EDUKACJA W XXI WIEKU

Nic dziwnego, że w takim świecie „wirujących

atrakcji” trudno jest zafascynować młodego
człowieka nauką. Wszyscy zdajemy sobie
sprawę, że lekcje szkolne nie mogą być
nudne, że powinny stanowić mocną
konkurencję dla propozycji

rozrywkowo-konsumpcyjnych, ale coraz

trudniej jest rywalizować z „kolorowym
światem” tradycyjnymi metodami pracy. Przy
tym wszystkim nie jest oczywiste jaka ma być
ta przyszła szkoła.

Jak dotychczas system edukacji funkcjonujący w naszym

kraju jest po prostu z innej epoki- tak naprawdę z XIX
wieku. Porównując zmiany w oświacie do zmian w
komunikacji, dzieje się trochę tak, że wymyślamy coraz
to doskonalsze „bryczki i powozy konne”, nie
zauważając, że w między czasie wymyślono samochody,
a poza tym można podróżować nie tylko po lądzie, ale
także po wodzie i w powietrzu.

Oczywiste jest, że szkoły XXI wieku nie powinny opierać

się na XIX wiecznym systemie pracy. Ale niestety taka
jest praktyka: lekcje, dzwonki, podręczniki, tablica,
kreda, obowiązkowe lektury, egzaminy... – to wszystko
znamy prawie od dwóch stuleci! Czas na zmiany!

Jesteśmy świadkami rewolucji, która przemienia

wiele dziedzin życia. Zachodzące zmiany dotyczą:



szybkiego rozwoju technologii informatycznej,
która staje się bardziej dostępna oraz szybsza i
tańsza;



globalizacji produkcji, finansów oraz rynków;



nowych wyzwań dotyczących roli i wzajemnych
więzów między strukturami krajowymi i
międzynarodowymi;



innowacji i przedsiębiorczości, zwłaszcza po
usunięciu barier granic i języka

Czy można sobie wyobrazić zmiany jakie mogą dotyczyć

szkoły i oświaty w dobie cywilizacji informacyjnej?

Najbliższe lata szkoły to powszechne zastosowanie technologii

komputerowej.

Niezależnie od tego, jaką pracą będzie

zajmować się człowiek, czy będzie aktorem, nauczycielem, czy
lekarzem będzie musiał zdobyć umiejętności wykorzystania
komputera w swojej działalności.

Czy komputer to tylko narzędzie , które zastąpi nam maszynę

do pisania? Może

dzięki dostępowi do Internetu nie będą

potrzebne już podręczniki, zeszyty, biblioteki

? Czy tak należy

wyobrażać sobie nadchodzące zmiany w szkole?

Dzieci i nastolatki mają komputery w domach i szkołach.

zajęciach spotykają się w kawiarniach internetowych.

Będą

poznawać dzieła kultury narodowej poprzez Internet.

Tradycyjne

kino czy muzeum przestanie dla nich istnieć. Społeczeństwo
informatyczne, a zwłaszcza dzieci i młodzież będzie zatem
potrzebowało nowej oświaty.



Warto podkreślić, że

oświata i szkoła to przede wszystkim uczeń

i nauczyciel.

Zagadnienie jakie należy poruszyć mówiąc o

jakichkolwiek zmianach czy wizjach dotyczy zatem właśnie roli
w systemie szkolnym ucznia i nauczyciela i ich wzajemnych
korelacji.

Nowa cywilizacja żąda od społeczeństw ustosunkowania się do

zachodzących zmian. Do tych zmian dostosować się musi
również szkoła. Kupisiewicz stwierdza, że:

“(...) Szkoła musi być ustawicznie doskonalona, wrażliwa na

edukacyjna potrzeby jednostki i społeczeństwa, podatna na
innowacje wynikające z rozwoju nauki, życia społecznego,
techniki i kultury, otwarta na problemy naszej cywilizacji, które
w coraz większym stopniu i coraz szybciej urastają – inaczej niż
dawniej – do rangi problemów globalnych.(...)”

