganie po piłkę) -

usiądź, skrzyżuj nogi w kostkach, zrób
luźny skłon tułowia do przodu wyciągając
ręce przed siebie (jakby oddając ciało
działaniu przyciągania ziemskiego).

• Zastosowanie - odczuwanie uziemienia i

stabilności, wzrokowej integracji, czytanie
ze zrozumieniem, liczenie w pamięci,
abstrakcyjne myślenie.

• Wypady - rozstaw nogi szerzej od pleców,

przekręć nogi tak by stopy były ustawione do
siebie pod kątem prostym. Zegnij jedną nogę w
kolanie i przenieś nogi, drugą nogę trzymaj
prosto. Tułów trzymaj prosto. Zrób wypad na
zgiętą nogę i odwróć głowę w stronę zgiętej
nogi.

• Zastosowanie - przekraczanie i praca w

środkowej strefie ciała, rozwój percepcji
przestrzennej, relaksacji całego ciała,
zrozumienia, aktualizacji pamięci
krótkoterminowej.

• Wahadło - opuść podbródek

maksymalnie w dół, poruszaj głową
powoli od jednego ramienia do drugiego,
oddychaj swobodnie.

• Zastosowanie - obuoczne patrzenie,

umiejętności pisania, czytania,
stabilności, uziemienia, rozluźnienia
centralnego układu nerwowego; głośne
czytanie, ciche czytanie, mowa, język.

• Oddychanie przeponowe - Zrób wdech nosem.

Najpierw oczyść płuca, robiąc krótkie wydechy przez
zaciśnięte wargi (wyobraź sobie że chcesz utrzymać
piórko w powietrzu). Po tym wydech możesz robić
nawet nosem. Połóż ręce na brzuchu, na wdechu
ręce podnoszą się a na wydechu opuszczają się.
Zrób wdech i licz do trzech, zatrzymaj oddech na
trzy sekundy, wydychaj licząc do trzech, znowu
zatrzymaj oddech na trzy sekundy. Powtórz całość
jeszcze raz.

• Zastosowanie - rozluźnienie centralnego układu

nerwowego, ustalenie rytmu ruchów kości czaszki;
czytanie, głośne czytanie, mowa.

• Kołyska - usiądź na podłodze, ręce lekko

ugięte oprzyj z tyłu utrzymując tułów
podniesiony. Nogi zegnij w kolanach i
podnieś stopy do góry. Usuń napięcie
w jednym biodrze potem w drugim, robiąc
nieduże ruchy nogami.

• Zastosowanie - rozwój zdolności do pracy w

środkowym polu ciała, umiejętności
wzrokowego śledzenia za ruchami w
kierunku od lewej do prawej strony, nawyki
skupiania uwagi i zrozumienia.

• Kobra - usiądź, oprzyj dłonie na stole,

trzymaj plecy rozluźnione, zacznij oddychać
tak jakby od podstawy kręgosłupa. Skup się
na oddechu tak jakby był źródłem twej siły (a
nie pracą mięśni).

• Zastosowanie - przekraczanie środkowej linii

ciała, , rozluźnienie centralnego układu
nerwowego, obuoczne widzenie, zgodna
praca obojga oczu, słuchanie ze
zrozumieniem, umiejętności mowy, kontrola
motoryki precyzyjnej.

• WYMIAR STABILNOŚCI - ćwiczenia

energetyzujące

• Woda - stresy psychologiczne i wywołane

przez otoczenie zmniejszają poziom wody w
ciele, prowadzą do odwodnienia w
komórkach. Woda jest niezbędna do
prawidłowego funkcjonowania układu
limbicznego. Należy pić 25 ml. wody na
każdy kilogram  masy ciała, szczególnie
podczas stresu. Woda aktywizuje mózg dla
elektrycznych i chemicznych reakcji między
mózgiem a układem nerwowym; wszystkie
umiejętności szkolne poprawiają się.

• Punkty uziemienia  - końcami palców jednej

ręki dotknij brody pod dolną wargą, a palce
drugiej ręki połóż na górnej części kości łonowej.
Patrz w dół (na podłogę).

• Zastosowanie - praca w polu środkowym,

stabilność, uziemienie (wodzenie oczami w dole
dla rozwoju umiejętności widzenia z bliska),
umiejętności organizacyjne (ruch oczu w pionie i
poziomie), umiejętność nie gubienia wierszy i
kolumn w czasie czytania, pisanie i prace
matematyczne.

• Punkty na myślenie - jedną ręką masuj

miękkie miejsca pod obojczykami z lewej i
prawej strony klatki piersiowej, a drugą
połóż na pępku.

