ZGŁĘBNIKOWANIE

Mgr Elżbieta MIROS

Zakład Medycyny Ratunkowej i

Medycyny Katastrof

Uniwersytetu Medycznego

Cel diagnostyczny:



Badanie czynności wydzielniczej

żołądka.



Pobranie popłuczyn żołądkowych do

badania na obecność prątków gruźlicy

lub do badania cytologicznego.



Ustalenie źródła krwawienia, przy

obecności czarnych stolców.



Zaleganie zawartości żołądka,

uniemożliwiające lub utrudniając

dokładne badanie rentgenowskie.

Cel leczniczy



Odsysanie zawartości żołądka u

chorych po operacjach brzusznych,

w ostrym zapaleniu trzustki.



Niektóre zatrucia pokarmowe

(grzyby)- płukanie żołądka.



Karmienie nieprzytomnych lub

odmawiających przyjmowania

pokarmów.

Wskazania



Odmowa przyjmowania posiłków, zaburzenia
połykania( dysfagia)



Konieczność czasowego lub stałego
odprowadzania treści żołądkowej -np. zabiegi
operacyjne w obrębie przewodu pokarmowego,
zatrucia drogą doustną ( diagnostyka i
eliminacja substancji toksycznych).



Kontrola krwawienia z górnego odcinka
przewodu pokarmowego.

Przeciwwskazania



Brak odruchu gardłowego i
połykania



Oparzenia przełyku

Trudności/powikłania



Odruch wymiotny - należy:



przerwać zgłębnikowanie , zalecić
pacjentowi wykonanie spokojnych,
głębokich oddechów- kontynuować
zabieg gdy odruch minie.



zalecić choremu połykanie śliny lub
picie łykami wody w czasie
przechodzenia sondy przez gardło

Trudności /powikłania



Aspiracja treści pokarmowej do
drzewa oskrzelowego



Przerwać zgłębnikowanie,
zapewnić drożność dróg
oddechowych przez odessanie
treści przy pomocy ssaka
powiadomić lekarza.

Trudności/powikłania



Brak treści pokarmowej w zgłębniku



Przesunięcie zgłębnika dalej. Ułożenie na
lewym boku



Wystąpienie kaszlu i oporu podczas
wprowadzania zgłębnika
(przesuwanie się zgłębnika w kierunku
tchawicy) wycofanie sondy –zalecić w czasie
połykania zatrzymywanie wdechu, to ułatwia
przesunięcie się zgłębnika w dół.



W przypadku wystąpienia oporu nie
pokonywać go na siłę, podciągnąć zgłębnik i
wprowadzić go ponownie.

Trudności/powikłania



Zatrzymanie akcji serca
(przedostanie się zgłębnika do dróg
oddechowych)



Przerwanie zabiegu, usunięcie
zgłębnika. Wezwanie pomocy i
rozpoczęcie działań ratowniczych.

Trudności/powikłania



Uszkodzenie żylaków przełyku,
krwawienie z błon śluzowych

Przerwanie zabiegu. Ułożenie w pozycji

wysokiej, półwysokiej. Zapewnienie
środków higienicznych, Kontrolowanie
podstawowych parametrów życiowych

Przestrzegać
następujących zasad:



Poinformować pacjenta o celu zabiegu



Przed zgłębnikowaniem w celach
diagnostycznych zapewnić choremu
spokój. Pacjent powinien pozostać na
czczo.



Przed zabiegiem umyć ręce, założyć
rękawice



Wyjąć protezę zębową, ewentualnie
wyjąć soczewki.

Przestrzegać
następujących zasad:



Aby ułatwić wprowadzenie zgłębnika koniec
nawilżamy 0,9% NaCl, wodą lub żelem(2%
lidokaina)

Nie stosować środków oleistych np. maści

oleistych –niebezpieczeństwo zapalenia płuc
po przypadkowym wprowadzeniu zgłębnika do
płuc .

Jeżeli celem zgłębnikowania jest pobranie

wydzieliny do badania cytologicznego, nie
stosować maści nawilżających
rozpuszczalnych w wodzie –utrudnione
uwidocznienia komórek pod mikroskopem

Przestrzegać
następujących zasad:



Zalecić konieczność stosowania się do

wskazówek udzielanych w trakcie

badania.



W czasie zabiegu pacjent powinien

sygnalizować niepokojące dolegliwości



Przygotować czysty (jałowy) zgłębnik.



Zacisnąć zgłębnik przed wyjęciem go z

żołądka.



