Dysfunkcje seksualne
i dewiacyjne zachowania
seksualne
UM
WWL|S/5
Dysfunkcje seksualne
i dewiacyjne zachowania
seksualne
UM
WWL|S/5
Zachowania seksualne, dysfunkcje i zaburzenia
Poglądy na to co jest w życiu seksualnym normalne, a co już
nie jest normą, zmniejszają się w zależności od czasu i
miejsca.
To co w jednym społeczeństwie jest uznawane za dewiację,
to gdzie indziej uważa się za normę.
W przeszłości potępiano seks przedmałżeński, masturbację,
seks oralny oraz homoseksualizm. Obecnie większość ludzi
traktuje takie zachowania jako zupełnie naturalne.
Obecnie praktyki seksualne w naszym społeczeństwie są
bardziej różnorodne niż dawniej, co doprowadziło do
rozszerzenia pojęcia normy seksualnej.
Przyjmuje się, że istnieją 3 podstawowe kategorie problemów
seksualnych:
a) Dysfunkcje seksualne
b) Parafilie (zaburzenia preferencji seksualnych)
c) Transeksualzim
Prawidłowe funkcjonowanie seksualne
Zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet reakcja seksualna przebiega w
trzech fazach:
Faza pożądania
Faza pobudzenia erotycznego
Orgazm
W wyniku dysfunkcji seksualnej w każdej z nich może dochodzić do
zaburzeń uniemożliwiających odbycie prawidłowego stosunku
seksualnego.
Dysfunkcja seksualna może wystąpić:
W fazie pożądania (obniżony poziom fantazji i zainteresowań w
zakresie aktywności seksualnej lub ma miejsce zupełny ich brak)
W fazie podniecenia (mężczyzna nie może osiągnąć lub utrzymać
wzwodu, a u kobiet nie dochodzi do zwilżenia i nabrzmienia
narządów płciowych mimo adekwatności sytuacji seksualnej)
W fazie orgazmu (u kobiet może wystąpić zupełny jego brak, u
mężczyzn zaś może wystąpić przedwczesny wytrysk)
Dysfunkcje seksualne
Funkcje seksualne uwarunkowane są czynnikami:
Biologicznymi
Psychologicznymi
Społecznymi
Na zachowania seksualne człowieka wpływają:
Zewnętrzne i wewnętrzne narządy płciowe
Hormony
Neurohormony
Dynamiczne czynniki intrapsychiczne
Relacje interpersonalne
Warunki społeczno-ekonomiczne
Czynniki kulturowe
Zakłócenie któregokolwiek z tych czynników może prowadzić do
zaburzenia funkcji seksualnych.
c.d. Dysfunkcje seksualne
Powtarzające się epizody dysfunkcji seksualnej
stają się źródłem niepokoju i obaw co do własnej
wydolności seksualnej, które nasilają i
podtrzymują tę dysfunkcję.
Dysfunkcje seksualne dzielimy na:
Pierwotne (t. j. utrzymujące się od początku
aktywności seksualnej)
Wtórne (t. j. pojawiające się po okresie
prawidłowego funkcjonowania)
Sytuacyjne (tzn. ograniczone do określonego
partnera lub sytuacji)
Dysfunkcje w zakresie wzwodu u mężczyzn
Polega na powtarzającej się niezdolności do osiągnięcia lub utrzymania
wzwodu w celu odbycia stosunku seksualnego. Stan ten bywa nieraz
przyczyną upokorzeń i frustracji, bowiem w większości kultur sprawność
seksualna jest wyznacznikiem samooceny. Brak wzwodu może doprowadzić do
poczucia braku własnej wartości i depresji. W takich przypadkach mężczyzna
myśli, czy i tym razem nie uda mu się osiągnąć wzwodu, co pomyśli partnerka.
Te obawy jeszcze bardziej utrudniają utrzymanie wzwodu.