• Zastosowanie - przekazanie informacji od

prawej półkuli do lewej połowy ciała i
odwrotnie, stymulacja aorty, zwiększenie
potoku elektromagnetycznej energii,
likwiduje odwracanie liter i cyfr,
prawidłowo układa ciało podczas czytania.

• Punkty równowagi - jedną rękę połóż na

wgłębieniu u podstawy czaszki za uszami a
drugą na pępku. Zmień położenie rąk.

• Zastosowanie - pobudzenie i koncentracja

świadomości, podejmowanie decyzji,
rozluźnienie napięcia przy ruchu szczęk i
kości czaszki, rozumienie podtekstu
napisanego ,,między wierszami", punktu
widzenia autora tekstu, krytyczna ocena i
podejmowanie decyzji, umiejętność
rozróżniania przy pisaniu i matematyce.

• Punkty przestrzeni  (podobne do Punktów

uziemienia) - końcami palców jednej ręki
dotknij miejsca między górną wargą a
nosem, drugą rękę połóż tuż powyżej kości
łonowej. Wzrok skieruj do góry. Zamień ręce.

• Zastosowanie - zdolności pracy w polu

środkowym, rozluźnienie centralnego układu
nerwowego, percepcja głębokości
wyobrażenia, zdolności widzieć blisko i
daleko, umiejętności organizacyjne,
skupienie na zadaniu.

• Pozycja Dennisona - I -usiądź, skrzyżuj nogi w kostkach,

wyciągnij ręce przed siebie i przekręć dłonie grzbietami do
siebie tak, by kciuki były skierowane w dół. Teraz przełóż
jedna rękę przed drugą tak by dłonie dotykały się
wewnętrznymi stronami (kciuki nadal są skierowane w dół),
skrzyżuj palce dłoni, zegnij ręce w łokciach i oprzyj
skrzyżowane ręce na piersi. Zamknij oczy, język połóż na
podniebieniu. Oddychaj swobodnie. Podczas wdechu język
przyciskaj do podniebienia a w czasie wydechu rozluźniaj go.

• II - nogi w lekkim rozkroku oparte o podłogę, końce palców

obu dłoni dotykają się. Oczy język i oddech jak w części I.

• Zastosowanie - emocjonalna stabilność, ,,uziemienie",

zwiększenie uwagi, swobodny ruch kości czaszki, wyraźne
słyszenie, mowa, pisanie prac kontrolnych.

• Pozycja Cooka. Ćwiczenie składa się z 2 części.

Najpierw zakładamy lewą nogę na prawą tak, by
oprzeć kostkę na kolanie. Następnie prawą ręką
obejmujemy lewą nogę pod palcami. Siedzimy
przez minutę głęboko oddychając z zamkniętymi
oczami. W 2 części siadamy zwyczajnie,
składamy dłonie tak, by dotykały się czubkami
palców i przez następną minutę głęboko
oddychamy.

• Zastosowanie - ćwiczenie pobudza korę

mózgowa, poprawia koncentrację, łagodzi
stresy.

• Punkty pozytywne - dotknij lekko

końcami palców punktów, które znajdują
się na czole, bezpośrednio nad oczami,
równo po środku między linią włosów a
brwiami.

• Zastosowanie  - wzmocnienie czołowych

części mózgu, osłabienie reakcji odruchów
wymuszonego działania, pozytywny wpływ
na procesy nauki pisania, matematyki ,
pamięci długoterminowej.

• Kapturek myśliciela - dużymi palcami i kciukiem

chwyć małżowinę uszną i masuj ją (odciągając do
tyłu i ściskając). Masaż zaczynaj od góry i przesuwaj
się w dół do płatka ucha.

• Zastosowanie - przekraczanie środkowej audytywnej

unii (mającej związek z uwagą słuchową,
rozpoznawaniem, rozróżnianiem, percepcją,
pamięcią), słuchanie własnego głosu w czasie
mówienia, dobrej pracy pamięci krótkoterminowej,
doskonalenie dialogu wewnętrznego, zgodnego
słuchania obydwoma uszami, słuchanie ze
zrozumieniem, wystąpienia publiczne, śpiew, gra na
instrumencie.

• Energetyczne ziewanie - dotknij końcami

palców miejsca na zębach tuż przed miejscem
gdzie łączy się dolna szczęka z górną, masuj te
miejsce, lekko otwórz usta, wyobraź sobie, że
ziewasz.

• Zastosowanie - percepcja sensoryczna,

motoryczne funkcje oczu i mięśni,
odpowiadających za dźwięk i żucie, procesy
utleniania w organizmie, uwaga i percepcja
wzrokowa, komunikacja, umiejętność wybierania
potrzebnej informacji, głośne czytanie, twórcze
pisanie, wystąpienia publiczne.