IMMUNOLOGICZNE

ZRÓŻNICOWANIE

LIMFOCYTÓW

Test rozetkowy

KOMÓRKI IMMUNOLOGICZNE

Linia mieloidalna

Linia limfoidalna

LIMFOCYTY T



Limfocyty T można podzielić na:



T

C

, T

H

, T

REG



Limfocyty CD4+ : pełnią głównie
funkcje pomocnicze (stanowią 55-60%
limfocytów krwi obwodowej)



Limfocyty CD8+ : pełnią głównie
funkcje cytotoksyczne (około 30%
limfocytów krwi obwodowej)



Limfocyty CD4+ i CD25 pełnią funkcje
regulatorowe

LIMFOCYTY T

H



wspomagają odpowiedź humoralną i komórkową,
zarówno przez bezpośredni kontakt jak i
wydzielanie cytokin



ułatwiają aktywację, proliferację i różnicowanie
lim. B, prekursorów lim. T

C

oraz pobudzają

makrofagi



mają na powierzchni cząsteczkę CD4 i rozpoznają
antygeny prezentowane przez MHC kl. II



limfocyty T

H1

wytwarzają:



IL-2 (stymuluje aktywność limfocytów Tc), IFN-γ (aktywuje Mφ)



wspomagają odpowiedź komórkową



limfocyty T

H2

wytwarzają:



IL-4, IL-5, IL-10, IL-13 (czynniki wzrostu i różnicowania lim.B)



wspomagają odpowiedź humoralną

prekursory limfocytów T

• powstające w szpiku kostnym przemieszczają się do grasicy (kora i rdzeń grasicy)

protymocyt

•

potrójnie ujemne

(brak TCR, CD4, CD8), posiadają CD2

(zdolność tworzenia rozetek)

• rearanżacja genów dla TCR

• pojawia się CD3 (przekazujący sygnał aktywujący w głąb komórki)

późny tymocyt

•

podwójnie dodatnie

(TCR αβ/TCR γδ, CD4 i CD8)

•

selekcja pozytywna

(TCR nie rozpoznaje MHC; selekcja klonów nieużytecznych)

•

selekcja negatywna

(TCR zbyt silnie rozpoznaje własne MHC; selekcja limfocytów autoreaktywnych)

• Wybór antygenu CD: CD4

+

– MHC kl.II – lim. T

H

, CD8

+

– MHC kl.I – lim. T

C

,

T

REG

dojrzałe limfocyty T

• przemieszczają się do stref grasiczozależnych

• po kontakcie z antygenem lim. T przekształcają się w komórki efektorowe (krótko żyjące)

lub limfocyty T pamięci (długo żyjące)

Fa

za

w

cz

e

sn

a

Fa

za

p

ó

źn

a

Posiadają

dodatkowy

marker: CD25

LIMFOCYTY B



limfocyty B można podzielić na:



limfocyty B1 – atypowe limfocyty B



limfocyty występujące we krwi w ilości 20% (u płodów
są dominujące)



lim. B1a – mają w swej błonie cząsteczkę CD5



lim. B1b – nie posiadają cząsteczki CD5



wydzielają głównie przeciwciała IgM o niskej
specyficzności i małym powinowactwie do antygenów



biorą udział w usuwaniu pozostałości komórek po
procesie apoptozy



ich podwyższony poziom obserwowany jest w
chorobach autoimmunologicznych



limfocyty B2 – typowe limfocyty B

limfocyty pre-pro-B

• powstają i dojrzewają w szpiku kostnym

•

fenotyp

CD34

+

CD10

+

B220

+

• rearanżacja genów dla składowych receptora immunoglobulinowego (BCR) - brak transkrypcji

limfocyty pro-B

• na powierzchni pojawia się CD19

• pojawiają się cząsteczki Igα i Igβ (odpowiedniki CD3 w limfocytach T)

• rearanżacja genów kodujących łańcuch ciężki IgM

limfocyty pre-B

• pojawienie się w błonie komórkowej łańcucha ciężkiego IgM (pre-BCR)