Dysfunkcje w zakresie wzwodu mogą być:
Pierwotne (nigdy nie mieli wzwodu lub nie mogli go przedłużyć na tyle aby
odbyć stosunek)
Wtórne (utracili tę zdolność)
Sytuacyjne (mężczyzna osiąga wzwód tylko z wybranymi partnerkami)
Globalna (brak erekcji niezależnie od partnerki i okoliczności)
Jednorazowe niepowodzenie w żadnym wypadku nie świadczy o dysfunkcji
wzwodu. Może się to przytrafić w chwilach zdenerwowania lub zmęczenia. O
dysfunkcji mówimy tylko wtedy, gdy brak wzwodu powtarza się. Każdy
mężczyzna od czasu do czasu może cierpieć na brak wzwodu lub jego zanik
przed odbyciem stosunku.
Dysfunkcje w zakresie wzwodu u mężczyzn
Większość mężczyzn okresowo miewa wytrysk przedwczesny, czyli wcześniej niż
życzyłaby sobie partnerka. Nie nazywamy tego jednak wytryskiem przedwczesnym.
O przedwczesnym wytrysku mówimy wtedy, gdy mężczyzna przejawia stałą
niezdolność do kontroli wytrysku. Jest to najczęstszy problem seksualny u mężczyzn.
Wyróżnia się następujące rodzaje zaburzeń wytrysku:
Zbyt przedwczesny wytrysk Aby zdefiniować przedwczesny lub opóźniony
Przedwczesny wytrysk wytrysk, nie zależy kierować się określonym
Zbyt wczesny wytrysk przedziałem czasowym i mówić, że wytrysk przed
Wytrysk opóźniony upływem 30 sek. jest przedwczesny, a po 30 min.
Brak wytrysku - opóźniony.
Przedwczesny wytrysk nieleczony może prowadzić do wtórnej dysfunkcji w zakresie
wzwodu.
Zaburzenia wytrysku mogą prowadzić do nieudanego współżycia seksualnego ze
wszystkimi tego konsekwencjami.
Mężczyzna, który zakłada i boi się, że dozna wytrysku przy pierwszym pobudzeniu
seksualnym, zazwyczaj doprowadzi do tego.
Wytrysk opóźniony jest problemem niż wytrysk przedwczesny i mówimy wówczas, gdy
mężczyzna ma znaczne trudności w osiągnięciu orgazmu podczas stosunku.
Odroczenie orgazmu u mężczyzn nie stawia ich w uprzywilejowanej pozycji, bo
partnerka może czuć się odrzucona lub nieatrakcyjna seksualnie.
Dysfunkcje w zakresie orgazmu u kobiet
Są kobiety, którym nie udaje się osiągnąć trzeciej fazy reakcji seksualnej, jaką jest
orgazm. Łatwość z jaką poszczególne kobiety przeżywają orgazm układa się na
kontinuum. Na jednym końcu mieszczą się kobiety, którym do osiągnięcia orgazmu
wystarczy silna fantazja erotyczna i nie potrzebują żadnej fizycznej stymulacji. Inne
kobiety szczytują podczas intensywnej gry miłosnej, a jeszcze inne dochodzą do
orgazmu podczas stosunku seksualnego. Wreszcie są kobiety, które nie są w stanie
osiągnąć orgazmu bez długotrwałego i intensywnego drażnienia łechtaczki.
Ocenia się, że około 10% dorosłych kobiet, nigdy nie osiągnęło orgazmu, mimo licznych
sytuacji, podczas których doznawały stymulacji seksualnej – anorgazmia.
Wg Andersona kobiety, które nie przeżywają orgazmu często odczuwają silny popęd
seksualny, a gra miłosna sprawia im przyjemność.
Brak orgazmu ma charakter:
Pierwotny (nigdy nie miała orgazmu)
Wtórny (utraciła zdolność przeżywania orgazmu)
Sytuacyjny (osiąganie orgazmu podczas masturbacji, a nie występuje podczas
stosunku seksualnego).
