Problemy pielęgnowania pacjentów z
zaburzeniami pracy serca

Obraz kliniczny

•

Arytmie serca mogą stanowić poważne zagrożenie życia. W
zaburzeniach rytmu i przewodnictwa wyróżnia się:
zaburzenia rytmu przebiegające z wolną czynnością serca
(bradyarytmie) oraz zaburzenia rytmu przebiegające z
szybką czynnością serca (tachyarytmie), w tym arytmie
nadkomorowe i komorowe.

•

Dodatkowe pobudzenia nadkomorowe, mogące towarzyszyć
różnym chorobom serca, są również arytmiami
występującymi powszechnie u osób zdrowych. Przebiegają
zwykle bezobjawowo, tylko czasami pacjent odczuwa
nierówne bicie serca lub przerwy w jego pracy. Zapis EKG
jest podstawowym badaniem diagnostycznym. Dodatkowe
pobudzenia nadkomorowe rzadko wymagają leczenia.

•

Częstoskurcz nadkomorowy (tachycardia
supraventricularis) jest to każdy rytm serca > 100
uderzeń na minutę. Pacjent odczuwa kołatanie
serca, zawroty głowy, dyskomfort w klatce
piersiowej, duszność, lęk. Może dojść do
zasłabnięcia lub omdlenia. Częstoskurcz
najczęściej przebiega napadowo.

•

Migotanie przedsionków (fibrillatio atriorum) jest
to szybki i nieuporządkowany rytm przedsionków,
zakłócający hemodynamikę skurczu, o róż-
norodnych przyczynach sercowych i
pozasercowych. Może przebiegać bezobjawowo,
choć najczęściej występują objawy kliniczne, tj.
kołatanie serca, omdlenia, zawroty głowy,
zmniejszona tolerancja wysiłku.

•

Komorowe zaburzenia rytmu serca (arrhythmia
ventricularis) mogą występować pod postacią
dodatkowych skurczów komorowych, częstoskurczu
komorowego, migotania i trzepotania komór.
Dodatkowe pobudzenia komorowe często przebiegają
bezobjawowo, niekiedy obecne są takie objawy, jak
kłucie w okolicy serca, zawroty głowy, spadek
ciśnienia. Migotanie komór prowadzi do zatrzymania
akcji serca.

•

Zaburzenia automatyzmu i przewodnictwa mogą mieć
charakter stały lub przejściowy. Wiążą się z dysfunkcją
węzła zatokowo-przedsionkowego.

•

Do objawów klinicznych można zaliczyć napady utraty
przytomności (zespół MAS – Morgagniego–Adamsa–
Stokesa), zawroty głowy, zmniejszoną tolerancję
wysiłku.

Problemy pielęgnacyjne chorych i
interwencje pielęgniarskie

•

Problem pielęgnacyjny: uczucie duszności
oraz dyskomfortu w klatce piersiowej
spowodowane częstoskurczem
nadkomorowym.

•

Cel opieki:

- przerwanie napadu częstoskurczu,
- uspokojenie pacjenta.

Działania pielęgniarskie

•

podanie leków zleconych przez lekarza (powodujących
przerwanie napadu),

•

wykonanie zabiegów zwiększających napięcie nerwu
błędnego: próba Valsalvy – podczas testu badany
wydmuchuje powietrze przez nos, przy zamkniętych
ustach i uciśniętych skrzydełkach nosa; polecenie
pacjentowi zanurzenia twarzy w zimnej wodzie; podanie
zimnego napoju; uciskanie na tylną ścianę gardła,

•

poinformowanie chorego o konieczności unikania
czynników, które mogą wyzwolić napad częstoskurczu
nadkomorowego (nadużywanie kawy, papierosów,
alkoholu, stres, duży wysiłek fizyczny, obfity posiłek).

Problem pielęgnacyjny: możliwość wystąpienia

zasłabnięć i omdleń z powodu niedotlenienia mózgu
na tle zaburzeń rytmu serca.

Cel opieki:

•

unormowanie pracy serca,

•

wczesne wykrycie zaburzeń rytmu serca,

•

zapobieganie urazom.

Działania pielęgniarskie:

•

regularne kontrolowanie i odnotowywanie pomiarów
tętna i ciśnienia tętniczego krwi,

•

podawanie leków na zlecenie lekarza w zależności
od rodzaju zaburzeń rytmu,

•

przy zawrotach głowy ułożenie chorego w pozycji
płaskiej z uniesionymi kończynami dolnymi,

•

powiadomienie lekarza o każdym pogorszeniu stanu
zdrowia, uspokojenie chorego.

Problem pielęgnacyjny: możliwość wystąpienia nagłego

zatrzymania krążenia z powodu migotania komór.

Cel opieki:

•

wczesne wykrycie zaburzeń rytmu serca,

•

zapobieganie nagłym zgonom sercowym.

Działania pielęgniarskie:

•

kontrolowanie podstawowych parametrów życiowych pacjenta
(oddech, tętno, ciśnienie tętnicze krwi) oraz zapisu EKG,

•

w sytuacji migotania komór podjęcie działań resuscytacyjnych
według ERR (Europejska Rada Resuscytacji) z wykonaniem
defibrylacji elektrycznej,

•

po unormowaniu pracy serca przy wskazaniach do
wszczepienia kardiowertera-defi brylatora (ICD) przygotowanie
chorego do zabiegu. ICD to urządzenie, które wszczepia się w
okolicę lewego mięśnia piersiowego w celu zapobiegania
nagłym zgonom sercowym, potrafiące wykrywać oraz
automatycznie przerywać migotanie komór i częstoskurcz
komorowy za pomocą defi brylacji impulsem działającym
bezpośrednio na serce lub stymulacją przeciwczęstoskurczową