Zaburzenia zachowania

Zaburzenie zachowania

• Zaburzenia

zachowania

są

szeroko

rozpowszechnione w populacji ogólnej, a szczególnie
w próbie dzieci leczonych klinicznie.

• Według McMahona i Estesa (1997) zaburzenia

zachowania

znajdują

się

wśród

najczęściej

występujących zaburzeń wieku dziecięcego, a ich
rozpowszechnienie wynosi:



od 2% do 9 %, jeśli chodzi o zaburzenia

zachowania,



i od 6% do 10% w przypadku zaburzenia

opozycyjno-buntowniczego.

• Według DSM-IV główne cechy zaburzenia

zachowania to powtarzający się i trwały wzór
zachowania obejmujący łamanie podstawowych
praw innych osób i ważnych norm społecznych
stosowanych dla danego wieku.

• Wspólną cechą zaburzenia zachowania jest

agresja

fizyczna,

przyjmująca

formę

okrucieństwa, niszczenia własności innych lub
podpaleń.

Kryteria DSM do

diagnozy zaburzeń

zachowania

• W ciągu kolejnych 12 miesięcy

muszą  wystąpić  przynajmniej  trzy  z
wymienionych  kryteriów  zachowań,
przy  czym  przynajmniej  jedno  musi
wystąpić  w  ciągu  kolejnych  6
miesięcy.

Kryteria DSM do diagnozy

zaburzeń zachowania

1.Agresja w stosunku do ludzi i zwierząt:



Częste znęcanie się, grożenie lub zastraszanie innych



Częste wszczynanie bójek



Użycie broni, która może spowodować poważne
uszkodzenia ciała



Fizyczne okrucieństwo wobec ludzi



Fizyczne okrucieństwo wobec zwierząt



Dokonanie kradzieży połączonej z konfrontacją z
ofiarą



Zmuszanie kogoś do czynności seksualnych

Kryteria DSM do diagnozy

zaburzeń zachowania

2. Niszczenie mienia:



Umyślne podłożenie ognia z zamiarem
spowodowania znacznych szkód



Umyślne niszczenie cudzej własności

Kryteria DSM do diagnozy

zaburzeń zachowania

3. Oszustwo lub kradzież:



Włamanie do cudzego domu, budynku lub
samochodu



Kłamstwa w celu zdobycia dóbr lub
przysług albo uniknięcia zobowiązań



Kradzież przedmiotów o istotnej wartości,
niepołączona z konfrontacją

Kryteria DSM do diagnozy

zaburzeń zachowania

4. Poważne naruszenia zasad:



Częste nie wracanie na noc do domu
pomimo zakazu rodziców (wiek poniżej 13
lat)



Co najmniej dwukrotne nocne ucieczki z
domu podczas mieszkania z rodzicami lub
opiekunami



Wagarowania (zaczynające się w wieku
poniżej 13 lat).

Kryteria DSM do diagnozy

zaburzeń zachowania

DSM rozróżnia początek zaburzenia w
okresie  dzieciństwa  (w  wieku  poniżej
10  lat)  i  w  wieku  dojrzewania
(powyżej  10  lat)  oraz  trzy  poziomy
nasilenia:



łagodny,



umiarkowany,



ciężki.

ZABURZENIE OPOZYCYJNO-

BUNTOWNICZE



Istnieje

mniej

poważny

rodzaj

zaburzenia związanego z zachowaniami
typu acting out (utrata kontroli nad
pewnymi

zachowaniami),

zwany

ZABURZENIEM

OPOZYCYJNO-

BUNTOWNICZYM.



Zaburzenie to pod wieloma względami
przypomina zaburzenie zachowania.

Jednak różnica polega na tym, że
zaburzenie zachowania powiązane
jest

poważnym

łamaniem

podstawowych

praw,

natomiast

zaburzenie

opozycyjno-

buntownicze

obejmuje

wzory

zachowań

negatywistycznych,

wrogich i buntowniczych.

Zachowania te trwają co najmniej 6
miesięcy.



Jednak te dwa zaburzenia czasami następują
po

sobie.

Wiele

dzieci

objawiających

zachowania

opozycyjno-buntownicze

stopniowo  rozwija  w  sobie  zaburzenie
zachowania  w  okresie  dorastania.  Obydwa
zaburzenia  kojarzą  się  z  problemami  w
zrozumieniu

rozwiązywaniu

problemów

międzyludzkich

(Matthys,

Cuperus,

van

Engeland, 1999).



