Networking, Innovation, and Performance in

Norwegian Nature-Based Tourism

Komunikacja, innowacja i wydajność w norweskiej turystyce opartej 

na walorach naturalnych

Autorzy: doktoranci, Norweski Instytut Lasów i Krajobrazu oraz Norweski 

Uniwersytet Nauk o Życiu, Norwegia, email: erlen.nybakk@skogoglandskap.no; 

Przeprowadzający badania, Norweski Instytut Lasów i Krajobrazu, email: 

birger.vennesland@skogoglandskap.no

; Profesor, Stanowy Uniwersytet w Oregonie, 

Corvallis, Oregon, USA, email: 

eric.hansen2@oragonstate.edu

.; Profesor, Norweski 

Uniwersytet Nauk o Życiu i Norweski Instytut Lasów i Krajobrazu, Norwegi, email: 

anders.lunnan@umb.bo

  

Podstawy teoretyczne 

Innowacje i innowacyjność

• Innowacja oznacza pomyślne 

wprowadzenie nowości i często jest 
uważana za  równoznaczną z 
innowacją techniczną.

• Innowacja zachodzi w jednej bądź 

kilku z podanych kategorii: innowacje 
produktowe, innowacje procesowe, 
innowacje w zarządzaniu, innowacje 
logistyczne i innowacje 
instytucjonalne

Podstawy teoretyczne 

Innowacje i innowacyjność

• Ostatecznie definiujemy innowację 

jako proces wdrażania pomysłów;

• Innowacyjność to cecha firmy 

wprowadzającej zmiany.

Podstawy teoretyczne 

Model innowacji i teoria komunikacji

Istnieją dwa modele innowacji:

• 1.Liniowy model innowacji (Orstavik 1996)
• 2.Interaktywny model innowacji

   

Pierwszy model innowacji:

Liniowy

Model ten zakłada, że pomysły i koncepcje prowadzące do 
innowacji pochodzą z instytucji B+R i tylko nowy rozwój i badania 
doprowadzą do innowacji. Skupia się on na innowacjach 
technologicznych, nowych produktach oraz sprzęcie produkcyjnym

B+R

(krajowy)

Rozwój 
produktu
/produkc
ji

Wdrażani
e 
produkcji/
sprzedaży 
produktu 

Marketing i 
rozpowszec
hnienie 
nowej  
technologii

Drugi model innowacji:

Interaktywny

Interaktywny model innowacji daje bardziej zróżnicowany pogląd 
na to co powoduje innowacje. W tym modelu przedsiębiorstwa są 
usytuowane w centrum, otoczone przez innych działaczy czy 
instytucje które mogą wpływać na ich zdolność do wprowadzanie 
innowacji.

Inne małe i 
średnie 
przedsiębiorst
wa  na terenie 
(aglomeracji)

Innowacje 
technologicz
ne w 
lokalnych 
przedsiębior
stwach

Badanie i 
rozwój. 
Lokalny/kra
jowy

Przyjmowanie 
nowych 
technologii przez 
lokalne 
przedsiębiorstwa

współpra

ca-

Transmisj

a 

technolo

gii

Współpra

ca w 

zakresie 

technolog

ii

Rozp
owsz
echn
ienie

Model innowacji- różnice

• Główną różnicą między liniowym a interaktywnym modelem 

innowacji jest taka, że w tym drugim komunikacja odbywa się w 
dwóch kierunkach, a nie tylko w jednym. Działacz nie może być 
odseparowany i analizowany samodzielnie; powinien raczej zostać 
oceniony jak funkcjonuje w relacji z instytucjami w obrębie sieci. 
Ważne by popatrzeć na lokalny system innowacji z góry używając 
abstrakcyjnego, całościowego podejścia. Przyjęcie takiego podejścia 
pozwala badaczowi na analizę sytuacji pojedynczych instytucji, 
rozważając ich konteksty bez utraty ogólnej regionalnej/lokalnej 
perspektywy wartości-dodanej. To pozwala wyjaśnić sukces 
pojedynczych firm. Interaktywny system innowacji może być 
bardziej skomplikowany i pojawić się może więcej wpływowych 
działaczy.

Hipoteza 1: Im większy zasięg społecznych interakcji tym 

większy wymiar innowacyjności wśród firm turystycznych 
wykorzystujących walory naturalne.

Wpływ innowacji na wydajność

Związek pomiędzy innowacją a wydajnością jest głównym 
punktem literatury. Gronhaug i Kaufman (1988) połączyli 
innowacyjność z wydajnością organizacji i twierdzili, że firmy 
muszą wprowadzać innowacje by być konkurencyjne dla 
przetrwania i rozwoju. 