• rearanżacja łańcucha lekkiego κ lub λ

• selekcja pozytywna

(komórki giną z powodu nieprawidłowej rearanżacji genów dla BCR)

niedojrzałe limfocyty B

• pojawienie się kompletnego

receptora IgM

(IgM BCR)

• niedojrzałe limfocyty mogą opuszczać szpik, przedostawać się do krwiobiegu

i wędrować do obwodowych narządów limfatycznych (strefy grasiczoniezależne)

dojrzałe limfocyty B

• pojawienie się na powierzchni

receptora IgD

(IgD BCR) - marker zakończenia dojrzewania

•

selekcja negatywna

(pre-BCR rozpoznał autoantygen, usunięcie limfocytów autoreaktywnych)

• po kontakcie z antygenem lim. B ulegają

transformacji blastycznej

,

przekształcają się w komórki plazmatyczne (wytwarzają przeciwciała) lub limfocyty B pamięci (długo żyjące)

AKTYWACJA LIMFOCYTÓW B



Po związaniu specyficznego antygenu za pomocą receptora BCR (

na

powierzchni lim. B dziewiczych

) dochodzi do jego przetworzenia i

wystawienia na powierzchnię komórki w kompleksie z białkami MHC,
kompleks ten jest rozpoznawany przez swoisty względem danego
antygenu limfocyt T pomocniczy

→ transformacja blastyczna

limfocytu i powstanie komórki produkującej przeciwciała



!!!

Antygeny powodujące ten typ reakcji nazywamy antygenami

grasiczozależnymi



!!!

Antygeny

grasiczoniezależne

nie wymagają obecności limfocytów

T pomocniczych, mogą bezpośrednio aktywować limfocyty B i nie
wytwarzają komórek B pamięci



!!!

Limfocyty B pamięci powstałe w wyniku pobudzenia przez

antygen

grasiczozależny

przy wtórnym kontakcie z tym antygenem

nie wymagają aktywacji przez limfocyt T pomocniczy, produkują też
inną klasę przeciwciał niż pierwotnie (tzw. przełączanie klas)



Miejscem syntezy przeciwciał jest

śledziona,

węzły chłonne i szpik kostny

– tam lokują

się pobudzone plazmocyty



Główną rolę w pobudzaniu limfocytów B do
syntezy

przeciwciał

pełnią

cytokiny

produkowane przez

limfocyty TH2



Wystepujące we krwi obwodowej limfocyty to
w

90% długożyjące komórki pamięci

,

tylko

10% stanowią limfocyty, które nie

zetknęły się z antygenem (dziewicze)

TESTY ROZETKOWE

ROZETKI BEZPOŚREDNIE E



ok. 70% limfocytów krwi obwodowej tworzy
rozetki spontaniczne (E) z erytrocytami
barana (dzięki obecności receptorów dla tych
erytrocytów w błonie limfocytów T – antygen
CD2)



Liczba komórek tworzących rozetki E ulega
obniżeniu

w

przebiegu

chorób

nowotworowych, niektórych wirusowych oraz
leczeniu środkami immunosupresyjnymi

ROZETKI POŚREDNIE EA



Powstają przez łączenie się fragmentu Fc
immunoglobuliny (opłaszczającej erytrocyty)
z

receptorami

Fc

(występującymi

na

powierzchni limfocytów B)



Nie jest to test rozpoznający jedynie
limfocyty B, gdyż receptory Fc posiadają
także makrofagi i neutrofile



Rozetki EA tworzy ok. 30% leukocytów krwi

ROZETKI POŚREDNIE EAC



Powstają

przez

połączenie

kompleksu

erytrocyt-przeciwciało-dopełniacz z obecnym
na limfocytach B receptorem dla składnika
C3 dopełniacza



Receptory dla składnika C3 dopełniacza
posiadają także monocyty i neutrofile



Rozetki EAC tworzy 10-20% leukocytów