Émile
Durkheim
Ur. 15
kwietnia
1858r.
Zm. 15
listopada
1917r.
Émile
Durkheim
Ur. 15
kwietnia
1858r.
Zm. 15
listopada
1917r.
Biografia:
Francuski filozof, socjolog i pedagog
Pochodził z ortodoksyjnej rodziny
żydowskiej i początkowo przeznaczony
był do zawodu rabina
Był profesorem w Bordeaux, gdzie w
1895 roku objął pierwszą w Europie
katedrę socjologii, od 1902 roku
wykładał na Sorbonie.
Stworzył oryginalną koncepcję
socjologiczną, którą zastosował w
badaniach empirycznych.
W roku 1885/1886 rozpoczął prace nad
swoją pracą doktorską „O podziale
pracy społecznej”
1887 – objął pierwszą we Francji
katedrę socjologii
Przez całe życie był skoncentrowany na
pracy nauczycielskiej i naukowej, w
okresie I wojny światowej prowadził
także działalność społeczną
Poglądy pedagogiczne
:
Socjologia w ujęciu Durkheima to
najważniejsza i najbardziej podstawowa
spośród nauk społecznych.
Rzeczywistość społeczna jest
rzeczywistością sui generis (swoistą).
Ogólną koncepcję socjologii Durkheim
oparł na tzw. pozytywistycznej teorii
nauki
Definicja socjologii wg
Durkheima:
socjologia to nauka o tzw. faktach
społecznych, a nie nauka o
społeczeństwie i jego strukturze
oraz rozwoju, ale to zespół
różnorodnych teorii wyjaśniających
określone fakty społeczne i ich
dziedziny .
Ostro krytykował poglądy
utylitarystów
, którzy udowadniali, iż
podział pracy oraz rozwój społeczeństwa
wywoływany jest dążeniem danych
jednostek do osiągania większych zysków.
Religię uznawał za podstawowy
składnik życia społecznego
- odrzucał
jednocześnie wszelkie teorie definiujące
religię jako wiarę w jedynego Boga bądź
siły nadprzyrodzone.
Poglądy pedagogiczne
cd…
Żadna z istot nie może żyć i być
szczęśliwa, jeśli jej potrzeby nie będą
istniały w odpowiednich proporcjach do
środków.
Krytykuje dualizm natury ludzkiej Kanta
oraz biologizm Spencera i Milla,
zarzucając im uniwersalizm i aprioryzm.
Wychowanie…
„Wychowanie
jest to oddziaływanie
pokoleń dorosłych na te, które nie
dojrzały jeszcze do życia społecznego.
Zmierza ono do wywołania i rozwinięcia w
dziecku pewnej liczby stanów fizycznych,
umysłowych i moralnych, jakich
domagają się od niego i społeczeństwo
polityczne w całości, i środowisko, do
którego jest ono szczególnie
przeznaczone”
Zadaniem wychowania jest
ukształtowanie w każdym z nas
istoty
społecznej
Wychowanie polega na ciągłym
wysiłku narzucania dziecku
sposobów widzenia, myślenia i
działania, do których nie doszłoby
ono spontanicznie.
Istotą wychowania według Durkheima
jest przygotowywanie do zadań
szczegółowych, związanych z danymi
zawodami, przewidywanymi rolami.
Durkheimowska teoria
wychowania
moralnego…
OGÓLNY POGLĄD NA
WYCHOWANIE I NATURĘ DZIECKA
„(…) przeznaczeniem człowieka jest wypełnić
specjalną funkcję w organizmie społecznym i
w konsekwencji trzeba, aby nauczył się on
naprzód wypełnić role organu; ponieważ
wychowanie jest potrzebne tak samo do tego
celu, jak i dla wypełnienia, jak to się mówi, roli
człowieka”.
Durkheim uważał, że „nie należy
przedwcześnie wychowywać dziecka dla tego
czy innego rzemiosła, lecz że trzeba nauczyć
je kochać określone zadania i horyzonty”.
TEORIA MORALNOŚCI
LAICKIEJ
Durkheim swoje konstrukcje myślowe
dotyczące moralności opierał na
zasadzie, że twórcą norm moralnych w
społeczeństwie nie są jakieś siły
transcendentne, lecz samo
społeczeństwo.
Zasługą jego jest dążenie do
zbudowania moralności opartej na
podstawach naukowych (racjonalnych).
