Najczęściej popełniane
błędy w ocenianiu
Najczęściej popełniane
błędy w ocenianiu
PLAN
DEFINICJE OCENY, OCENIANIA,
OCENY SZKOLNEJ
CELE OCENY
FUNKCJE OCENY
BŁĘDY W OCENIANIU
BŁĘDY W WSO
KORZYŚCI
OCENIANIE
Ocenianie „to proces wyrażania
opinii o uczniach za pomocą stopni,
ocen opisowych, zarówno
sporadycznie, jak i co kwartał (okres)
lub przy końcu roku szkolnego”.
W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny,
Wydawnictwo Żak, Warszawa 1997 s. 196
OCENA
Ocena – „wypowiedź o charakterze
wartościującym, będąca wyrazem
opinii pozytywnej lub negatywnej o
przedmiocie, stanie rzeczy, osobie,
czy zdarzeniu”.
OCENA SZKOLNA
Ocena szkolna „(…) to
ustosunkowanie się nauczyciela do
osiągnięć ucznia, czego wyrazem
może być określony stopień szkolny
lub opinia wyrażona
w formie pisemnej lub ustnej a także
zewnętrzne objawy zachowania się
nauczyciela takie jak mimika czy
gesty.”
OCENIANIE TO
informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć
edukacyjnych
i jego zachowaniu oraz postępach;
udzielanie uczniowi pomocy w samodzielnym
planowaniu swojego rozwoju;
motywowanie ucznia do dalszych postępów w
nauce i zachowaniu;
dostarczanie prawnym opiekunom (rodzicom) i
nauczycielom informacji o postępach,
trudnościach w nauce, zachowaniu oraz
specjalnych uzdolnieniach ucznia.
FUNKCJE
funkcja selekcyjna - służy ona w
pierwszej kolejności do wyłonienia
w klasie uczniów wybitnych i
szczególnie uzdolnionych;
funkcja wychowawcza - związana
jest ze wspomaganiem rozwoju postaw
uczniów wobec procesu uczenia się,
swoich obowiązków, ukierunkowania
na osiąganie satysfakcji, sukcesów;
FUNKCJE
funkcja dydaktyczna - polega na
porządkowaniu wiedzy uczniów;
funkcja diagnostyczna - pozwala na
przewidywanie dalszego rozwoju
intelektualnego ucznia w oparciu o
przeprowadzone analizy efektów kształcenia;
funkcja motywacyjna – zapewnia właściwy
stosunek do pracy, uczenia się, jako
podstawowych źródeł zaspokajania potrzeb
edukacyjnych
FUNKCJE
funkcja kontrolna - umożliwia
ustalenie faktycznego stanu
świadomości
i umiejętności uczniów w stosunku do
wymagań programowych,
funkcja metodyczna - usprawniania
proces edukacyjny poprzez analizę
i krytyczną ocenę własnej działalności
dydaktyczno-wychowawczej
Dlaczego ocenianie jest trudne?
Każda ocena ma wpływ na:
sferę intelektualną;
sferę motywacyjną;
sferę moralną;
sferę emocjonalną
drugiego człowieka, zwłaszcza dziecka.
Możemy zauważyć, jak wielka
odpowiedzialność spoczywa na Nauczycielu
i jak łatwo możemy skrzywdzić, poprzez
niewłaściwą ocenę.
Pomyłki
Pomyłki w ocenianiu są wynikiem m.in.:
braku jasnych kryteriów oceniania;
obaw przed stawianiem skrajnych ocen (najwyższych i
najniższych);
nieuwzględniania indywidualnych cech i możliwości ucznia;
stosowania punktacji przeliczanej na oceny bez właściwego
wyważenia punktów;
ograniczenia czasowego wykonywanych zadań;
błędem atrybucji;
wzmacniania negatywnych stanów rzeczy;
indywidualnych cech oceniającego (stereotypy myślowe, emocje,
itp.);
nieświadomego stosowania efektu pierwszeństwa i świeżości;
efektem samospełniającej się przepowiedni
Błąd atrybucji
Np. uczniom wyglądającym ,,gorzej” lub ,,lepiej” –
oczywiście w przekonaniu nauczyciela,
przypisuje się niższe kompetencje intelektualne,
złe intencje, spostrzega się go w gorszym świetle.
Gorzej są oceniani uczniowie zachowujący się
ekstrawagancko, z wadami wymowy lub pewnymi
defektami wyglądu,
także z rodzin o niższym statusie materialnym.
Szczególnym przypadkiem jest atrybucja totalna:
kiedy to zła opinia o uczniu jednego nauczyciela
wpływa na decyzje o ocenianiu tego ucznia
przez nauczyciela innego przedmiotu.
Efekt samoczynnie spełniającej się
przepowiedni
Uczeń sklasyfikowany jest jako ,, lepszy” lub
,,gorszy” jest stale widziany jako ,,lepszy” lub ,,
gorszy”
z konsekwencją takiego oceniania jego pracy.
