UMIEJĘTNOŚĆ EFEKTYWNEGO
CZYTANIA

TECHNIKI PRACY UMYSŁOWEJ

1

Wykład VIII

Trudności w czytaniu:

zaburzenie procesu

czytania i uczenia się

 wzrok
 zrozumienie treści
 zdolność

zapamiętywania

 objętość tekstu
 uwaga
 motywacja
 ocena tekstu
 krytycyzm

 zmęczenie
 znudzenie
 niecierpliwość
 wybór
 zorganizowanie
 czas
 szybkość
 cofanie się
 koncentracja

TECHNIKI PRACY UMYSŁOWEJ

2

Proces czytania

c

zy

ta

ć

t

o

:

c

zy

ta

ć

t

o

:

- myśleć,

- współpraca

umysłu i wzroku,

- spostrzeganie

znaków

graficznych i

rozumienie

zawartych w

tekście myśli

- myśleć,

- współpraca

umysłu i wzroku,

- spostrzeganie

znaków

graficznych i

rozumienie

zawartych w

tekście myśli

c

zy

ta

n

ie

w

s

ze

ro

k

im

zn

a

c

ze

n

iu

t

o

:

c

zy

ta

n

ie

w

s

ze

ro

k

im

zn

a

c

ze

n

iu

t

o

:

umiejętność

sprawnego i

racjonalnego

czytania tekstów

o różnorodnej

treści i formie

umiejętność

sprawnego i

racjonalnego

czytania tekstów

o różnorodnej

treści i formie

TECHNIKI PRACY UMYSŁOWEJ

3

Proces czytania, jako wizualny aspekt

procesu uczenia się.

Etapy:

•z

na

jo

mo

ść

sy

mb

oli

ki (a

lfa

betu

),

przy

po

mo

cy

k

tó

re

j p

rzek

azy

wa

na

je

st i

nfo

rm

acj

a

•z

na

jo

mo

ść

sy

mb

oli

ki (a

lfa

betu

),

przy

po

mo

cy

k

tó

re

j p

rzek

azy

wa

na

je

st i

nfo

rm

acj

a

1. Rozpoznawanie

1. Rozpoznawanie

•p

ro

ces

fi

zy

czny

, w

tra

kci

e k

tór

eg

o

od

bija

jące

się

o

d t

eks

tu

św

iatł

o

prz

echw

yty

wa

ne j

est

prz

ez

oko

i p

rze

z

nerw

wzr

okow

y p

rze

sy

ła

ne d

o m

ózg

u.

•p

ro

ces

fi

zy

czny

, w

tra

kci

e k

tór

eg

o

od

bija

jące

się

o

d t

eks

tu

św

iatł

o

prz

echw

yty

wa

ne j

est

prz

ez

oko

i p

rze

z

nerw

wzr

okow

y p

rze

sy

ła

ne d

o m

ózg

u.

2. Asymilacja

2. Asymilacja

•z

ro

zu

mie

nie

te

kstu

, gd

y m

ózg

łą

czy

o

dczy

ty

wa

ne

a

ktu

aln

ie

in

fo

rma

cje

ze

zn

an

ymi

w

cze

śniej

•z

ro

zu

mie

nie

te

kstu

, gd

y m

ózg

łą

czy

o

dczy

ty

wa

ne

a

ktu

aln

ie

in

fo

rma

cje

ze

zn

an

ymi

w

cze

śniej

3. Kojarzenie

(integracja wewnętrzna)

3. Kojarzenie

(integracja wewnętrzna)

TECHNIKI PRACY UMYSŁOWEJ

4

Etapy procesu czytania, c.d.:

•łą

czeni

e c

ałe

j d

ot.

wie

dzy

z

wie

dzą

zd

oby

tą

w

tra

kci

e c

zy

ta

nia, t

worz

ąc

po

wią

za

nia na

wy

ższ

ym

p

ozio

mie

ab

stra

kcji

(kr

yty

ka

, o

ce

na,

se

le

kcj

a i

an

aliz

a i

nfo

rmacj

i)

•łą

czeni

e c

ałe

j d

ot.

wie

dzy

z

wie

dzą

zd

oby

tą

w

tra

kci

e c

zy

ta

nia, t

worz

ąc

po

wią

za

nia na

wy

ższ

ym

p

ozio

mie

ab

stra

kcji

(kr

yty

ka

, o

ce

na,

se

le

kcj

a i

an

aliz

a i

nfo

rmacj

i)

4. Wyższy stopień

kojarzenia

(integracja

zewnętrzna)

4. Wyższy stopień

kojarzenia

(integracja

zewnętrzna)

•i

nfo

rma

cje

"s

kła

do

wa

ne"

w

mó

zg

u. D

ost

ęp

do

nich

moż

e b

yć

je

dna

k ut

rudni

ony . M

usi t

owa

rzy

szy

ć

go

to

wość i

trwa

łoś

ć pa

mię

ci

•i

nfo

rma

cje

"s

kła

do

wa

ne"

w

mó

zg

u. D

ost

ęp

do

nich

moż

e b

yć

je

dna

k ut

rudni

ony . M

usi t

owa

rzy

szy

ć

go

to

wość i

trwa

łoś

ć pa

mię

ci

5.

Przechowywanie

informacji

5.

