Uszkodzenie Ścięgna
Achillesa
Monika Durjasz
Uszkodzenie Ścięgna
Achillesa
Monika Durjasz
Anatomia
Ścięgno Achillesa
(Tendo Achillis) inaczej
ścięgno piętowe (tendo calcanneus)
jest
największym
i
najmocniejszym
ścięgnem człowieka utworzonym przez
mięsień brzuchaty łydki (m gastrocnemius)
oraz mięsień płaszczkowaty (m soleus),
które przyczepia się do guza kości
piętowej. Ścięgno Achillesa dzięki któremu
możemy oderwać piętę od podłoża oraz
stanąć odgrywa dużą rolę w procesie
chodu, biegu i skoku.
Jest to jedyna nazwa
w
anatomii
zawierająca nazwisko
w nazwie – wywodzi
się od mitycznego
Achillesa
i
jego
ledendy
Ścięgna piętowe współczesnego człowieka są
poddawane szkodliwie intensywnym (bo
sporadycznym) obciążeniom. Przeciążenia te
nasilają się z przybywaniem wagi ciała w
miarę upływu lat, bądź z okazjonalnym
podejmowaniem się nadmiernych wysiłków
fizycznych u osób prowadzących siedzący tryb
życia i pracy.
W pewnych grupach zawodowych (tancerze,
cyrkowcy),
oraz
wśród
sportowców
wyczynowych przeciążenia ścięgna związane
są ze zbyt intensywnym sumowaniem
mikrourazów.
Według statystyk 72% uszkodzeń wydarza się w
sporcie.
Zestawienia Charakterystyczne dla naszego
kraju:
Uszkodzenie ścięgna Achillesa nazywane jest
często „chorobą olimpijską”. Przerwaniu ulega
zwykle ścięgno zapalnie zmienione, kiedy jego
wytrzymałość mechaniczna jest zmniejszona.
Poznań
(wg Fibaka)
Warszawa
(wg Zawadzińskiego i
Kusia)
1. Narciarstwo
1. Narciarstwo
2. Piłka nożna
2. Lekkoatletyka
3. Lekkoatletyka
3. Gimnastyka
4. Gimnastyka
4. Balet
5. Piłka ręczna
5. Siatkówka
6. Tenis
6. Piłka nożna
U młodych ludzi dopiero siły ok. 400kg
mogą prowadzić do jego rozerwania.
Przeciążenie
wysiłkiem
sportowym
doprowadza
do
zmian
i
zaburzeń
elastyczności ścięgna.
W zależności od poniesionego wysiłku
sportowego, zmniejszona rozciągliwość
ścięgna może utrzymywać się przez kilka
godzin.
Powrót do normy następuje wolniej u
sportowców starszych, u których krążenie i
stan naczyń są upośledzone.
Zapalenie ścięgna
piętowego
Powstanie
stanów
zapalnych
w
ścięgnie jest związane z nadmierną
eksploatacją
sportowca
we
współczesnym sporcie wyczynowym.
Pogoń za rekordem w lekkoatletyce
wymaga wielogodzinnych treningów
na twardym podłożu. W narciarstwie
będzie to nieodpowiednie twarde
obuwie uciskające ścięgno Achillesa,
czy też ograniczające zakres jego
ruchów.
Do zmian zapalnych predysponują
także:
Zmiany obuwia
Używanie butów o niezbyt elastycznej
podeszwie z zapiętkiem nie dającym
stabilizacji pięty
Bieganie po nierównym terenie
Związana z wiekiem utrata fizjologicznej
elastyczności jednostki mięśniowo-
ścięgnistej m. trójgłowego łydki
Objawy zapalenia ścięgna Achillesa
Stan ostry
Może wystąpić nagle z typowym
trzeszczeniem podczas przesuwania
się ścięgna pomiędzy zmienionymi
tkankami
Piekący ból w pierwszej fazie wysiłku,
zmniejszający się w czasie jego
trwania i narastający znów po jego
zakończeniu
Ból pojawiać się też może rano, po
wstaniu z łóżka i ustępować w ciągu
dnia
Objawy zapalenia ścięgna Achillesa
Stan przewlekły
Daje się wyczuć bolesne kolbowate
pogrubienia ścięgna lub drobne guzki
Przeważa bolesność w czasie
obmacywania bez objawów
trzeszczenia
Badanie dodatkowe -
ultrasonografia
Możliwość wykrycia:
ubytków w ciągłości
ścięgna
rozplemu tkanek
okołościęgnistych
zwyrodnienia
torbielowatego
zmian wytwórczych w
obrębie samego ścięgna
(zwłóknienia, zrosty)
Postępowanie
Wskazane jest ograniczenie funkcji kończyny
przy sportowcach sprawia to kłopoty, gdyż
„zapalenie
ścięgna
Achillesa
jest
chorobą
najpilniejszych”, więc jeśli pozostaną bez gipsu
będą kilka razy dziennie sprawdzać czy ich boli i
czy mogą już ćwiczyć. Jedynie opatrunek gipsowy
daje pewność, że ścięgno jest faktycznie
unieruchomione.