Najnowsze technologie elektroniczne, cyfrowe wpływają na rozwój

różnych dziedzin życia człowieka. Również

oświata korzysta z nowych

technologii.

Zachodzące w niej zmiany, wynikające z rozwoju technologii

(komputery, telekomunikacja) i potrzeb społeczeństwa muszą polegać nie
na tym aby kształcić nie lepiej ale inaczej. Należy zwrócić uwagę, że:

“ wiedza to przetworzona informacja dzięki inteligencji człowieka lub

maszyny. Mądrość to wiedza, której wykorzystanie jest uzależnione od
wartości, zasad etycznych i dobrego wychowania”

Szkoła była zawsze miejscem, gdzie zgłębiano tajniki wiedzy. W całych

dziejach naszej cywilizacji zmieniały się instrumenty, dzięki którym
dochodzono wiedzy. Zawsze jednak był uczeń i nauczyciel, czyli ten, który
szuka wiedzy i ten, który pomaga ją odnaleźć.

Należy się zastanowić jak dzisiejsza cywilizacja, a zatem najnowsze

technologie mogą zmienić szkołę. Czy jesteśmy w stanie przewidzieć
tempo tych przemian? Czy wiemy do czego dążymy?



Dzisiejsza cywilizacja opiera się na dostępie do informacji, która jednak
nie jest równoznaczna z wiedzą, ale jest niezbędna. Szkoła musi zwrócić
uwagę na tę istotną różnicę.

Dynamiczna istota koncepcji współczesnej wiedzy najbardziej jest

widoczna w działaniu sieci komputerowych. Internet jest bardzo
elastycznym, szybko zmieniającym się środowiskiem, w którym najłatwiej
jest obserwować zdolność człowieka do uzyskiwania i wykorzystywania
informacji.

Szkoła to zdobywanie wiedzy. Tradycyjna wiedza staje się informacją,

którą należy pozyskiwać w dynamicznym procesie poszukiwania
znaczenia.

Zdobywanie informacji w szkole będzie o wiele łatwiejsze dzięki nowym

technologiom. Największe znaczenie będzie miała łatwość posługiwania
się komputerem oraz umiejętność wykorzystywania danych zawartych w
Światowych Sieciach WWW.

Być może również

technologia wirtualna odegra pewne znaczenie w

procesie przyswajania nowej wiedzy.

Wiedza jest warunkowana przez dostęp do informacji, również w szkole.

Wiąże się to z koniecznością zastosowania w szkołach komputerów.
Dzisiejszy uczeń z większą łatwością posługuje się komputerem i korzysta
z materiałów internetowych częściej niż z leksykonów, encyklopedii czy
atlasów.

Nie da się ukryć, że Internet zmienił i dalej będzie zmieniał spojrzenie

na świat.

Technologia informatyczna umożliwia badania nie tylko

zawodowym naukowcom ale również nauczycielom, uczniom i rodzicom.

Należy tu jeszcze raz zwrócić uwagę na

rolę nauczyciela. Musi on

zdawać sobie sprawę, że jego zadaniem jest takie pokierowanie uczniami,
aby dzięki dostępowi do odpowiednich informacji mogli oni uzyskaną
wiedzę umiejętnie wykorzystać i przetwarzać.

Odpowiednio wykształcony nauczyciel to ten, który dzięki rozwijającej

się technologii informatycznej umie:



uzupełnić wiedzę przedmiotową,



zdobyć wiedzę pozwalającą usprawnić swoje umiejętności nauczania,



przygotować się do pracy badawczej.

Niestety jak na razie nauczyciele znajdują się

w gorszej sytuacji niż uczniowie. Ludzie młodzi
znacznie szybciej i pewniej przyswajają sobie
technikę zdobywania informacji przez Internet
niż wychowawcy, którzy nie czują się zbyt
pewnie w otoczeniu urządzeń technologii
informacyjnej. W takiej sytuacji

może dojść do

zamiany ról. Nauczyciel stanie się uczniem.
Ale być może dzięki temu zmienią się stosunki
nauczyciel – uczeń. Staną się oni partnerami w
dążeniu do zdobywania wiedzy.

