Pojęcie Stacji Badawczej
Stacja Bazowa jest to obszar zlewni reprezentatywnej ze
zróżnicowaną strukturą ekosystemów, z powierzchniami
testowymi, stanowiskami pomiarowymi oraz budynkiem, w
którym zlokalizowane jest laboratorium i zaplecze socjalne.
W oparciu o analizę struktury krajobrazowej Polski oraz
przeprowadzone postępowanie ankietowe, na etapie
opracowania koncepcji ZMŚP zaproponowano 13 Stacji
Bazowych, które reprezentują wybrane ekosystemy Polski.
Rozmieszczenie Stacji Bazowych
na terenie Polski
a-Stacje Bazowe w pełni ukończone
b-Stacje Bazowe w trakcie budowy lub planowane
Funkcjonujący obecnie system dziewięciu
Stacji Bazowych tworzy transekt
południkowy, który ujmuje
równoleżnikowy układ krajobrazów Polski.
Ich koncepcja nawiązuje do
europejskiego programu Integrated
Monitoring. Można stwierdzić, że jeszcze
nie wszystkie typy krajobrazów Europy
zostały włączone do sieci IM. W tym
zakresie należy doprowadzić do
uzgodnień, w celu powiązania sieci
krajowej ZMŚP z siecią europejską
Kryteria doboru Stacji Bazowych
W doborze Stacji Bazowych należy kierować się
zróżnicowaniem krajobrazowym Polski biorąc pod
uwagę:
typ budowy geologicznej i rzeźby, określoną
strukturę systemów przyrodniczych i społeczno-
gospodarczych,
zróżnicowanie klimatyczne Polski, warunkujące
funkcjonowanie procesów przyrodniczych,
stopień transformacji antropogenicznej z
wydzieleniem obszarów leśnych (z wyróżnieniem
parków narodowych), rolnych, miejskich, obszarów
przemysłowych i górniczych.
Pomimo trudności finansowych należy ciągle rozszerzać
sieć Stacji Badawczych o nowe geoekosystemy. Powinna
ona między innymi objąć wszystkie Parki Narodowe-ich
założenia organizacyjne są w pełni zgodne z zadaniami
ochrony środowiska przyrodniczego Stacji Badawczych.
Zabezpieczyłyby one także trwałość działalności stacji
monitoringu środowiska przyrodniczego, co z punktu
widzenia metodycznego jest sprawą zasadniczą.
Koncepcja ta w lepszym stopniu pozwoliłaby wykorzystać
wyniki monitoringu.
Z punktu widzenia planistycznego ważne jest założenie,
że na terenie każdego województwa powinna znaleźć
lokalizację Stacja Bazowa. Pozwołiłoby to w większym
stopniu uwzględnać wnioski przekazywane przez
Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska oraz
inne jednostki administracji wojewódzkiej.
Wnioski
Wdrożenie tych założeń gwarantowałoby usprawnienie
całej sieci monitoringu, a co za tym idzie także
uzyskanie dokładniejszych wyników z wieloletnich serii
obserwacyjnych.
Należy jednak pamiętać, że warunkiem zakwalifikowania
się do sieci pomiarowej ZMŚP jest spełnienie
określonych wymogów przez dany obszar. Powinien on
dobrze odzwierciedlać strukturę krajobrazową
regionu, a zorganizowany system pomiarowy
dostarczać bieżącej informacji na temat stanu
środowiska i jego ochrony.
Autor:
Hubert Petelicki