Przechowywanie

informacji

•u

mie

ję

tn

ość

w

yd

ob

yc

ia

in

fo

rm

acji

po

trz

ebnej

i

co w

ażn

e

wte

dy,

kiedy

n

am

n

a t

ym

za

le

ży

•u

mie

ję

tn

ość

w

yd

ob

yc

ia

in

fo

rm

acji

po

trz

ebnej

i

co w

ażn

e

wte

dy,

kiedy

n

am

n

a t

ym

za

le

ży

6. Gotowość i

trwałość pamięci

6. Gotowość i

trwałość pamięci

TECHNIKI PRACY UMYSŁOWEJ

5

Etapy procesu czytania, c.d.:

•W

yk

orzy

sta

nie

zd

ob

ytej

in

fo

rma

cji

w

fo

rm

ie m

ówio

nej,

pis

ane

j, a

rty

sty

czne

j. W

te

j d

zie

dzi

nie

ma

is

to

tn

e z

nacz

eni

e -

m

yś

le

nie

•W

yk

orzy

sta

nie

zd

ob

ytej

in

fo

rma

cji

w

fo

rm

ie m

ówio

nej,

pis

ane

j, a

rty

sty

czne

j. W

te

j d

zie

dzi

nie

ma

is

to

tn

e z

nacz

eni

e -

m

yś

le

nie

7.

Komunikowanie

się

7.

Komunikowanie

się

TECHNIKI PRACY UMYSŁOWEJ

6

Sposoby czytania:

•d

ok

ładn

e p

rze

cz

ytan

ie

cało

ści

teks

tu

•a

na

lit

yczn

e i

kry

ty

czn

e st

udi

ow

an

ie

np.

po

dręcz

nik

ów

,

•i

nter

pre

to

wa

nie

fa

któ

w

integralne,

ciągłe

integralne,

ciągłe

•p

ob

ież

ne

prz

ejrz

enie

tekstu

•w

ysz

uki

wa

nie

in

fo

rm

acj

i,

odpo

wie

dzi

na

pew

ne

okr

eślo

ne

pyta

nia

selektywne,

wybiórcze

selektywne,

wybiórcze

TECHNIKI PRACY UMYSŁOWEJ

7

Techniki czytania selektywnego

technika selektywna prosta

technika selektywna prosta

• wyszukiwanie nowych, szczegółowych informacji,

które mają znaczenie dla czytającego

technika ekremażu (szybki przegląd orientacyjny)

technika ekremażu (szybki przegląd orientacyjny)

• odnajdywanie myśli przewodniej i głównych tez

tekstu

technika reperażu

technika reperażu

• poszukiwanie informacji potrzebnych do

rozwiązywania problemu

TECHNIKI PRACY UMYSŁOWEJ

8

Znaczenie ruchów oczu w doskonaleniu czytania

 przy czytaniu oczy poruszają się seriami

skoków i pauz (postojów)

 wyraźne widzenie jest możliwe tylko w

momencie postoju (fiksacji) oka. Oko „czyta”
w czasie pauzy

 wsteczne ruchy oczu (regresja) są

nieodłącznym elementem procesu czytania
(zwłaszcza analitycznego) i nie można ich
całkowicie wyeliminować

 wewnętrzna dyscyplina pozwala zmniejszyć

ilość regresji

TECHNIKI PRACY UMYSŁOWEJ

9

Ćwiczenia prowadzące do rozszerzenia pola fiksacji oczu



ogarnianie wzrokiem stopniowo coraz większych

zespołów wyrazów (od 2 do 5), czytanie grupami słów;



czytanie tekstów w wąskich kolumnach całymi wierszami z
góry na dół;



czytanie tekstów w kolumnach, które u dołu łączą się w
jedną kolumnę;



czytanie codzienne przez 5 minut z jakieś strony książki
tylko pierwszego i ostatniego słowa w każdej linijce.
Trening uelastyczniający mięśnie oka;



obejmowanie fiksacjami „jednostek myślenia”;



traktowanie przyrostków, przedrostków, końcówek jako
pojedyncze litery lub fiksacje;



czytanie zestawów słów w postaci piramid, zbudowanych
z coraz dłuższych wyrazów.

TECHNIKI PRACY UMYSŁOWEJ

10

Znaczenie organów mowy w doskonaleniu
czytania

 czytanie głośne lub szeptem (artykulacja)

ogranicza szybkość czytania

 wokalizacja (podświadome wprowadzanie w

ruch organu mowy) opóźnia czytanie czysto
wzrokowe

TECHNIKI PRACY UMYSŁOWEJ

11

Jak ćwiczyć nawyk szybkiego czytania ?-
podsumowanie

1. staraj się szybciej zrozumieć treść czytanego tekstu
2. obejmuj jednym spojrzeniem równocześnie kilka

wyrazów, odczytuj całe grupy słów

3. czytaj tylko oczami, nie poruszaj wargami ani

językiem

4. unikaj powrotnych ruchów oczu wzdłuż czytanego

wiersza

5. patrz na górną część wyrazów, a nie na dolną
6. stosuj techniki wspomagania wzroku (wodzenie

palcem po wyrazach)

7. trenuj szybkie postrzeganie (jak najszybsze

przewracanie stron i dostrzeganie na każdej z nich
jak największej ilości wyrazów

TECHNIKI PRACY UMYSŁOWEJ

12

Prezentacja przygotowana na

podstawie:



Giza I., Konarski S., Wybrane zagadnienia
metodyki studiowania, SGPiS, W-wa 1986, s.
86-109.



Hamer H., Nowoczesne uczenie się albo
ściąga z metodyki pracy umysłowej, Veda,
W-wa 1999, s. 23-24



Buzan T., Rusz głową, Wyd. Aha!, Łódź 2008,
s. 39- 55.

TECHNIKI PRACY UMYSŁOWEJ

13