Jest to jedna z najczęstszych dysfunkcji seksualnych u kobiet oceniana na około 30-
80% populacji, aczkolwiek w ostatnich latach zauważa się wyraźną poprawę w wyniku
wzrostu poziomu uświadomienia seksualnego.
Najczęstsze przyczyny: zaburzenia nerwicowe, depresyjne, hormonalne, choroby
somatyczne, leki, stres, zaburzenia seksualne partnera.
Leczenie dysfunkcji seksualnych
Szacuje się, że około 80% mężczyzn wykazuje różnego rodzaju dysfunkcje
seksualne. Około 50% małżeństw cierpi z powodu jakiegoś problemu
seksualnego. Przeważnie tłem problemów seksualnych jest całościowy
kontekst relacji pomiędzy dwojgiem osób. Kiedy pojawiają się problemy we
współżyciu seksualnym, wiele innych aspektów wzajemnego związku dwojga
ludzi zaczyna się rozpadać i szwankować (i na odwrót).
Seksuolodzy często obserwują, że kryją się za nimi bardzo zasadnicze
komplikacje we wzajemnych relacjach: trudności związane z miłością,
czułością, szacunkiem, uczciwością i.t.p.
Rozwiązanie tych problemów pozwala na pełniejszy rozkwit więzi seksualnej.
W okresie ostatniego ćwierćwiecza poczyniono znaczne postępy w leczeniu
problemów w zakresie orgazmu i pobudzenia seksualnego mających podłoże
psychologiczne.
Brak poprawy po krótkoterminowej terapii stwierdza się jedynie u około 25%
pacjentów.
Leczenie polega głównie na usunięciu wszystkich przyczyn leżących u
podłoża lub podtrzymujących zahamowanie pożądania seksualnego (konflikty
małżeńskie, depresja, zmiana przyjmowanych leków z powodu innych
schorzeń). Niekiedy konieczne jest zastosowanie leczenia hormonalnego.
c.d. Leczenie dysfunkcji seksualnych
Bezpośrednia terapia seksualna polegająca na:
Inaczej definiowanym problemie, nie nazywa się ich „nerwicą”,
ani „chorobą” lecz „dysfunkcją o ograniczonym zakresie”.
Osoby poddawane bezpośredniej terapii seksualnej ćwiczą swe
zachowania seksualne pod systematycznym kierunkiem
terapeutów.
Otrzymują fachwy przepis, wyjaśniający, jak problem rozwiązać
i razem ćwiczą określone zachowania seksualne.
Podstawową zasadą jest, że pacjentów nie leczy się
indywidualnie lecz od początku traktuje się ich jako parę.
W przypadku braku podniecenia u kobiet i dysfunkcji w
zakresie wzwodu u mężczyzn główną strategią bezpośredniej
terapii seksualnej jest koncentracja zmysłowa opierająca się na
założeniu, że lęk podczas stosunku blokuje możliwość
osiągnięcia podniecenia i przeżywania przyjemności.
c.d. Leczenie dysfunkcji seksualnych
Wytrysk przedwczesny
– wyjaśnia się pacjentowi mechanizm
przedwczesnej ejakulacji, a udzielenie wsparcia i porada niekiedy
okazują się wystarczające. Zaleca się zwiększenie częstości
współżycia, co pozwala zmniejszyć napięcie seksualne.
Technika „
stop-start
” wg Masters i Johnson – polega na stymulacji
prącia ręcznie lub w trakcie stosunku, aż do chwili, gdy pacjent czuje,
że za chwilę dojdzie do wytrysku. Sygnalizuje to partnerce, która
przerywa pobudzanie na 20-30 sekund. Partnerzy powtarzają to
ćwiczenie początkowo pobudzając prącie ręką, a następnie podczas
współżycia, przerywając trzykrotnie stosunek. Podczas czwartego
pobudzenia może już dojść do orgazmu. Powtarzając ten sposób
kilkakrotnie, pacjent uczy się kontrolować podniecenie seksualne
(przez 5-10 minut, a nawet dłużej) w ponad 95% przypadków.