Moralność opiera się na
trzech elementach:
Duch dyscypliny:
•
Autorytet
- cecha osoby realnej lub idealnej w
stosunku do określonych osobników.
•
Stałość postępowania
- tendencja do
powtarzania podobnych aktów działania w
jednakowych warunkach. Wiąże się z
autorytetem.
Przywiązanie do grupy
Autonomia woli
BURŻUAZYJNY KOLEKTYWIZM
PEDAGOGICZNY
Wg rozważań Durkheima swoboda indywidualna i
możliwości osobistego rozwoju członków
społeczeństwa zwiększa się wraz z rozwojem
społecznym i wzrostem podziału pracy.
Durkheim występuje przeciw automatyzacji i
upodleniu jednostki w nowoczesnej organizacji
produkcji a także przeciw zamykaniu horyzontów
myślowych robotnika w ramach pełnionej przez
niego funkcji.
Durkheimowski kolektyw opiera się na wrodzonym
dziecku altruizmie, stanowiącym jedną z podstaw
moralności i objawiającym się u dziecka w
przywiązaniu do grupy.
DYSCYPLINA SZKOLNA I
TEORIA KAR
Wychowanie moralne nie może obejść
się bez stosowania kar.
Wg Durkheima „dziecko przychodząc
do szkoły nie jest już istotą neutralną
lecz posiada piętno moralne rodziny i
środowiska z których pochodzi”.
Obowiązkiem szkoły jest zetknąć
dziecko z surowością obowiązków i z
prawdziwym życiem.
Durkheim jest zwolennikiem starej ale
słusznej zasady wychowawczej:
„ wpierw obowiązek, a później prawa.
Postępowanie odwrotne musi zawsze
doprowadzić do opłakanych skutków
wychowawczych”.
Wg niego dzieci lubią dyscyplinę i są z
niej dumne, lubią być dobrze
rządzonymi. Dyscyplina daje klasie
humor i zdrowie.
Warunkiem wpojenia dziecku właściwej
dyscypliny jest autorytet nauczyciela, a
nie strach przed karą.
Organ wymierzający kary w szkole wg
Durkheima: „ można zaproponować
utworzenie z klasy rodzaju trybunału
sądzącego postępowanie swych
członków, gdzie wychowawca pełniłby
tylko rolę przewodniczącego”
Kara, jeśli ma zachować charakter
wychowawczy, musi być wymierzana
dość szybko.
PODSUMOWANIE
Pedagogika Durkheima posiada
wartości nieprzemijające, których
poznanie może i dzisiejszemu
wychowawcy pomóc w rozwiązywaniu
wielu trudności w pracy
Jeśli chodzi o problem wolności
przymusu w wychowaniu Durkheim
usiłował rozwiązać go na tej samej
drodze co Engels - rozwiązania jego są
bez wątpienia wartościowe dla nauki.
System wychowania moralnego
zbudowany na fundamentach socjologii
Durkheima jest bezwzględnie wrogi.
Wielką zasługą Durkheima jest protest
przeciw przerostowi indywidualizmu w
wychowaniu.
Durkheima można
uznać za:
SOCJOLOGA
– który podjął jedną z pierwszych prób
uczynienia swojej nauki „pozytywną” i „obiektywną”
IDEOLOGA
– szukającego wyjścia z impasu, w
jakim u progu epoki imperializmu znalazło się
francuskie społeczeństwo mieszczańskie
REFORMATORA MORALNOŚCI
– świadomego
załamania się tradycyjnych wiar i kodeksów oraz
próbującego rozwiązań nowych
FILOZOFA
– rozczarowanego od dawnych systemów
gnozeologicznych i spodziewającego się od
socjologii rozstrzygnięcia nieomal odwiecznych
dylematów
CYTATY:
„Tam, gdzie wystarczają normy
społeczne, niepotrzebne są
prawa. Tam, gdzie nie
wystarczają społeczne normy,
praw nie da się wprowadzić w
życie”.
DZIEŁA:
„O podziale prac społecznych”,
„Zarys metody socjologicznej”,
„Samobójstwo” (1897),
„Elementarne formy życia religijnego”
Bibliografia
„Klasyczne teorie socjologiczne” red.
Marta Bucholc, Jarosław Kilias, Paweł
Śpiewak; wyd. naukowe PWN;
Warszawa 2006r.
„Studia nad pedagogiką XX wieku„
Wincenty Okoń
Dziękujemy
za uwagę