Bilans płatniczy (BP) danego kraju jest 

zestawieniem w ujęciu księgowym 

wszystkich transakcji gospodarczych 

dokonanych między rezydentami krajowymi 

a zagranicą w danym okresie, zazwyczaj w 

ciągu 1 roku.

 

• Pozwala on na ocenę sytuacji płatniczej kraju w 

kontaktach z otoczeniem  zewnętrznym.

• Za rezydentów określonego kraju uznaje się 

osoby na stałe zamieszkujące na jego terytorium 

oraz przedsiębiorstwa działające tam  jako 

podmioty prawa krajowego.

• Przy sporządzaniu bilansu płatniczego 

obowiązuje zasada podwójnego zapisu: wszystkie 

transakcje są zapisywane podwójnie, tj. po 

stronie debetowej (-), tj. „winien” i kredytowej 

(+), tj. „ma”.

Konstrukcja bilansu płatniczego 



 Transakcje po stronie debetowej np. 

zakup zagranicznych towarów  
płatność dla podmiotów zagranicznych



 Transakcje po stronie kredytowej np. 

eksport towarów krajowych  płatność 
dla podmiotów krajowych

Przykłady transakcji



 Niemiecki konsument importuje 

amerykańskie produkty - transakcja 
po stronie kredytowej w bilansie 
obrotów bieżących USA



 Amerykańska firma kupuje japońską 

fabrykę- transakcje po stronie 
debetowej na rachunku obrotów 
finansowych

Przykład

• Telefon wyprodukowany przez włoską firmę Mafia, opłata za 

zakup czekiem opiewającym 1200 $:

• Płatność związana z zakupem telefonu od zagranicznego 

rezydenta zostaje zapisana na amerykańskim rachunku 
obrotów bieżących ze znakiem ujemnym;

• Musi pojawić się zapis równoważący po stronie kredytowej – 

przedstawiciel handlowy włoskiej firmy Mafia deponuje czek 
na rachunku włoskiej firmy Mafia w Ctibanku w USA;

• Włoska firma Mafia nabyła, zaś Citibank sprzedał, 

amerykańskie aktywa – depozyt bankowy = 1200 $;

• Transakcja (1200$) zostanie zapisana po stronie kredytowej 

na amerykańskim rachunku obrotów finansowych;

• Transakcja spowoduje dwa znoszące się zapisy w 

amerykańskim bilansie płatniczym;

Kredyt

Debet

Zakup telefonu

(rachunek obrotów 

bieżących, import 

towarów przez 

USA)

- 1 000 $

Sprzedaż depozytu 

bankowego przez 

Citibank 

(rachunek obrotów 

finansowych, 

eksport aktywów 

przez USA)

+ 1 000 $

• Wlk. Brytania dokonuje transferu kapitału w 

wysokości 10 000$ do Kenii, co zostaje 
zapisane jako 

– 10 000$. 

Towarzyszący 

zapis kredytowy odnotowany jest na 
rachunku obrotów finansowych i przybiera 
formę 

zmniejszenia

 o    

10 000$ 

zasobu 

brytyjskich aktywów za granicą  (jest to 
„eksport” aktywów netto, a zatem zapis 
jest ze znakiem 

dodatnim 

w bilansie 

płatniczym).

Przykład - rozwiązanie

Kredyt

Debet

Umorzenie długu 

przez bank 

brytyjski 

(rachunek obrotów 

kapitałowych, 

brytyjska płatność 

transferowa)

- 10 000 $

Spadek należności 

banku  w  Kenii

(rachunek obrotów 

finansowych, 

eksport aktywów 

przez Wlk. 

Brytanię)

+ 10 000 $

Bilans obrotów bieżących



Bilans handlu towarami



Bilans handlu usługami



Bilans dochodów



Bilans transferów jednostronnych

Rachunek obrotów 

kapitałowych



Transakcje w wyniku których dochodzi do 
transferu majątku między krajami



Przykład - umorzenie długu