U nieprzytomnych dokładnie sprawdzić

czy zgłębnik nie tkwi w tchawicy.

Przestrzegać
następujących zasad:



Przytomnego ułożyć w pozycji siedzącej lub

półsiedzącej z głową lekko pochyloną do

przodu. Pozycja wysoka lub półwysoka

zapobiega aspiracji treści żołądkowej do

drzewa oskrzelowego.

Jeżeli chory jest w stanie siedzieć, zabieg

można wykonać w ułożeniu na prawym boku,

ułatwia to wprowadzenie zgłębnika do żołądka

Pacjenci z zaburzeniami świadomości i

nieprzytomni powinni być zaintubowani,

ułożeni płasko lub na boku



Obserwować chorego w czasie badania i po

badaniu



Zabezpieczyć i opisać materiał pobrany do

badań

Przygotowanie sprzętu



Zgłębnik żołądkowy jednorazowego użytku

( Dobór rozmiaru zgłębnika ( nr 12-18 F) w zależności od
wzrostu .Skala French określa obwód zgłębnika w mm,

by przeliczyć ten rozmiar na średnicę - to 1 F=0,33mm ,
średnica 9 F= 3mm, a 18 F=6 mm



Środek do nawilżenia zgłębnika np. woda lub lignocaina
w żelu



Kubek z wodą



Serweta lub podkład płócienny



Lignina lub chusteczki higieniczne



Papierek lakmusowy, stetoskop



Strzykawka 50ml.

Przygotowanie sprzętu



Rękawiczki



Pojemnik na protezę, soczewki



Probówki na treść żołądkową do
badania



Miska nerkowata



Przylepiec i nożyczki gdy zgłębnik
ma być pozostawiony na dłuższy
czas

Wykonanie zabiegu



Umyj ręce, przygotuj zestaw sprzętu



Posadź pacjenta na krześle



Zabezpiecz jego ubranie fartuchem gumowym,

serwetą lub płatami ligniny



Daj pacjentowi do ręki miskę nerkowatą i

ligninę



Załóż rękawiczki, wyjmij zgłębnik z

opakowania



Oznacz na zgłębniku długość na jaką ma być

wprowadzony - wybór drogi wprowadzenia

zgłębnika ( przez usta lub przez nos)

Wykonanie zabiegu



(od kącika ust przez płatek ucha do końca wyrostka
mieczykowatego- jeśli zakładasz zgłębnik przez usta;
– od otworu nosa przez płatek ucha do końca
wyrostka mieczykowatego- jeśli zakładasz zgłębnik
przez nos) ok. 45 -70 cm

Ze względu na mniejsze odruchy wymiotne

,preferowane jest zgłębnikowanie przez nos



Zwilż koniec zgłębnika, sprawdź czy drugi koniec jest
zamknięty



Poproś pacjenta aby otworzył usta, ułożyć cewnik w linii
pośrodkowej jamy ustnej dochodząc do podstawy
języka.

Wykonanie zabiegu



Poproś pacjenta o przytrzymanie
zgłębnika zębami i przygięcie głowy do
klatki piersiowej.



Pacjent głęboko oddycha przez nos w tej
pozycji do czasu ustąpienia odruchów
wymiotnych i krztuszenia

.



P. unosi głowę do pionu, powoli
wprowadzaj zgłębnik zgodnie z ruchami
połykania

Wykonanie zabiegu



Gdy zgłębnik jest wprowadzony na
głębokość ok. 15 cm, aby zmniejszyć
odruchy wymiotne przesunąć go na
lewą stronę jamy ustnej między zębami
a policzkiem.



Zgłębnik wsuwać głębiej przy każdym
ruchu połykania.



Przy dużych odruchach wymiotnych
sprawdzić czy cewnik nie zwinął się w
gardle –zajrzeć do jamy ustnej.

Wykonanie zabiegu



Przełykanie i płytki oddech powoduje

chwilowe zamknięcie głośni

,zmniejszając niebezpieczeństwo

przedostania się zgłębnika do tchawicy.



Gdy pojawią się odruchy wymiotne -na

moment przerywać zabieg , a chory

głęboko oddycha do czasu ich zaniku.

Gdy zgłębnik napotyka

na opór –nie pokonywać go na siłę;

wycofać go nieco i ponowić próbę

wprowadzenia..

