ZASADY

ORGANIZACJI

PRACY

Istota organizacji pracy

Podstawowymi czynnikami procesu pracy są: ziemia,

praca i kapitał. Praca, określana również siłą
roboczą, występuje w postaci sensownie
wydatkowanego wysiłku fizycznego lub
intelektualnego człowieka. Ziemia i kapitał to
czynniki rzeczowe produkcji, praca zaś jest
czynnikiem osobowym. Warunkiem sprawnego
przebiegu procesu gospodarczego jest takie scalenie
tych wszystkich czynników, by współdziałając w
sposób racjonalny i celowy zmierzały do osiągnięcia
wytyczonego zadania. Elementem, który wiąże
czynniki procesu gospodarczego jest organizacja
pracy.

Istota organizacji pracy

Istota organizacji pracy wynika z jej zasadniczej treści,

jaką jest łączenie czynnika osobowego i czynników
rzeczowych procesu pracy w dążeniu do osiągnięcia
zamierzonego celu.

Rola organizacji pracy polega głównie na wiązaniu i

wzajemnym dostosowaniu indywidualnych działań
poszczególnych wykonawców w celu wykonania
wyznaczonych działań. Osiąga się to głównie w wyniku
takiego podziału miedzy wykonawców, który prowadzi do
uproszczenia i zharmonizowania procesu pracy,
określenia najlepszych metod i środków wykonywania
pracy oraz stworzenia warunków zgodnych z zasadami
ergonomii (jak najlepsze wykorzystanie pracowników i
ich kwalifikacji oraz maszyn/urządzeń i racjonalne
spożytkowanie surowców/materiałów).

Istota organizacji pracy

Praca zorganizowana – odbywa się zgodnie z

określonymi zasadami i metodami. Uwzględnia
właściwe przygotowanie i rozmieszczenie
pracowników, stworzenie należytych warunków
miejsca pracy, racjonalne sposoby wykonywania
pracy oraz odpowiedni dobór i doskonalenie
wyposażenia technicznego. Wpływa ona na
uzyskanie większej sprawności ludzkiego
działania, wyrażającej się w podnoszeniu
wydajności pracy dzięki zmniejszeniu
wydatkowania czasu pracy na jednostkę wyrobu.

Zasady organizacji pracy

Do podstawowych zasad w procesie

organizacyjnym, których stosowanie zapewnia
skuteczność działania organizacyjnego należą
zasady:

 Podziału pracy,
 Koncentracji pracy,
 Harmonizacji pracy,
 Ekonomizacji działania,
 Optymalnego wyniku działania,
 Ciągłości działania,
 Indywidualizacji,
 Intensyfikacji.

ZASADA PODZIAŁU PRACY (Adam

Smith)

Jeżeli powtarzająca się praca jakiejś jednostki lub zespołu

zostanie podzielona w ten sposób, że każdą czynność
składową oddzielimy i będziemy wykonywać seriami, na
określonym poziomie specjalizacji, to ogólny nakład
pracy i środków wytwórczych zmniejszy się.

Pisząc prościej  zasada ta polega na podzieleniu zadania,

które ma być wykonane na czynności proste. Podział
pracy złożonej na części składowe i przydzielenie
wykonania zadań cząstkowych oddzielnym stanowiskom
pracy, prowadzi do wzrostu ilości i jakości produktów.
Łatwiej można opanować wykonywanie zadań prostych i
szybciej specjalizować w ich wykonywaniu. Do
wykonania prostych i powtarzających się czynności
można wykorzystać nieskomplikowane maszyny
znacznie zwiększając wzrost produkcji.

R.W.Griffin wymienia 4 korzyści jakie specjalizacja

przynosi organizacji:

 Osiągnięcie wprawy przez pracowników,
 Skrócenie czasu przechodzenia z jednego zadania do

drugiego,

 Łatwe opracowanie wyspecjalizowanych narzędzi
 Niewielki koszt przyuczenia pracownika.