Późniejsze badania przemysłu produktów leśnych w Stanach 
Zjednoczonych pokazały pozytywny związek między 
innowacyjnością a wydajnością. Literatura ogólnie wspiera 
ideę mówiącą, że innowacyjność pozytywnie wpływa na 
wydajność, sugerując dalszą hipotezę:
Hipoteza 2: Im większy poziom innowacyjności tym 
większa wydajność ekonomiczna firm turystycznych 
działających w oparciu o walory naturalne

Mikro-przedsiębiorstwa w turystyce opartej na 

zasobach naturalnych

Firmy w sektorze turystycznym wykorzystującym zasoby 
naturalne w Norwegii to gównie mikro-przedsiębiorstwa 
posiadające mniej niż pięciu pracowników. Rodzinne 
interesy działające na małą skalę często różnią się 
sposobem maksymalizacji zysków i nie działają zgodnie z 
normalnym oczekiwaniem rozwoju i maksymalizacji zysków. 
Kiedy potrzeby i wymagania rodziny będącej właścicielami 
firmy zostają spełnione, często unikają gwałtownego 
rozwoju i dążą tylko do spełnienia życiowych celów. 
Innowacje w takich firmach to najczęściej przyjęcie znanych 
produktów/usług i procesów. W związku jednak z tym, że dla 
danej firmy są to nowe rzeczy, podlegają pod naszą ideę 
innowacji.

Współzależność między nawiązywaniem kontaktów 

a innowacją

Firmy, wprowadzając innowacje, zazwyczaj współpracują z 
innymi działaczami lub zależą od inny elementów. 
Powiązania pomiędzy różnymi działaniami oparte są na 
zasadzie współpracy. Sam fakt współpracy bardzo często 
pojawiał się w trakcie wywiadów. Mimo, że „inni” działacze 
ujęci w badaniu byli powiązani z badaną firmą, nie 
skupiliśmy się tylko na tych bezpośrednich połączeniach. 
Poprzez to, chcemy pokazać że źródła nowych pomysłów 
pochodzą czasem spoza najbliższego otoczenia 
przedsiębiorcy

Współdziałanie z innymi firmami

Asheim i inni (2003) odkryli, że małe firmy często 
współpracują z innymi małymi lokalnymi firmami. Badana 
firma współpracowała na przykład z działaczem I, 
konkurentem, przy organizacji zakwaterowania. Obie firmy 
podsyłały sobie klientów w razie potrzeby, kiedy na 
przykład w jednym z nich brakowało wolnych miejsc. 
Poprzez takie działania, firmy mogą poszerzać swoją 
działalność i zakres usług. Dzięki temu też klienci mają 
większy wybór oferowanych zajęć.
Głównym punktem jest współpraca w zakresie 
zakwaterowania, zajęć kulturalnych i innych atrakcji. 

Współpraca z lokalnymi, regionalnymi i krajowymi 

centrami rozwoju

• Isaksen (1997, 1999) i Ashim (2003) ustalili, że krajowe i regionalne 

instytucje wsparcia publicznego odgrywały sporą rolę we wspieraniu 
projektów innowacyjnych. Lokalne centra wsparcia pomagają 
właścicielom lasów lepiej działać. Wcześniej miały one udział we 
wspieraniu rolników w rozwoju produkcji rolniczej (Almas 1995). 
Wzrastało zainteresowanie turystyką opartą na walorach naturalnych 
i rolnicy dostrzegli przez to nowe możliwości poszerzania 
działalności.

• Firma organizowała zajęcia w dwóch gminach. W jednej gminie praca 

była trudna, przy czym druga była pomocna. Jeden z dostawców 
podkreślił ważność lokalnych centrów rozwoju:
„ Tworzenie lokalnych centrów rozwoju ułatwi zdobywanie informacji 
o podstawach prowadzenia biznesu” – działacz III, dostawca
„Jeśli ludzie przychodzą do nas, staramy się pomóc im w dalszym 
rozwoju pomysłów” – działacz V, lokalne centrum rozwoju 

Współpraca z lokalnymi, regionalnymi i 

krajowymi centrami rozwoju c.d.

