Noël en France
Noël en France
Zimowe przesilenie słoneczne
Boże Narodzenie po francusku to Noël.
Ale pochodzenie tego słowa nie jest
jasne. Jedni wskazują na łacinę (dies
natalis, czyli „dzień narodzin”), inni na
język Gallów (noio hel, czyli „nowe
słońce”). Dzielni rodacy Asteriksa z
pewnością zauważyli, że 24 grudnia
dzień jest najkrótszy w roku, a noc
najdłuższa. Zapewne dlatego
przypisywali tej nocy wymiar magiczny.
Czym różnią się święta Bożego
Narodzenia we Francji od tych
w Polsce?
1. Jeśli chodzi o czas przedświąteczny: nie
obchodzi się Mikołajek.
2. Dni poprzedzających Święta nie spędza się
na sprzątaniu ani kuchennym maratonie.
3. Świąteczne dekoracje często utrzymane są
w bajkowym klimacie.
4. W kościele katolickim odbywa się spowiedź
powszechna i nie ma kolęd.
5. Wigilia nie jest jarska ani bezalkoholowa.
6. Prezenty odpakowuje się 25. grudnia, rano.
Przed pójściem spać, każdy domownik zostawia
pod choinką swoje buty po to, by przychodzący w
nocy Gwiazdor wiedział, gdzie zostawić czyje
pakunki. Prezenty nie są więc podpisywane
(umieszcza się na nich jedynie dyskretnie inicjały),
bo każdy obdarowany orientuje się na podstawie
butów, a nie podpisu, gdzie są jego upominki. Dzieci
często przygotowują mu też mały poczęstunek, na
przykład w postaci mandarynek i garści bakalii.
7. W drugi dzień Świąt idzie się do pracy.
Paryż świętuje
Po czym dziś można poznać, że zbliżają się święta? Najmłodsze
dzieci od razu zauważą kręcące się w każdej dzielnicy Paryża,
stylizowane na art déco, kolorowe karuzele. Dawniej było to
typowe dla miesiąca grudnia, ale ostatnio można odnieść
wrażenie, że coraz więcej z nich pracuje okrągły rok.
Dorosłych przyciągać będą piękne wystawy sklepowe, których
zaprojektowanie często zleca się sławnym plastykom i
architektom. Wielka choinka, także specjalnie każdego roku na
nowo projektowana, stoi zawsze w środku Galeries Lafayette
przy bulwarze Haussmanna, bo otwarta przestrzeń galerii
pozwala podziwiać ją nie tylko z dołu, ale i z wysokości
poszczególnych pięter.
Wielu paryżan, niezależnie od wieku, bawi się na ogromnym
lodowisku, które od kilku lat urządzane jest przed ratuszem.
Największe wrażenie robią jednak miliony maleńkich lampek
porozwieszanych na drzewach rosnących wzdłuż Pól Elizejskich.
Wygląda to niezwykle malowniczo. Nie tylko dla turystów, ale i
rodowitych mieszkańców to prawdziwy symbol paryskich świąt.
Święta za stołem
Jak wiadomo, dla Francuzów każdy pretekst
jest dobry, by zakrzątnąć się w kuchni. A cóż
dopiero, gdy są święta i nie potrzeba żadnych
pretekstów, by dobrze i wykwintnie jeść. W
tradycji francuskiej raczej nie ma wigilii (z
wyjątkiem Prowansji), a bożonarodzeniowa
uczta odbywała się zwykle po powrocie z
pasterki, czyli z La Messe de Minuit (Msza o
Północy).
Względy praktyczne decydują jednak o tym, że
coraz częściej spożywa się domową kolację, by
nie objadać się o zbyt późnej porze. Wielu
praktycznie nastawionych proboszczów
odprawia Mszę o Północy na przykład o godzinie
21, dzięki czemu w kościele znacząco rośnie
liczba wiernych. U wiernych zaś rośnie apetyt,
gdy wracają po mszy do domu. Choć
niekoniecznie do domu. Coraz więcej
mieszkańców Paryża wybiera świąteczną kolację
w dobrej restauracji. Tam też można przecież
życzyć sobie Joyeux Noël! (Radosnych Świąt!),
wznosząc toast lampką dobrego wina.
Świąteczne menu
W każdym domu świąteczna kuchnia to przede wszystkim
odkurzanie starych przepisów i regionalizmów, jak choćby
kaszanka z jabłkami zapiekana w cieście francuskim, oczywiście
podawana z winem cheverny z Doliny Loary. Na stołach nie
brakuje foie gras, czyli wątróbek z tuczonej gęsi lub kaczki, w
tysiącach odmian: na ciepło, na zimno, w koniaku, w pinot
blanc, w formie pasztetu, smażone, pieczone.
Jadane są ryby: diabeł morski w sosie z masła cytrynowego,
łosoś marynowany albo gotowany „w krótkim smaku”. Dla
amatorów owoców morza przyrządzi się małże św. Jakuba
(przegrzebki) z soczewicą w sosie szafranowo-śmietanowym lub
krem z krewetek. Goszcząc na święta we Francji, nie unikniemy
spotkania z kaczką: piersi kacze wędzone z dodatkiem foie gras
i marynowanym jabłkiem albo smażone i podawane w sosie z
borówek. Na wielu stołach zagości polędwica wołowa á la
Rossini (smażona, z dodatkiem wątróbki, w sosie z truflii porto)
czy vol-au-vent (polędwica wołowa zapiekana w cieście
francuskim). Nie dziwi także podanie indyka, najczęściej
pieczonego, przepiórki lub perliczki.