Alternatywą dla negatywnych stron specjalizacji mogą

być:

• Rotacja miedzy stanowiskami pracy,
• Rozszerzenie i wzbogacenie stanowiska pracy(więcej

zadań),

• Zespoły robocze(grupa pracowników projektuje system

pracy dla celów realizacji działania),

• Uwzględnienie systemu pracy i preferencji pracy.

ZASADA PODZIAŁU PRACY (Adam

Smith)

ZASADA PODZIAŁU PRACY (Adam Smith)

W praktyce rozróżnia się poziomy podział pracy, który

polega na rozłożeniu czynności pomiędzy
wykonawców tego samego szczebla, oraz pionowy
podział pracy, którego istota jest oddzielanie funkcji
kierowniczych od wykonawczych.

Korzyści wynikające z podziału pracy oprócz wzrostu

wydajności to miedzy innymi:

• Lepsze wykorzystanie surowców/materiałów,
• Wyższa jakość wytwarzanych wyrobów,
• Ograniczenie nakładów środków

produkcji(narzędzia),

• Zmniejszenie powierzchni do wykonywania

działalności,

• Zmniejszenie kosztów przeszkolenia pracowników,
• Dostęp do potencjału ludzkiego

ZASADA KONCENTRACJI PRACY

(Friderick W. Taylor)

Jeżeli kilka elementów wykonywujących czynności

jednakowe(podobne) połączymy w jeden zespół
działający razem lub zastąpimy jednym większym
organem wykonywującym tę samą czynność w ilości
równej produkcji wszystkich elementów, to ogólny
nakład pracy i środków wytwórczych się zmniejszy.

Zasada ta prowadzi na ogół do oszczędności nakładów:

czasu, miejsca, energii, materii, które w praktyce
prowadzą do oszczędności kosztów wytworzenia, a
zatem do obniżenia kosztów produkcji.

ZASADA HARMONIZACJI PRACY

(Karol Adamiecki)

Dokładność doboru elementów wykonujących pracę

podzieloną polega na maksymalnym wyrównaniu
czasów działania, przy czym wielkość skutku
użytecznego zespołu zależy od tego elementu,
którego wydajność jest najmniejsza.

Zasada harmonizacji nakazuje odpowiedni dobór

czynnika ludzkiego i czynników rzeczowych pod
względem ilościowym i jakościowym oraz właściwe
skoordynowanie działania tych czynników w czasie.
Adamiecki stwierdził, że wydajność całego zespołu
jest zależna od najmniej wydajnego ogniwa.

ZASADA HARMONIZACJI PRACY

(Karol Adamiecki)

O konieczności harmonizacji pracy używając słowa koordynacja

pisze także Griffin: „…podstawowym argumentem za potrzebą
koordynacji jest fakt istnienia niezależnych wydziałów i grup
roboczych, które do wykonywania swoich funkcji wymagają
zarówno informacji jak i zasobów z innych jednostek. Im
większa jest współzależność pomiędzy wydziałami, tym
większy jest zakres niezbędnej koordynacji.”

Istnieją 3 formy współzależności:
 Sumująca się – produkcja jednostek sumuje się, zyski lub

straty są integrowane. Sukces lub porażka jednego wpływa na
inne.

 Sekwencyjna – produkt jednej jednostki staje się elementem

nakładów dla innej. Współzależność jednokierunkowa.

 Wzajemna – dwustronny przepływ działalności między

jednostkami. Działania wpływają na pozostałych.

ZASADA HARMONIZACJI PRACY

(Karol Adamiecki)

Korzyści płynące z zastosowania zasady harmonizacji pracy:
• Wyeliminowanie przestojów czasowych (tzw. Wąskich

gardeł),

• Wyeliminowanie przeciążeń i niedociążeń organizacyjnych,
• Wyrównanie czasów działania elementów wykonujących

pracę podzieloną,

• Wzrost wydajności, skrócenie cyklu produkcyjnego,
• Ograniczenia powierzchni magazynowych,
• Właściwe projektowanie organizacji:
 Prawidłowy podział pracy (jednakowa wydajność w tej samej

jednostce czasu w poszczególnych jednostkach),

 Zwiększenie zatrudnienia na mniej wydajnych stanowiskach,
 Przesunięcia między stanowiskami pracy.