Ponadto jeden, jak i drugi typ zaburzenia
wiąże

się

wysokim

ryzykiem

antyspołecznego

zachowania

okresie

dorosłości

(Langbehn,

Cadoret,

Yates,

Troughton, Stewart, 1998).

Postawienie

diagnozy

wymaga

dowodów wskazujących, że u danej
osoby

występuje

pewien

wzór

zachowania (trwający 6 miesięcy), w
czasie którego pojawiają się cztery z
następujących zachowań:

•

Często traci panowanie nad sobą,

•

Często kłóci się z dorosłymi,

•

Często łamie ustalone zasady lub odmawia
stosowania się do wymagań dorosłych,

•

Często umyślnie irytuje ludzi,

•

Często oskarża innych o popełnienia błędów lub
niewłaściwe zachowanie,

•

Często jest drażliwy lub łatwo irytują go inni,

•

Często jest rozgniewany lub urażony często jest
złośliwy i mściwy.

Charakteryzuje się ono:



brakiem chęci do współpracy zarówno przy
wykonywaniu zadań w grupie, jak i przy zadaniach
indywidualnych (uczniowie tacy nie próbują szukać
pomocy

przy

rozwiązywaniu

napotkanych

trudności),



biernym stosunkiem do wszelkich form życia klasy,



złym  zachowaniem:  opór  przy  wykonywaniu
poleceń  nauczyciela,  niegrzeczne  odpowiedzi.
Uczeń  sprawia  wrażenie,  że  nie  zależy  mu  na
dobrych stosunkach z otoczeniem,



agresywną

postawą

wobec

jakichkolwiek

interwencji, której celem jest poprawa złego
zachowania,



łatwością popadania w konflikty z innymi dziećmi,



wrogością w stosunku do dorosłych i dzieci.

Wrogość ta rozszerza się na coraz większy krąg

osób, osiągając fazę w której dziecko, po

dołączeniu do podobnych sobie jednostek,

zaczyna popełniać systematyczne akty

przestępcze. Stosowanie nagan i kar w stosunku

do tych dzieci mija się z celem, gdyż w skutek

ich stosowania dzieci uzewnętrzniają swoją

wrogość.

złe zachowanie + wzmocnienie negatywne

= więcej złych zachowań

• Zachowanie opozycyjno – buntownicze jest

przykładem  zachowania,  któremu  szkoła  może
zapobiegać, a w wielu zaistniałych już przypadkach
spowodować  zanik  negatywnych  zachowań.  Jeżeli
nauczyciele  w  porę  nie  zauważą  problemów
dziecka, proces jego wykolejenia może postępować
dalej.

• Najbardziej charakterystycznym przejawem tego

będą:



niepowodzenia szkolne i wagary,



ucieczki z domu,



picie alkoholu i zażywanie środków

odurzających.

Przyczyny



Przyczyny zaburzenia opozycyjno-buntowniczego

są podobne do przyczyn zaburzenia zachowania.



Dzieci

wykazujące

zaburzenia

opozycyjno-

buntownicze

również

pochodzą

rodzin

niestabilnych, ich rodzice stosują surowe,

niespójne kary i rzadko angażują się w ich

zajęcia.



Dzieci

wykazują

spadek

wskaźników

aktywności serotoniny.

Leczenie

Mimo  wielu  poszukiwań  nie  wykazano  efektywności
leczenia  farmakologicznego  zaburzeń  zachowania.
Badania  kontrolowane  wskazują  na  brak  korzystnych
efektów  indywidualnej  psychoterapii  zorientowanej
psychodynamicznie  oraz    na  niekorzystny  wpływ
psychoterapii grupowej.

Przegląd badań nad wynikami leczenia zaburzeń
zachowania potwierdza celowość i skuteczność
stosowania

leczenia

zintegrowanego

uwzględniającego rodzinę i dostosowanie do sytuacji.
Korzyści zintegrowanego leczenia obejmującego
terapię rodziny, systemową interwencję w środowisku
szkolnym, opiekę indywidualną z dostosowanymi do
potrzeb pacjenta metodami.

Bibliografia

• Philip C. Kendall, Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji .

Gdańsk 2004, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

• Martin E. P. Seligman, Elaine F. Walker, Dawid L. Rosenhan,

Psychopatologia, Poznań 2003.

• http://www.edukacja.edux.pl/p-17833-zachowanie-opozycyjno-

buntownicze.php (data dostępu: 08.04.2014)

• http://www.iqakademia.com/akademia (data dostępu:

10.04.2014)

Document Outline