• Lokalne centra rozwoju mają w Norwegii długą tradycję
• Pracownicy takich organizacji mieli spore zaufanie u 

właścicieli lasów i ziemi. Byli postrzegani jako posiadający 
sporą wiedzę jak wykorzystywać zasoby naturalne zarówno w 
tradycyjnych formach jak i przemyśle turystycznym opartym 
na walorach naturalnych. Wzajemne zależności i zaufanie 
pomiędzy właścicielami ziemi i lokalnymi centrami rozwoju, 
które pracują nad dalszym rozwojem przedsiębiorstwa, 
prowadzą do napędzania procesu innowacji.

• Jeden z dostawców zaznaczył również ważną rolę 

krajowej/regionalnej instytucji wsparcia publicznego. 
Otrzymał on wsparcie finansowe i doradcze z tej instytucji, co 
pomogło wprowadzić nowe pomysły w prowadzeniu biznesu.

Współpraca ze stowarzyszeniami właścicieli lasów

• Większość czynnych właścicieli lasów w Norwegii zgrupowana 

jest w Stowarzyszeniu Właścicieli Lasów (SWL) (FOA-ang.). 
Powstało ono na bazie idei wzrastającej siły rynkowej. Wszyscy 
działacze wpływający na proces innowacji podkreślają ważność 
SWL. Ważną rzeczą jest fakt, że konferencje te zostały 
zainicjowane przez prywatne organizacje, takie jak SWL. Ta 
sytuacja powoduje, że przedsiębiorcy stają się bardziej otwarci 
na innowacje. SWL podkreśliło, że patrzyło na badaną firmę 
jako źródło innowacyjności w środowisku lokalnym.

•   Różne wzajemne oddziaływania są i były ważne dla rozwoju 

nowych pomysłów. Pomysły poruszając się pomiędzy różnymi 
działaczami w obrębie interaktywnego systemu innowacji, 
zostały dostosowane do rynku. Zależy to od poziomu zaufania 
między poszczególnymi działaczami.

Współpraca z dostawcami

• Wkład dostawców w proces innowacji był szeroko analizowany 

(Isaksen 1997). W tym badaniu odkryliśmy, że badana firma działała 
zlecając dostarczanie żywności innej lokalnej firmie. (działacz II). 
Firma dostarczająca jedzenie specjalizuje się tradycyjnej, lokalnej 
żywności i jest ważnym elementem w produkcie końcowym badanej 
firmy. Firma współpracuje również z dostawcami sprzętu używanego 
do zajęć przez nich organizowanych. Współpraca ta jest szczególnie 
ważna w wypadku nowych działań i pomysłów. 

• Dzięki konkurencji pomiędzy dostawcami zwiększa się ich 

kreatywność. Dodatkowo mobilizuje to ich do wprowadzania 
innowacji w swoich ofertach, poprzez porównywanie różnych ofert 
dostępnych na rynku. To właśnie ukazuje, że istnieje współpraca 
pomiędzy działaczami przy opracowywaniu nowych produktów/usług 
dla rynku. Dzięki takiej współpracy z dostawcami, badana firma 
pozyskuje nowe pomysły na rozwój i poprawę swojej pozycji. Po raz 
kolejny, interakcja pomiędzy działaczami obiera kilka kierunków.

Współpraca z sąsiadami

• Współpraca z sąsiadami oraz innymi właścicielami gruntów jest 

podstawą do sukcesu. Na samym początku społeczność wykazała 
znaczny sceptycyzm wobec badanej firmy, ale dziś wspiera firmę 
we wszystkich jej działaniach. Badana firma pomaga 
społeczeństwu finansowo, poprzez tworzenie nowych miejsc pracy 
oraz poprzez wynajmowanie pomieszczeń i apartamentów od 
sąsiadów. Firma znajduje się w słabo zaludnionym obszarze 
wiejskim, w tym przypadku oznacza to, że sąsiedzi są również 
właścicielami ziemskimi.

• Rozwój turystyki w Norwegii jest osadzony w strukturze 

własności prywatnej. Oznacza to, że jeśli chcesz rozwinąć 
swój biznes, który jest uzależniony od ziemi, musisz 
współpracować z  danymi właścicielami gruntów. Relacja 
pomiędzy przedsiębiorcą a właścicielem ziemskim mogła 
być pozytywna lub negatywna. 

Współpraca z klientami

• Klienci są postrzegani jako ważne źródło w inicjowaniu 

kreatywności w firmach związanych z branżą turystyczną. 
Jakość „produktu”  w rozwoju turystyki określona była 
głównie przez klienta oparta na jego „doświadczeniach”. To 
doświadczenie było wyjątkowe i unikalne dla każdego 
klienta. Producent potrzebuje informacje zwrotne od 
klientów aby móc polepszyć jakość „produktu” w 
przyszłości. W tym samym czasie, klient może wpaść na 
pomysł nowego produktu/usługi. Jeśli firma nie rozwija 
interakcji z klientem, może mieć problem w ulepszeniu 
biznesu.

