Gwarantowanie 

depozytów



Bezpośrednim uzasadnieniem i celem 
powołania do życia systemów 
gwarantowania depozytów jest ochrona 
klientów banków.



Pośrednim uzasadnieniem istnienia 
systemów
gwarantowania depozytów jest potrzeba 
ograniczenia ryzyka systemowego 
wywołanego zjawiskiem znanym pod 
nazwą runu na banki.

Cele tworzenia instytucji 
gwarantujących depozyty

Uogólniając powyższe przesłanki powołania 
systemu gwarantowania depozytów, można 
je sprowadzić do potrzeby umocnienia 
publicznego zaufania do systemu 
bankowego.

Wśród innych przesłanek powołania do życia 
systemów gwarancyjnych wymienia się:



wzrost skłonności do oszczędzania, a tym 
samym stymulowanie wzrostu gospodarczego,



umożliwienie małym bankom konkurowanie

   z silnymi, nierzadko państwowymi 

konkurentami,



sprecyzowanie granic odpowiedzialności rządu

   w przypadku upadłości banku w normalnych 

warunkach, tzn. przy braku zagrożenia 
systemowego,



konieczność partycypowania instytucji sektora

  bankowego w kosztach upadłości banku.

W przypadku instytucji finansowych safety 
net prowadzi do osłabienia dyscypliny 
rynkowej, zwiększając prawdopodobieństwo 
wystąpienia zjawiska pokusy nadużycia 
(ang. moral hazard). Banki, mając 
świadomość potencjalnej ochrony ze strony 
instytucji
tworzących safety net, mogą podejmować 
decyzje maksymalizujące ich korzyści, 
często związane z większym ryzykiem.

Negatywne efekty tworzenia 
instytucji gwarantujących depozyty

Negatywną konsekwencję funkcjonowania 
systemu gwarantowania depozytów 
stanowią również obciążenia finansowe 
ponoszone najczęściej przez sektor 
bankowy.

Istnieje  6  strategii  regulacyjnych  odnoszących 
się do ochrony depozytów bankowych:

- brak jakiejkolwiek formy ochrony depozytów (m.in.    w 

Nowej Zelandii),

- uprzywilejowanie prawne deponentów w stosunku
   do innych wierzycieli upadłego banku (m.in.
   w Hongkongu),
- niejasność co do istnienia jakiejkolwiek formy
   ochrony depozytów wynikająca z braku stosownych
   deklaracji władz oraz doświadczeń w tym zakresie,
-  system  gwarancyjny  określany  mianem  implicit-  brak 

sformalizowanego 

systemu 

gwarancyjnego 

przy 

jednoczesnym 

domniemaniu, 

że 

w 

momencie 

zagrożenia systemowego instytucje publiczne podejmą 
działania doraźne,

- system gwarancyjny określany mianem explicit z 

ograniczonym limitem gwarancyjnym - system 
gwarancyjny o sformalizowanym charakterze, mający 
z góry określone procedury działania, zorganizowany 
najczęściej w postaci instytucji gwarancyjnej,

- system gwarancyjny określany mianem explicit z 

nieograniczonym limitem gwarancyjnym (ang. 
blanket

   guarantees) - jest on często wprowadzany w życie
   w odpowiedzi na kryzys finansowy w danym kraju
   (m.in. Turcja w 1994 r., Japonia w 1996 r., Korea 

Południowa w 1997 r.)

Stosując międzynarodowa terminologię, 
systemy systemy gwarancyjne można 
podzielić na dwie kategorie:



paybox,



risk minimizer.

Pierwszym dokumentem wskazującym na 
dostrzeżenie przez Komisję Europejską 
kwestii gwarantowania depozytów było 
wydanie 22 grudnia 1986 r. rekomendacji 
87/63/EEC.

Dokument stwierdzał, że systemy gwarantowania 
depozytów w państwach wspólnoty powinny 
spełniać następujące warunki: 



gwarancje powinny obejmować tych deponentów, którzy nie 
dysponują odpowiednimi środkami, aby we właściwy sposób 
ocenić kondycję finansową banków, 



ochroną powinni zostać objęci deponenci wszystkich legalnie 
działających instytucji depozytowych, 



należy wyraźnie rozgraniczyć interwencje podejmowane 
przed upadłością banku oraz wypłaty środków 
gwarantowanych po upadłości, 



reguły i procedury wypłat środków gwarantowanych powinny 
zostać określone w sposób bardzo wyraźny i przejrzysty. 

Kolejnym przełomowym krokiem w Unii 
Europejskiej było uchwalenie w 1994 r. 
dyrektywy 94/19/EEC Parlamentu 
Europejskiego i Rady w sprawie 
gwarantowania depozytów. Dyrektywa 
znacznie bardziej szczegółowo niż 
rekomendacja reguluje kwestie 
gwarantowania depozytów na obszarze UE.

Głównymi przesłankami przyjęcia tego aktu prawnego były: 



konstatacja, że koszty związane z funkcjonowaniem 
systemu gwarancyjnego są znacznie niższe niż koszty 
związane ze skutkami paniki bankowej, 



potrzeba zapewnienia zharmonizowanego minimalnego 
poziomu zabezpieczenia lokat we wszystkich krajach Unii 
Europejskiej, przy uwzględnieniu faktu, że taka ochrona jest 
równie niezbędna do utworzenia jednolitego rynku 
bankowego jak normy ostrożnościowe, 



organy decyzyjne Unii doszły do wniosku, że rekomendacja 
Komisji z 1986 r. nie przyniosła właściwych efektów, 



nowa dyrektywa miała być elementem promocji 
harmonijnego rozwoju działalności instytucji kredytowych 
na obszarze całej Unii. 

Wśród podstawowych wymogów 
dyrektywy należy wymienić 
następujące zasady: 



Obowiązkowa przynależność do systemu 
gwarantowania wszystkich instytucji 
kredytowych przyjmujących depozyty. 



Koszty finansowania systemu muszą być 
zasadniczo ponoszone przez instytucje 
kredytowe 

Dyrektywa wprowadza obowiązek wyłączenia 
spod gwarancji pewnych grup depozytów:



wkłady złożone przez inne instytucje kredytowe 
w ich własnym imieniu i na ich własny rachunek 
(depozyty międzybankowe), 



wszystkie instrumenty, które mieszczą się pod 
pojęciem funduszy własnych (np. instrumenty 
dłużne zaliczane do funduszy własnych), 



wkłady pochodzące z transakcji związanych z 
praniem pieniędzy. 

Oprócz zestawu tych depozytów, które muszą być
wyłączone Dyrektywa wskazuje także na te kategorie
depozytów, które spod gwarancji mogą być 

wyłączone. 

Znajdują się na niej depozyty: 
- instytucji finansowych, 
- przedsiębiorstw ubezpieczeniowych, 
- urzędów administracji centralnej, 
- organów regionalnych i lokalnych, 
- funduszy inwestycyjnych i emerytalnych, 
- kierownictwa oraz dużych akcjonariuszy banku (oraz ich 

bliskich krewnych), 

- spółek będących w tej samej grupie co bank, 
- nieimienne, 
- w walutach innych niż waluty państw członkowskich, 
- dużych przedsiębiorstw.