RYNEK KAPITAŁOWY W POLSCE
Sylwia Kopania
Katarzyna Kowalczyk
Gr FBU2
RYNEK KAPITAŁOWY W POLSCE
Sylwia Kopania
Katarzyna Kowalczyk
Gr FBU2
HISTORIA POLSKIEGO RYNKU KAPITAŁOWEGO
Polski rynek kapitałowy powstał na przełomie
XVIII w. i XIX w. Z niewielkimi przerwami,
wynikającymi głównie z działań wojennych,
pierwsza polska giełda funkcjonowała do 1939r.
Zmiany
o
charakterze
ustrojowym
i
własnościowym dokonane w Polsce po 1945r.
spowodowały, że nie istniały warunki do
reaktywowania rynku kapitałowego. Głównym
źródłem finansowania długoterminowego stały
się kredyty bankowe.
PODSTAWY PRAWNE
Do podstawowych aktów prawnych dotyczących polskiego rynku
kapitałowego można zaliczyć:
Ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi
Ustawa z dnia 4 września 2008 r. o zmianie ustawy o obrocie
instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach
wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego
systemu obrotu o spółkach
Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych
Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach
Ustawa z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych
STRUKTURA INSTYTUCJONALNA
RYNKU
Polski rynek kapitałowy, który rozwinął
się po 1989r., składa się z dwóch
równolegle funkcjonujących segmentów,
którymi są:
- rynek publiczny
- rynek niepubliczny.
UCZESTNICY RYNKU PUBLICZNEGO
KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO
Komisja Nadzoru Finansowego jest centralnym organem
administracji rządowej w sprawach: publicznego obrotu
papierami wartościowymi, działalności giełd towarowych,
giełdowych izb rozrachunkowych, maklerów giełd towarowych
oraz podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa maklerskie.
Nadzór nad Komisją sprawuje Prezes Rady Ministrów. Została
ona powołana jako organ nadzoru nad publicznym obrotem
papierami wartościowymi, instytucjami bankowymi oraz
ubezpieczeniowymi. Nadzór instytucji rynku kapitałowego
dotyczy: Giełdy, rynku pozagiełdowego, domów maklerskich,
banków prowadzących rachunki papierów wartościowych,
towarzystw funduszy inwestycyjnych, Krajowego Depozytu
Papierów Wartościowych, a także inwestorów giełdowych.
Do zadań Komisji należy:
sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem reguł uczciwego
obrotu oraz nad zapewnieniem powszechnego dostępu do
rzetelnych informacji na rynku papierów wartościowych,
inspirowanie, organizowanie i podejmowanie działań
zapewniających sprawne funkcjonowanie rynku papierów
wartościowych oraz ochronę inwestorów,
współdziałanie z innymi organami administracji rządowej,
Narodowym Bankiem Polskim oraz instytucjami i
uczestnikami publicznego obrotu w zakresie kształtowania
polityki gospodarczej państwa zapewniającej rozwój rynku
papierów wartościowych,
upowszechnianie wiedzy o zasadach funkcjonowania rynku
papierów wartościowych,
przygotowywanie projektów aktów prawnych związanych z
funkcjonowaniem rynku papierów wartościowych,
RYNEK WTÓRNY
Polski publiczny rynek wtórny składa się
z dwóch instytucji, za pośrednictwem
których dokonywany jest obrót
instrumentami rynku kapitałowego. Są
nimi:
Giełda Papierów Wartościowych w
Warszawie SA (GPW)
MTS-CeTO SA.
GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
SA
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. powstała w
kwietniu 1991 r. jako spółka Skarbu Państwa. Celem spółki jest
organizowanie publicznego obrotu papierami wartościowymi, w tym
promowanie obrotu papierami wartościowymi i upowszechnianie
informacji związanych z tym obrotem. Zadaniem spółki jest
prowadzenie giełdy papierów wartościowych. Akcjonariuszami giełdy
mogą być: domy maklerskie, Skarb Państwa, banki, towarzystwa
funduszy inwestycyjnych, zakłady ubezpieczeń oraz emitenci
papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu i
notowanych na giełdzie. Organami Giełdy są: Walne Zgromadzenie,
Rada Nadzorcza zwana Radą Giełdy, Zarząd zwany Zarządem Giełdy.
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. traktowana jest
jako miejsce: wyceny kapitału, oceny możliwości rozwojowych
podmiotów gospodarczych oraz miejsce stanowiące barometr
gospodarki.
CENTRALNA TABELA OFERT SA
Centralna Tabela Ofert S.A. powstała w 1996 r. jako
element pozagiełdowego wtórnego rynku papierów
wartościowych. Powstanie rynku pozagiełdowego wiąże się
z realizacją Programu Powszechnej Prywatyzacji.