Wykonanie zabiegu



Po wprowadzeniu zgłębnika na

ustaloną głębokość sprawdzić jego

umiejscowienie:



-aspirując strzykawką zawartość

żołądka (brak wydzieliny –wsunąć

zgłębnik nieco głębiej, aby doszedł do

wydzieliny,



-ułożyć chorego na lewym boku –

koniec zgłębnika układa się na

krzywiźnie większej gdzie zbiera się

wydzielina)



-sprawdź jej pH papierkiem

lakmusowym – zabarwi się na różowo

Wykonanie zabiegu



-lub umieścić jego koniec w naczyniu z
wodą i obserwować rytm wydostawania
się pęcherzyków powietrza;



-wprowadzić do zgłębnika ok. 10 ml
powietrza –w trakcie wysłuchiwać
stetoskopem charakterystyczny szmer
w nadbrzuszu.



Umocować cewnik plastrem na
określonej głębokości.

PŁUKANIE ŻOŁĄDKA



Wskazania



zwężenie odźwiernika z
zaleganiem treści pokarmowej,



ostre zatrucie pokarmowe,
szczególnie grzybami , także
substancjami chemicznymi.

Płukanie żołądka



Wskazania i kryteria czasowe



1. Kwaśny środek żrący do 30
minut



2. Substancje stałe do 6godzin



3. Salicylany do 8-24 godzin



4. Grzyby do 72 godzin



Pacjenci nieprzytomni- bez
ograniczeń

PŁUKANIE ŻOŁĄDKA



Przeciwwskazania:



- zatrucia ługami lub mocnymi
kwasami,



- tętniak aorty,



- żylaki przełyku,



- rak przełyku i wpustu,



- duszność niezależnie od jej
pochodzenia.

Płukanie żołądka
p/wskazania



Zaburzenia rytmu serca



Krwawienie z przewodu pokarmowego



Objawy otrzewnowe



Drgawki



Czynna choroba wrzodowa żołądka



Stan po całkowitej resekcji żołądka



Wzrost ICP u przytomnego pacjenta



Brak zgody na zabieg

PŁUKANIE ŻOŁĄDKA

Niebezpieczeństwa
- hipotermia (płyn o temp. niższej

od 37)



oparzenia (płyn o temp. wyższej od
40)



zachłyśnięcie,



zakrztuszenie



zasłabnięcie

PŁUKANIE ŻOŁĄDKA

Niebezpieczeństwa



zapaść



mechaniczne uszkodzenie aż do

przebicia włącznie ściany przewodu

pokarmowego



zatrucie wodne przy obfitych płukaniach

(u dzieci płukać 0,9% Na Cl)



brak popłuczyn (przerwanie słupa płynu

powietrzem.

POWIKŁANIA

Przepchnięcie zawartości żołądka do

jelit przy zbyt dużej jednorazowej
objętości płynu płuczącego

Odruchowe zatrzymanie czynności

serca

Zaburzenia wodno - elektrolitowe

PŁUKANIE ŻOŁĄDKA



PŁYNY DO PŁUKANIA



- woda



-woda z węglem aktywowanym



- 0,9% NaCl



płyny o temp. ok.37 stopni C

WYKONANIE PŁUKANIA ŻOŁĄDKA

1. Należy uzyskać zgodę pacjenta na zabieg
2. Sonda do płukania powinna mieć średnicę 5- 15 mm
3. Pacjent przytomny w trakcie płukania powinien

siedzieć lub leżeć na lewym boku

4. Pacjent nieprzytomny musi zostać zaintubowany,

płukanie żołądka wykonujemy w pozycji na plecach,
dotyczy to również zatruć pochodnymi ropy naftowej
i substancjami pieniącymi się