Największą wartością a jednocześnie zagrożeniem

niesionym przez Internet jest wolny dostęp do informacji.
Szkoła poprzez kształtowanie prawidłowych postaw może
w tym wypadku spełniać bardzo ważną rolę.

Nauczyciel

jako opiekun może nauczyć mądrego korzystania z
informacji zawartych w bazach informacyjnych Internetu.

Rolą szkoły jest zatem przygotowanie wychowanków do

funkcjonowania w nowej rzeczywistości.

Dotychczasowy

sposób przekazywania wiedzy encyklopedycznej i
kształcenia prostych umiejętności poznawczych spotyka
się z coraz mniejszym zainteresowaniem na rynku pracy.

Dzisiaj nie wystarcza umiejętność czytania, pisania i

liczenia. Szybki rozwój nowej wiedzy wymusza
zdobywanie umiejętności poznawczych wyższego rzędu,
pomocnych w rozwiązywaniu problemów i podejmowaniu
decyzji.

Nowa szkoła musi być przygotować odpowiednio wykształconych ludzi aby

mogli sprostać nowym wyzwaniom cywilizacji informacyjnej. Rolą szkoły
będzie kształcenie tak aby nauczyć szybciej i lepiej myśleć.

Rolą oświaty

będzie nauczenie radzenia sobie z niewiadomymi. Należy podkreślić, że
zawsze, w każdej epoce uczenie się opierało się na współpracy i
współzawodnictwie oraz przyznawaniu nagród za sukcesy w nauce.

Wydaje się, że te same elementy będą w dalszym ciągu siłą napędową

szkoły XXI wieku.

Dzięki współpracy i współzawodnictwu uczniowie będą

osiągać kolejne sukcesy w zdobywaniu wiedzy. Zmieniać się będą jedynie:
sposób dotarcia do niej, metody i pomoce. Nie będzie to książka a Internet
lub sieć satelitarna.

Uczenie się w szkole XXI wieku wykształci umiejętność współdziałania w

dotarciu do informacji.

Nowa szkoła powinna uczyć:



Samodzielności,



współpracy i inicjatywy



myślenia kreatywnego i twórczego



dokładnego, precyzyjnego przekazywania informacji, czyli rozwijanie
myślenia i języka



kompetencji słowa, myśli i czynu.

Szkoła musi pomóc uczniom w krytycznym postrzeganiu

rzeczywistości. Jej zadaniem jest kształcenie uczniów tak, by mogli
zadawać refleksyjne pytania, a także samosprawdzać się prowadzić
refleksje nad własnym myśleniem i planować przyszłość.

Rolą

nauczyciela jest być bardzo blisko uczniów.

Musi być on

modelem do

naśladowania.

Dzięki swej wiedzy jest on kimś w rodzaju trenera,

eksperta, który ocenia próby rozwiązania problemów, podpowiada
odpowiednie strategie, ocenia eksperymenty uczniów, prowadzi z nimi
dyskusje. Dzięki takim postawom nauczyciela uczniowie uczą się więcej.

Nauczyciel przestaje być instruktorem, który jedynie przekazuje wiedzę.

Dzięki akceptacji i zaufaniu uczniów do nauczyciela powstaje
odpowiednie środowisko wychowawcze.

Uczeń w szkole poznaje co to jest

wolność ale i co oznacza dyscyplina.

Nauczanie w szkole daje szansę poznawania różnych celów życia,

różnych celów działania. Rozwój wyobraźni ułatwia przygotowanie ucznia
do rozmaitych wersji przyszłości.

Celem szkoły jest kształcenie giętkości w myśleniu. Największy akcenty

kładzie się na to, że każdy powinien sam zadbać o naukę własną.