ZASADA EKONOMIZACJI

DZIAŁANIA

Polega na takim zorganizowaniu pracy, by osiągnąć jak

największą korzyść z określonych środków lub osiągnąć
określoną z góry korzyść przy jak najmniejszym nakładzie
środków. W praktyce oznacza to np: osiągnięcie największej
ilości produkcji odpowiedniej jakości przy niezmienionej
liczbie zatrudnionych, ilości surowców i materiałów oraz
stojących do dyspozycji maszyn. Oznacza to również
osiągnięcie zaplanowanej produkcji (z góry określonej
korzyści), przy najoszczędniejszym wydatkowaniu siły
ludzkiej, surowców, materiałów, energii i innych czynników
produkcji. Efektem stosowania zasady jest obniżenie
kosztów własnych. Obok tych 2 alternatywnych zasad
ekonomizacji, najwyższe efekty można osiągnąć stosując
nie alternatywną formę K. Adamieckiego, polegającą na
osiągnięciu maksymalnej korzyści przy minimalnym
nakładzie sił i środków.

ZASADA WZRASTAJĄCEJ

PRODUKCJI (Karol Adamiecki)

Zasada ta ma źródło w zaobserwowanym zjawisku

działalności ludzkiej, gdy w miarę zwiększania środków
osiąga się coraz korzystniejsze rezultaty, ale tylko do
pewnej określonej granicy. Po jej przekroczeniu
zwiększanie środków przynosi coraz mniejsze efekty.
Chodzi o to, by wydatkowanie środków lub wysiłku
ludzkiego doprowadzić do punktu optymalnego, w którym
uzyskuje się najkorzystniejszy wynik. Przykładem może
być rozmiar czasu pracy:

Wykonując pracę przez określoną liczbę godzin człowiek

wytwarza pewną liczbę produktów przypadającą na jedną
godzinę pracy. Po przekroczeniu optymalnego czasu
pracy na przykład w wyniku pracy w nadgodzinach,
wydajność robotnika maleje z powodu zmęczenia
wywołanego praca.

ZASADA CIĄGŁOŚCI DZIAŁANIA

Zasada ta wymaga równomierności tempa pracy,

gdyż nagła jego zmiana czy przerwanie pracy
powodują obniżanie wydajności. Praca powinna
przebiegać rytmicznie i odznaczać się
jednakowym natężeniem. Zasada ta nie
eliminuje, co należy podkreślić, przerw w pracy
wynikających z potrzeb fizjologicznych
człowieka, tj. przerw na odpoczynek, posiłek oraz
inne potrzeby naturalne.

ZASADA INTENSYFIKACJI PRACY

Założeniem tej zasady jest stałe dążenie do wzrostu

wyników ilościowych i jakościowych pracownika
lub przypadających na określoną wielkość
nakładów. Intensyfikację zapewniają głównie
bardziej udoskonalone narzędzia pracy,
zastąpienie pracy ludzkiej maszynami oraz
nabycie wprawy w wykonywaniu określonej
pracy.

ZASADA INDYWIDUALIZACJI

Zasada ta polega na przydzieleniu pracownikowi

pracy uwzględniając jego umiejętności,
indywidualne uzdolnienia i zamiłowania.
Przeprowadzone badania wykazały, że
przestrzeganie tej zasady wpływa na wzrost
wydajności pracy, gdyż pracownik wykonujący
pracę zgodnie ze swoimi kwalifikacjami i
zainteresowaniami chętniej pracuje i osiąga
lepsze wyniki. Zasada ta odnosi się też do każdej
jednostki organizacyjnej i instytucji, ponieważ
powinno się dążyć do indywidualizowania do
konkretnych warunków danej jednostki.

KONIEC

Prezentacje przygotowali:

Witek Mateusz
& Toboła Rafał

Ratownictwo Medyczne stacjonarne

Bibliografia:
Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw –
D. Dębski, S. Dębski

Strategie, plany, organizacja –
praca zbiorowa