Dla ucznia dobrego – z psychologicznego punktu
widzenia- jest to oczywiście sytuacja
komfortowa.
Dla ucznia słabszego, jest to sytuacja
patowa, bez wyjścia , produkująca tzw.
wyuczoną bezradność.
Czasem dopiero zmiana nauczyciela lub szkoły
daje szanse uczniowi na zmianę swojej sytuacji.
Subiektywizm w ocenianiu poziomu
i jakości pracy
Efekt braku standardów i efekt
relatywizmu w ocenianiu.
Znane są badania , gdzie ta sama praca,
tego samego ucznia, została oceniona z
wykorzystaniem
pełnego spectrum możliwości
od oceny dopuszczającej z komentarzem:
,, praca beznadziejna”, do oceny celującej
z komentarzem:
,,praca wyjątkowa, niezwykle oryginalna i
dojrzała
Błąd generalizacji
Im lepiej znam i lubię dane
dziecko, tym lepiej je oceniam,
znajduje korzystniejsze dla niego
argumenty. Powiększam granice
tolerancji.
Reglamentowanie czasu
wypowiedzi
Uczniowie ,,lepsi” maja więcej czasu na
odpowiedzi.
Ich niepełne wypowiedzi są traktowane
jako intelektualny
namysł i poszukiwanie, otrzymują
wskazówki naprowadzające.
Od uczniów gorszych oczekuje się
błyskawicznych odpowiedzi, w
doskonałym brzmieniu. Mają
niewielkie szanse na otrzymanie
podpowiedzi i pomocy.
Błąd wzmacniania negatywnych
stanów
Bardziej podkreślane jest to, czego uczeń nie umie/ potrafi
niż akcentowane to co potrafi, w czym jest dobry i co może
jeszcze ulepszyć. W tradycyjnym stanie rzeczy uczeń coraz
dokładniej wie czego nie umie/ potrafi, coraz lepiej zdaje
sobie sprawę w czym jest zły; natomiast dość słabo się
orientuje w czym jest dobry! Ponadto rzadko uczeń jest
informowany , jak ma poprawić swoje braki. Przecież rada
typu ,, ucz sie więcej” – nie wiele pomoże!
Prawdopodobnie te sytuacje uczą nas przekonań na temat
naszych możliwości, umiejętności( lub co gorsze – ich braku)
na całe życie, wpływają też na samoocenę i poczucie własnej
wartości.
Narzucanie własnych kryteriów i
preferencji
Na przykład narzucenie własnego stylu uczenia sie,
własnego obrazu świata. Szczególnym przypadkiem jest
oczekiwanie, np. prace ucznia będą miały postać, jaką
nauczyciel ,,ma w głowie”, czyli nieujawnienie
oczekiwanych kryteriów.
Nawiasem mówiąc, uczniowie z czasem znakomicie sobie
radzą w odgadywaniu, czego od nich oczekuje nauczyciel
i wykonują często prace ,,pod niego”. Być może rozwija to
nieco kreatywność myślenia, ale z drugiej strony proces
uczenia się to nie partyzantka i uczeń jednak powinien
wiedzieć, czego od niego nauczyciel się spodziewa, aby on
– uczeń uzyskał dobrą ocenę.
Błędy w WSO
Zamiast wymagań ustalane są kryteria
oceniania-co uczeń powinien umieć,
aby otrzymać poszczególne oceny
Ograniczanie możliwości podwyższania
oceny rocznej-wskazać termin i formę
uzyskiwania wyższych ocen
Brak możliwości uzyskania
uzasadnienia oceny-wpisać możliwość
złożenia takiego wniosku(wzór)
Brak zasad wglądu uczniom i
rodzicom w prace pisemne-uczeń
powinien mieć możliwość obejrzenia
pracy i otrzymać informację o swoich
mocnych i słabych stronach
Nie przestrzeganie terminów
informowania uczniów i rodziców o
przewidzianej ocenie
Jakie korzyści daje ocena
Nauczycielowi:
•
Sprawdzenie wiedzy zdobytej przez ucznia.
•
Ocenienie postępów ucznia.
•
Dostosowanie wymagań do poziomu i możliwości ucznia.
•
Planowanie dalszej pracy z uczniem.
•
Uzupełnienie braków.
•
Zmiany w nieefektywnych metodach pracy.
Uczniowi:
•
Informacja zwrotna o zdobytej wiedzy.
•
Motywacja do wzmożonego wysiłku, ukierunkowanie tych wysiłków.
•
Wdrażanie do samokontroli.
•
Samoocena postępów.
•
Środek do kształtowania umiejętności przezwyciężania niepowodzeń.
Rodzicowi:
•
Informacja o postępach/lub ich braku ucznia.
•
Wskazówka do pracy z uczniem.
•
Sugestia do szukania wparcia ucznia u specjalistów (np. w poradni).
•
Obraz zachowania dziecka, kontaktów społecznych