5. Sondę zakładamy przez usta
6. U osób dorosłych używamy ciepłej wody w dawce

jednorazowej 15ml/kg

7. U dzieci ciepły 0,9% NaCl w dawce 15 ml/kg
8. Usuwanie popłuczyn z żołądka odbywa się na

zasadzie naczyń połączonych

9. Zabieg powtarzamy do uzyskania przejrzystych

popłuczyn wymaga to przeciętnie zużycia 5-20
litrów wody

10. W przypadku zatrucia grzybami pierwsze

popłuczyny zabezpieczamy do badania
mykologicznego

11. Po wykonaniu płukania żołądka podajemy przez

sondą zawiesinę węgla aktywowanego

WĘGIEL AKTYWOWANY

Węgiel drzewny poddany

działaniu pary wodnej lub

silnych kwasów w celu

uzyskania maksymalnej

powierzchni adsorbcyjnej

Węgiel w postaci

zawiesiny wodnej podajemy

jednorazowo doustnie lub

przez sondę w ilości 1g na

kilogram masy ciała pacjenta

SUBSTANCJE DOBRZE ABSORBOWANE
PRZEZ WĘGIEL AKTYWOWANY

amfetamina

benzodiazepiny
atropina barbiturany
leki nasenne opiaty

glikozydy naparstnicy

fenol

sulfonamidy
strychnina

trójpierścieniowe leki antydepresyjne
leki przeciwpadaczkowe

paracetamol

SUBSTANCJE ŹLE ABSORBOWANE
PRZEZ WĘGIEL AKTYWOWANY

związki ołowiu, żelaza, litu, baru
kwas borny
pochodne ropy naftowej
inne rozpuszczalniki org.
fluorki
cyjanki
alkohol etylowy
alkohol metylowy
glikol etylenowy
kwasy i zasady

POWIKŁANIA

1. Zwiększone ryzyko wymiotów
2. Możliwość zachłyśnięcia
3. Zaparcia
4. Możliwość

wystąpienia

niedrożności

Węgiel aktywowany w dawkach
powtarzanych co 4-6 godzin ma na
celu przerwanie wtórnego wchłaniania
toksyn wydzielanych do jelita z żółcią.

Dawkowanie

0,5-1,0 g/kg do

maksymalnej dawki dobowej 200-400g

PŁUKANIE ŻOŁĄDKA



Zestaw



- Gruby (ok. 0,5-15mm) i długi (85-90 cm)

zgłębnik żołądkowy w zależności od rodzaju

zatrucia,



- preparat poślizgowy i znieczulający, np.2%

lidokaina,



- duży lejek dopasowany do zgłębnika,



- przedłużacz szklany i dren gumowy ok. 70cm

do połączenia z przedłużaczem,



- pojemnik ze zleconym płynem do płukania o

tem. ok. 37 stopni i dzbanek do wlewania

płynu,



- wiadro na popłuczyny,

PŁUKANIE ŻOŁĄDKA



zestaw



- narzędzie zaciskające np. pean,

kocher,



- 2 fartuchy ochronne (dla pacjenta i

wykonującego zbieg)



- miska nerkowata, lignina,



- szklanka z wodą do przepłukania ust

po zabiegu



- naczynie na popłuczyny do badania

laboratoryjnego,



- jałowe rękawiczki.

PŁUKANIE ŻOŁĄDKA



założyć zgłębnik do żołądka jw,



zgłębnik przedłuż drenem i dołącz lejek



zdejmij zacisk ze zgłębnika



wlewaj płyn utrzymując stały poziom w lejku

(ok.0,5l)



po wprowadzeniu porcji płynu obniżyć lejek w

dół i skierować do wiadra na popłuczyny (jeśli

do zgłębnika dostanie się powietrze nie

uzyskamy popłuczyn.



z pierwszej porcji pobierz ok. 150 ml popłuczyn

do badania

PŁUKANIE ŻOŁĄDKA



czynność powtarzaj do uzyskania

klarownego płynu,



zaciśnij zgłębnik,



pacjent wykonuje głęboki wdech, a

następnie długi wydech w czasie

którego usuwamy zgłębnik,



podaj wodę do przepłukania ust,



zapewnij pacjentowi wygodę i

wypoczynek, obserwuj go,

PŁUKANIE ŻOŁĄDKA



Oznacz popłuczyny:



- imię i nazwisko chorego, imię ojca



- rodzaj materiału (popłuczyny żołądkowe



- jeśli wiadomo wskazać środek zatrucia



- data pobrania



- podpis lekarza



dostarczyć do laboratorium.



Zabezpiecz zużyty sprzęt (ju przeznacz do

spalenia, a wielorazowy zdezynfekuj

udokumentuj wykonanie zabiegu, zaznacz ilość

i rodzaj użytego płynu

PŁUKANIE ŻOŁĄDKA

Niebezpieczeństwa



zapaść



mechaniczne uszkodzenie aż do

przebicia włącznie ściany przewodu

pokarmowego



zatrucie wodne przy obfitych

płukaniach(u dzieci płukać 0,9% Na Cl)



brak popłuczyn (przerwanie słupa płynu

powietrzem.

PŁUKANIE ŻOŁĄDKA



U NIEPRZYTOMNYCH



konieczność wcześniejszego

zaintubowania i założenia

szczękorozwieracza



zabieg wykonujemy w ułożeniu na

boku



po zabiegu oczyszczenie j. ustnej

przez odessanie ssakiem –

zapobiega zachłyśnięciu.