Z punktu widzenia społeczeństwa informacyjnego istnieje

przepaść pomiędzy tym co jest nauczone w szkole, a tym co
jest niezbędne do rozwoju społeczeństwa.

Można zadać pytanie czy umiejętność odręcznego pisania

będzie miała znaczenie w przypadku, gdy powszechnie stosuje
się klawiaturę komputera. Prawdopodobnie o wiele ważniejsza
jest umiejętność precyzyjnego wydawania poleceń ustnie ze
względu na upowszechnienie się urządzeń elektronicznych,
zdolnych do współdziałania z człowiekiem na podstawie
wydawanych poleceń ustnych.

Szkoła powinna zwracać uwagę na promowanie umiejętności

mówienia, pisania i rozumienia poleceń i instrukcji.

Konwencjonalna szkoła oparta na systemie klasowo –

lekcyjnym będzie współistnieć ze szkołą wirtualną.

Będzie

spełniać funkcję socjalizacyjną.

Będzie miejscem, gdzie dzieci współpracują ze sobą,

uwrażliwiają się nawzajem, stają się odpowiedzialne za innych.

Sama technologia informacyjna, zastosowanie jej

urządzeń w szkole nie jest w stanie przyczynić się
do osiągnięcia wyższych wyników w nauce.

Potrzebne jest dobre planowanie procesu
nauczania oraz wysoki poziom pracy nauczyciela.

Większa liczba komputerów w szkole nie oznacza

jej wyższego poziomu nauczania i większych
umiejętności uczniów.
Należy uświadomić sobie, że komputer jest tylko
środkiem do zdobywania wiedzy. To, że dzieci lubią
pracować na komputerze nie oznacza, że uczą się
czegoś ważnego. Technologia informacyjna spełni
swoją rolę w szkole wtedy, gdy ich kierownictwo i
nauczyciele będą wiedzieć jak jest jej rola, oraz
poznają jej mocne i słabe strony.

Zastanawiając się nad tym jaka będzie oświata w XXI

wieku trzeba znać odpowiedź na pytanie co będą robić
ludzie, jakie umiejętności będą im potrzebne?

Oświata zawsze służyła politycznym i ekonomicznym

celom społeczeństwa. Rola szkoły wzrośnie w
kształtowaniu wartości, właściwych relacji między
jednostkami w przekazywaniu grupowej i społecznej
wiedzy. Coraz bardziej widoczny będzie humanistyczny,
społeczny i kulturalny aspekt oświaty.

Szkoła będzie

promować umiejętności interpersonalne, oraz kształtować
wartości moralne i etyczne.

W dzisiejszym świecie obserwujemy ogromne

przyspieszenie zmian dokonujących się wokół nas. Nigdy
tak wiele nie zależało od tego, jakie mamy wykształcenie.

Być może właśnie dlatego najważniejszą rolą szkoły XXI

wieku będzie rozwijanie samodzielności, aktywności,
innowacyjności i różnych technik komunikowania się.

Istotą kształcenia czyli uczenia się jest

wiedza. Szkoła zawsze uczyła jak ją
nabywać. W tym procesie uczestniczą
nauczyciel i uczeń. Współczesna
technologia informacyjna pozwala na
zastosowanie nowoczesnych technik
ułatwiających czy wręcz umożliwiających
ten proces.

Nauczyciele zaczną swoje nauczanie od

przekazania uczniom informacji na temat
tego „jak się uczyć”. Jak mają
zapamiętać wiedzę wchłoniętą w szkole
oraz jak z niej później korzystać.



Miejmy nadzieję, że niebawem
powstawać będą tylko takie szkoły,
które idą do przodu wraz z rozwojem
nowoczesnych technologii . Uczeń z
chęcią szedł będzie do szkoły i bez
oporów czerpał wiedzę. Wiedzę
przydatną jednak w dalszym życiu...



Zapraszamy na krótki filmik 

Document Outline