Ryba pieczona w soli
morskiej
Pieczeń z sarniny z
ziemniakami i
kasztankami
LA BÛCHE DE
NOËL
foie-gras
Ogień
W Boże Narodzenie we Francji ważna jest symbolika ognia. Na
przykład w tradycji Owernii ucztę wigilijną zaczynało się od
zapalenia świecy na stole. Najpierw czynił to najstarszy z rodu,
następnie, przeżegnawszy się, świecę gasił, zapalała ją następna
osoba, gasiła i tak po kolei, aż najmłodsze dziecko, czasem przy
pomocy mamy, zapalało jako ostatnie wigilijną świecę, która
płonęła już przez całą wieczerzę.
W bardzo wielu regionach Francji, gdy zbliżała się pora,
mieszkańcy wioski lub miasteczka podążali na Mszę o Północy,
niosąc płonące wiechcie słomy i pochodnie. Natomiast praktycznie
w każdym zakątku kraju przed udaniem się do kościoła cała
rodzina zasiadała przed kominkiem, śpiewano kolędy, starsi
opowiadali dzieciom o małym Jezusie urodzonym w stajence. A po
powrocie z kościoła uroczyście wnoszono do domu i wkładano do
kominka nowe polano, czasem cały pień drzewa (kominki były
wówczas ogromne). Stąd wywodzi się tradycja bûche de Noël –
najsłynniejszego bożonarodzeniowego dania we Francji. To rolada
z ciasta, z czekoladą i śmietaną, uformowana i udekorowana tak,
by przypominała prawdziwe drewniane polano. Jedzona jest na
deser.
Zwyczaje
We francuskich domach nie ma opłatka, za
to bardzo powszechnym zwyczajem jest
obdarowywanie się świątecznymi kartkami.
Ważnym elementem wystroju mieszkań jest
bożonarodzeniowa szopka, przygotowywana
przez domowników. Drugim symbolem
świątecznym są santons, czyli figurki
świętych, a także postaci z życia
codziennego, szczególnie popularne w
Prowansji. Choinka, w przeciwieństwie do
polskich zwyczajów, nie jest aż tak
popularna.
Vive le vent
Sur le long chemin
Tout blanc de neige blanche
Un vieux monsieur s'avance
Avec sa canne dans la main
Et tout là-haut le vent
Qui siffle dans les branches
Lui souffle la romance
Qu'il chantait petit enfant
Vive le vent, vive le vent
vive le vent d'hiver
Qui s'en va sifflant, soufflant
Dans les grands sapins verts
Oh! vive le temps, vive le temps
Vive le temps d'hiver
Boules de neige et jour de l'an
Et bonne année grand – mère
Et le vieux monsieur
Descend vers le village
C'est l'heure où tout est sage
Et l'ombre danse au coin du feu
Mais dans chaque maison
Il flotte un air de fête
Partout la table est prête
Et l'on entend la même chanson
Petit Papa Noël
C'est la belle nuit de Noël
La neige étend son manteau blanc
Et les yeux levés vers le ciel
À genoux, les petits enfants
Avant de fermer les paupières
Font une dernière prière.
Refrain: Petit Papa Noël
Quand tu descendras du ciel
Avec des jouets par milliers
N'oublie pas mon petit soulier.
Mais avant de partir,
Il faudra bien te couvrir
Dehors tu vas avoir si froid
C'est un peu à cause de moi.
2. Il me tarde que le jour se lève
Pour voir si tu m'as apporté
Tous les beaux joujoux que je vois en rêves
Et que je t'ai commandés.
3. Le marchand de sable est passé
Les enfants vont faire dodo
Et tu vas pouvoir commencer
Avec ta hotte sur le dos
Au son des cloches des églises
Ta distribution de surprises.
Refrain: Petit Papa Noël
Quand tu descendras du ciel
Avec des jouets par milliers
N'oublie pas mon petit soulier.
Mais avant de partir,
Il faudra bien te couvrir
Dehors tu vas avoir si froid
C'est un peu à cause de moi
Si tu dois t'arrêter
Sur les toits du monde entier
Tout ça avant demain matin
Mets-toi vite, vite en chemin.
4. Et quand tu seras sur ton beau nuage
Viens d'abord sur notre maison
Je n'ai pas été tous les jours très sage
Mais j'en demande pardon
Petit Papa Noël
Quand tu descendras du ciel
Avec des jouets par milliers
N'oublie pas mon petit soulier.
Słowniczek
Joyeux Noël – Szczęśliwego Bożego Narodzenia
La fête – Święto
Le Père Noël / Saint Nicolas – Święty Mikołaj
La Veillée de Noël – Wigilia Bożego Narodzenia
Le réveillon de Noël – Kolacja wigilijna
La messe de minuit – Pasterka
Une étoile – Gwiazdka
La crèche – Żłobek / szopka
Le cadeau – Prezent
La carte de voeux – Kartka z życzeniami
Le spin de Noël – Choinka
Les guirlandes – Łańcuchy
Les boules – Bombki
La bougie – Świeczka
Les chants de Noël – Kolędy
La dinde aux marrons – Indyk w kasztanach
Le houx – Ostrokrzew
Prezentację wykonały:
Karolina Wilczura
Zofia Pekról
Wiktoria Wojtaszewska
Lidia Jurczykowska