Postępowanie
Leczenie uzupełniające – zimne
okłady i leki przeciwzapalne
Stosowanie
środków
przeciwzapalnych
(hydrokortyzon) połączonych z wyłączeniami
nowokainowymi prowadzi do martwicy ścięgna
w miejscu podania i do zerwania ścięgna,
które może nastąpić w miejscu:
•
Przejścia ścięgna w mięsień
(5%)
•
Przyczepu do kości piętowej
(7%)
•
Samego ścięgna (88%)
Przerwanie ścięgna
piętowego
Uważa się, że zdrowe ścięgno
piętowe nie ulega zerwaniu (raczej
dojdzie do złamania awulsyjnego)
Bezpośredni uraz okolicy ścięgna,
nawet o niewielkiej sile, trafiając na
patologicznie zmienione tkanki może
doprowadzić do ich częściowego lub
pełnego zerwania.
Do uszkodzenia może dojść w wyniku
nagłego skurczu m. trójgłowego łydki
(skok, bieg) czy też gwałtownego
jego rozciągnięcia (upadek na
przodostopie)
Najczęściej do
przerwania ścięgna
piętowego dochodzi
5-7cm powyżej guza
piętowego.
Objawy
Gwałtowny ból
Możliwy trzask w dalszym odcinku
podudzia
Nagłe osłabienie siły m. trójgłowego
łydki
Zmiana zarysu 1/3 dalszej goleni
Wyczuwalna palcami przerwa w
ciągłości ścięgna
Badaniem klinicznym stwierdzić
można:
Obrzęk ścięgna i okolicy stawu
skokowego
Podskórne i śródskórne wylewy
krwawe
Przerwanie ciągłości i pogrubienie
jego kikutów
Badanie ultradźwiękowe – pozwala na
wykrycie przerwań częściowych oraz
zastarzałych
Zapalenie Ścięgna
Achillesa
Urazowe zerwanie ścięgna Achillesa
Zadaniowe uszkodzenie
Tendinopatia
pozaprzyczepowa
RMI – rezonans
magnetyczny
Test Thomsona
Wykonanie:
Pacjent leży na brzuchu na stole do badania.
Stopy zwisają poza jego brzegiem. Badający
obejmuje jedną ręką badaną łydkę i wykonuje
silny nacisk na mięśnie
Interpretacja:
Przez ściskanie mm łydki można wywołać nagłe
bierne zgięcie podeszwowe stopy. Jego brak
świadczy o uszkodzeniu ścięgna Achillesa. Po
częściowym uszkodzeniu reakcja na test nie
zawsze jest wyraźna i zależy od jego stopnia.
Test
można
także
wykonać w pozycji na
brzuchu przy zgiętym do
90 stawie kolanowym
(test Simmonda)
Objaw Hoffy
Wskazuje na zastarzałe uszkodzenie ścięgna
Wykonanie:
Pacjent leży na brzuchu, stopy wystają poza
leżanką. Badający wykonuje grzbietowy
wyprost obu stóp.
Interpretacja
Po uszkodzeniu ścięgno piętowe jest mniej
napięte i możliwy jest większy zakres ruchu w
stosunku do zdrowej stopy.
Kończąc test prosi
się
chorego,
by
stanął
bo
obu
stronach na końcach
palców.
Przy
uszkodzeniu ścięgna
jest to niemożliwe.
Test opukiwania ścięgna
Achillesa
Wskazuje na uszkodzenie ścięgna piętowego
Wykonanie:
Pacjent leży na brzuchu ze zgiętym do 90
stawem kolanowym. Młotkiem
neurologicznym badający opukuje dystalną
1/3 ścięgna piętowego.
Interpretacja
Wzmożenie
dolegliwości
bólowych i utrata zgięcia
podeszwowego (odruch ze
ścięgna
piętrowego)
wskazują na uszkodzenie
ścięgna.
Przy
braku
odruchu
ze
ścięgna
konieczne
jest
różnicowanie i wykluczenie
ewentualnych
zmian
neurologicznych.
Postępowanie po zerwaniu ścięgna
Jedynie leczenie operacyjne –
rekonstrukcja ścięgna
Leczenie operacyjne - Sposoby
pierwotnego zeszycia rozerwanego
ścięgna
Leczenie operacyjne (szew wtórny) - Sposoby
plastycznego zeszycia rozerwanego ścięgna
Zabiegi
fizykoterapeutyczne
Laseroterapia
Krioterapia miejscowa
Jonoforeza
Ultradźwięki
Ćwiczenia usprawniające prace
ścięgna Achillesa
Pływanie – na plecach, kraul
Napinanie i rozciąganie m
trójgłowego łydki:
•
Wspięcia na palce
•
Wykrok, przechodzenie do niepełnego klęku
•
Przysiady
•
Ruchy okrężne stóp
•
Ćw. oporowe z gumą
•
Spacery (maszerowanie)
Bibliografia
Urazy i uszkodzenia w sporcie
A. Dziak, Samer Tayara
Traumatologia sportowa
J. Garlicki, M. Kuś
Testy kliniczne w badaniu kości, stawów i mięśni
Klaus Buckup
Anatomia człowieka
J. Sokołowska-Pituchowa