Przedmiotem przedsiębiorstwa spółki jest prowadzenie
Centralnej Tabeli Ofert, jej obsługi operacyjnej oraz
prowadzenie innej działalności wspierającej rozwój
regulowanego rynku pozagiełdowego. Celem spółki jest
organizowanie regulowanego pozagiełdowego publicznego
obrotu papierami wartościowymi i innymi instrumentami
finansowymi, w tym gromadzenie, przedstawianie i
udostępnianie informacji o ofertach i transakcjach
zawartych na regulowanym rynku pozagiełdowym.
KRAJOWY DEPOZYT PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH SA
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.
funkcjonuje jako samodzielny podmiot od 1994 r. W jego rejestrach
znajdują odzwierciedlenie wszystkie transakcje zawierane na rynku, a
także zmiany cech papierów wartościowych i emisji. Przechowywanie
papierów wartościowych i dokonywanie rozliczeń zawartych transakcji
odbywa się w formie zapisów komputerowych, co wynika z
dematerializacji papierów wartościowych.
Głównym zadaniem KDPW jest prowadzenie depozytu papierów
wartościowych, w tym rejestrowanie papierów wartościowych
dopuszczonych do publicznego obrotu, nadzorowanie zgodności
wielkości emisji z liczbą papierów wartościowych znajdujących się w
obrocie, nadzorowanie obsługi realizacji zobowiązań emitentów
wobec właścicieli papierów wartościowych (np. dywidendy z akcji,
odsetek z obligacji), rozliczanie transakcji zawieranych na rynku
papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych.
RYNEK NIEPUBLICZNY
Sposób funkcjonowania tego segmentu rynku jest
następujący:
- potencjalny emitent zgłasza zapotrzebowanie na
usługę emisji do domu maklerskiego;
- pośrednik rozprowadza papiery wartościowe na
rynku pierwotnym w fomie prywatnej emisji
papierów wartościowych; w razie trudności z
rozprowadzeniem, sam przejmuje pakiet papierów
wartościowych
- późniejszy obrót wtórny organizuje biuro
maklerskie organizujące emisję.
INDEKSY GPW
GPW publikuje 18 indeksów. Wartości WIG20, WIG20short,
WIG20lev,mWIG40, sWIG80 i WIG są publikowane w trakcie
trwania notowań ciągłych, pozostałych indeksów trzykrotnie w
trakcie sesji giełdowej – są to WIG-PL oraz indeksy sektorowe.
Ponadto Giełda publikuje wartości indeksu RESPECT.
Indeksy WIG20 i mWIG40 są instrumentami bazowymi dla
kontraktów terminowych, a indeks WIG20 również dla opcji
notowanych na GPW.
W skład wszystkich indeksów giełdowych mogą wejść spółki,
które spełnią następujące bazowe kryteria:
- liczba akcji w wolnym obrocie większa od 10%
- wartość akcji w wolnym obrocie większa od 1 mln EUR
- spółka nie może być oznaczona w sposób szczególny.
Indeks WIG20 – obliczany od 16 kwietnia 1994 r., na podstawie
wartości portfela akcji 20 najwiekszych i najbardziej płynnych
spółek z Giełdy. Pierwsza wartość indeksu wynosiła 1000 pkt.
WIG20 jest indeksem typu cenowego, co oznacza że przy jego
obliczaniu bierze się pod uwagę jedynie ceny zawartych w nim
transakcji, a nie uwzględnia się dochodów z tytułu dywidend.
Indeks mWIG40 – jest kontynuacją indeksu MIDWIG i jest
obliczany od 31 grudnia 1997 r. Obejmuje 40 średnich spółek
notowanych na GPW. Jest indeksem typu cenowego. W indeksie
mWIG40 nie uczestniczą spółki z indeksów WIG20 i sWIG80 oraz
spółki zagraniczne notowane jednocześnie na Giełdzie i innych
rynkach o wartości rynkowej w dniu rankingu powyżej 1 mld
EUR.
Indeks sWIG80 – jest kontynuacją WIRR obliczanego od 31
grudnia 1994r. Obejmuje 80 małych spółek notowanych na GPW.
Jest to indeks typu cenowego
Indeks WIG – pierwszy indeks giełdowy. Jest obliczany od 16
kwietnia 1991. Obecnie WIG obejmuje wszystkie spółki
notowane na GPW, które spełnią bazowe kryteria uczestnictwa w
indeksach. Jest to indeks dochodowy.
Indeksy sektorowe – Giełda oblicza subindeksy sektorowe
indeksu WIG. Obejmują one spółki z różnych sektorów
gospodarczych np. banki, budownictwo, chemia, deweloperzy,
energia, informatyka, media, paliwa, spożywczy,
telekomunikacja. Wartości tych indeksów pozwalają ocenić
efektywność inwestowania w zależności od sektora gospodarki.