etyka

podstawowe pojęcia

moralność?

moralność

a 

etyka ?

moralność

• „fakt społeczny” 

(M. Ossowska)

• istnienie określonych norm (nakazów 

i  zakazów)  obowiązujących  w  danym 
społeczeństwie,  środowisku,  grupie 
społecznej

• istnienie  i  obowiązywanie  pewnych 

norm jest niezależne od subiektywnej 
oceny

problemy zw. z moralnością:

• czy różne społeczeństwa mają 

odmienne moralności i jakie mogą 
być różnice?

problemy zw. z moralnością:

• czy różne społeczeństwa mają 

odmienne moralności i jakie mogą 
być różnice?

• czy istnieją normy uniwersalne?

etyka

• gr. ethos – zwyczaj
• dyscyplina,  dla  której  moralność  jest 

przedmiotem badań

• jak można badać moralność?

etyka

metaetyka

opisowa

normatywna 

(konkretne

 filozofie moralności)

etyka opisowa

• dziedzina dociekań etnografii, 

antropologii, psychologii, socjologii, 
historii, biologii, i in.

• bada praktykę etyczną i jej przyczyny

metaetyka

• ‘meta’ – nauka o nauce 
• nauka  o  etyce,  o  jej  metodach, 

typologii, logice jej badań, kryteriach 
naukowości,  sposobach  uzasadniania 
jej twierdzeń

etyki normatywne

(filozofie moralności)

• obejmują  dział  filozofii  zajmujący  się 

badaniem  moralności  i  tworzeniem 

systemów  myślowych

,  z  których 

można wyprowadzić zasady moralne

• formułowanie norm i dyrektyw 

postępowania

różnica w stosunku do 

moralności:

• krytyczny namysł nad normami + 

konieczność ich uzasadniania 

• zmiana

moralność i etyka a prawo

NORMY

• normy moralne
• normy prawne
• normy obyczajowe

moralność i etyka / prawo / 

obyczaj

normy ich różnią się:
• pochodzeniem 

(‘z sumienia’ / od prawodawcy / od grupy społ.)

• sankcjami za przekroczenie 

(‘wyrzuty sum.’ / kara wg kodeksu / odrzucenie)

• sposobem obowiązywania

(bezwarunkowo / stanowione i obowiązują nawet, gdy ich 
nie znamy / obowiązują zewnętrznie i warunkowo, tj. w 
obrębie grupy)

przykłady (na egz.): 

• norm prawnych będących jednocześnie 

moralnymi

• norm prawnych nie będących moralnymi 
• norm moralnych nie będących prawnymi 

(a nawet oczywisty konflikt norm)

• norm obyczajowych nie będących prawnymi 

(a nawet oczywisty konflikt norm)

+ normy a normalność…

moralność i etyka / prawo / obyczaj

Przedmiot unormowania etyki, czyli

co jest przedmiotem oceny etycznej?

Przedmiot unormowania etyki, czyli

co jest przedmiotem oceny etycznej?

• postępowanie 

(działanie 

lub 

zachowanie) 

względem 

innych 

(ludzi?) lub mające na nich wpływ;

• ze względu na co czyn jest ‘dobry’?

różnice zdań w ocenie, czyli skąd 

bierze się wielość teorii etycznych?

a)

powód subiektywny - ludzie mają różne 
poglądy i przekonania;

b)

powód obiektywny:
- w każdym działaniu (zachowaniu) można 
wyodrębnić 3 istotne elementy:

- sposób wykonania (staranność, 

arete

) - intencję (

motyw

)

- skutek (

rezultat

).

etyka

metaetyka

opisowa

normatywna 

(konkretne

 filozofie moralności)

etyki cnoty

etyki czynu

 

sposób wykonania (staranność, arete) 

 

ze względu na motyw ze względu na skutek

 intencja czynu

skutek (rezultat)

(normatywna ) etyka ogólna a 

(normatywna) etyki szczegółowe

• ogólna – dot. relacji międzyludzkich, 

postępowania względem innych

• szczegółowa (praktyczna, w tym etyki 

stosowane) – dot. postępowania w określonym 
(najczęściej specjalistycznym) kontekście:

- bioetyka, etyka medyczna, etyki 

zawodowe,  etyka w zawodzie biotechnologa, 
itd.