Czynniki wewnętrzne wpływające na proces 

innowacji

• Pomimo iż wewnętrzna interakcja w firmie ma znaczenie, 

menadżer w badanej firmie, podkreślił czynniki zewnętrzne 
mające najistotniejszy wpływ na udoskonalanie firmy. 
Osobiste zaangażowanie, nowatorskie podejście i 
doświadczenie w zarządzaniu zostały określone jako 
najważniejsze czynniki procesu innowacji. Menadżer 
podkreślił również znaczenie wszystkich pomysłów 
uzyskanych od pracowników sezonowych, którzy często 
mają doświadczenia z innych firm związanych z rozwojem 
turystyki.  

Dyskusja i implikacje

 

Połączenie pomiędzy komunikacją a innowacją

• Firmy nie wprowadzają innowacji same lecz przy współpracy z 

innymi organizacjami :np. z dostawcami, klientami, sąsiadami, 
właścicielami ziemskimi, krajowymi instytucjami publicznymi, oraz 
z lokalnymi politykami. Tylko 7 procent innowacji zostało 
wprowadzone bez udziału w/w organizacji. Celem tego badania 
było rozważenie czynników wpływających na innowacyjność.

• Wyniki ukazują, jak instytucje wyłaniają członków do 

wprowadzania zmian lub wprowadzania innowacji. Prócz działaczy, 
klientów, sąsiadów i innych lokalnych oraz międzynarodowych firm 
miało wpływ na proces innowacji. Można zauważyć, że 
współdziałanie z podmiotami zewnętrznymi ma ograniczony wpływ 
na innowacje w kreowaniu firmy.

Połączenie pomiędzy komunikacją a wydajnością

• Nie znaleziono żadnego bezpośredniego wpływu pomiędzy 

komunikacją a wydajnością. Powodem stosunkowo niskim 
może być fakt, iż wysoka innowacyjność także niesie za 
sobą ryzyko i dodatkowe koszty, które mogą negatywnie 
wpłynąć na wydajność. Na początku innowacje często 
wymagają inwestycji, organizacja musi się dostosować i 
poznać dany rynek aby później czerpać z niego profity. 

Implikacje dla Menadżerów

• Analiza ta podkreśla znaczenie współdziałania z wieloma 

działaczami oraz to, że trzeba być kreatywnym i 
innowacyjnym dla firm związanych z rozwoju turystyki 
rekreacyjnej. Firmy związanymi z rozwojem turystyki 
rekreacyjnej  działają na mikro i makro skalę.  Nie posiadają 
środków na inwestycje w badania i rozwój oraz kontakt z 
instytutami badawczymi i uniwersytetami. Inwestowanie 
czasu oraz zaangażowania w rozwój sieci z lokalnymi 
działaczami będzie zatem ważne do uzyskania korzyści w 
postaci pozyskania nowych pomysłów, koncentrując się na 
wiedzy podstawowej i znalezieniu nowych, lepszych 
sposobów do prowadzenia swoich firm. Ważne jest to aby 
zezwolić pracownikom na interakcję z różnymi działaczami. 

Implikacje dla polityków

• W Norwegii istnieje polityczna determinacja do utrzymania 

ludności wiejskiej we wszystkich częściach kraju. Celem polityki 
regionalnej i obszarów wiejskich było utrzymanie ludności 
wiejskiej i rozwój solidnych regionów  we wszystkich częściach 
Norwegii. Skoncentrowano się na właścicielach ziemskich jako 
na przedsiębiorcach i innowatorach. Ale to nie zawsze jest 
najlepszym sposobem aby przyczynić się do lokalnego rozwoju 
gospodarczego. Inni działacze mogą być właścicielami gruntów, 
którzy przyczynią się także do rozwoju gospodarczego. 

• Ważne jest aby nie upraszczać procesu innowacji rozwoju 

turystyki do jednego wzorca.  Różne firmy  i regiony będą 
musiały stawić czoła różnego rodzaju barierom w procesie 
innowacji. Dostęp do informacji związanych ze wsparciem jest 
dlatego ważne, aby stworzyć skuteczną pomoc polityczną jako 
narzędzie rozwoju.

Koniec

Dziękuję za uwagę