Farmakoterapia:
SSRI – (paroksetyna 20-40 mg) lub (sertralina 50-100 mg) na noc
skutecznie zapobiega przedwczesnemu wytryskowi.
Dewiacje seksualne
Kiedy wybór obiektu seksualnego jest tak zaburzony, że upośledza
zdolność do prawidłowego erotycznego związku miedzy dwoma
osobami płci przeciwnej mówimy o dewiacji seksualnej.
Dewiacje seksualne obejmują cały szereg niezwykłych obiektów i
sytuacji wywołujących u niektórych osób podniecenie seksualne.
Do najczęściej występujących dewiacji zaliczamy:
a) Podniecanie się na widok damskiej bielizny, czy pantofelków
b) Zadawanie i doznawanie bólu
c) Oglądactwo
Do bardziej osobliwych dewiacji zaliczamy:
a) Upodobanie do ludzkich odchodów (kał lub mocz)
b) Zwłok ludzkich
c) Amputowanych kończyn
Rodzaje dewiacji seksualnych
Wyróżniamy 3 kategorie dewiacji seksualnych:
1) odczuwanie podniecenia seksualnego wobec obiektów nieożywionych i preferencja
takich obiektów np.:
Fetyszyzm (kontakt z częściami ubiorów)
Transwestytyzm (satysfakcja w wyniku przebierania się w odzież drugiej płci)
Ciswestytyzm (ubieranie się w odzież własnej płci, ale typową dla innego wieku biologicznego)
Ekskrementofilia (kontakt z kałem)
Homeowestytyzm (ubieranie się w odzież tej samej płci)
Pigmalionizm (podniecenie seksualne na widok np. rzeźby, obrazu)
Pirolagnia (satysfakcja seksualna na widok pożaru)
Retifizm (odmiana fetyszyzmu a fetyszem są wyroby ze skóry)
Urolagnia (kontakt z moczem drugiej osoby)
Wampiryzm (kontakt z krwią partnerów w formie jej wypijania)
2) odczuwanie podniecenia seksualnego w sytuacjach związanych z cierpieniem i
upokarzaniem:
Sadyzm (satysfakcja seksualna w wyniku zadawania cierpienia)
Masochizm (przyjemność w wyniku odczuwania cierpienia, bólu, upokorzenia, dręczenia)
Biczowanie (chłostanie ciała)
Flagellantyzm (biczowanie partnera)
Zoosadyzm (satysfakcja seksualna z dręczenia zwierząt)
c. d. Rodzaje dewiacji seksualnych
3) odczuwanie podniecenia seksualnego wobec partnerów nie wyrażających
zgody na współżycie seksualne oraz preferencja takich partnerów:
Ekshibicjonizm (obnażanie się przed partnerami płci przeciwnej)
Oglądactwo (podglądanie narządów płciowych płci przeciwnej i czynności
seksualnych)
Kaudalezizm (pokazywanie własnej, darzonej uczuciem, nagiej partnerki innym
mężczyznom)
Ocieractwo (dotykanie członkiem kobiet w sytuacji tłoku)
Pedofilia (kontakty z dziećmi)
Inne zachowania dewiacyjne
Eksauderyzm (podsłuchiwanie przebiegu stosunku innych osób)
Gerontofilia (stosunek z partnerem w wieku starczym)
Heterochromofilia (stosunki z partnerem o innym kolorze skóry)
Klismafilia (osiąganie orgazmu w następstwie wlewu do odbytu)
Nekrofilia (stosunek ze zwłokami)
Partenofilia (satysfakcja seksualna w kontakcie z dziewicą)
Sodomia (stosunki ze zwierzętami)
Tanatofilia (satysfakcja seksualna w trakcie marzeń o własnej śmierci, pogrzebie)
Triolizm (układ – 2 kobiety z 1 mężczyzną lub 2 mężczyzn z jedną kobietą)
Zaburzenia identyfikacji płciowej
Transseksualizm – nie jest dewiacją, lecz wybrykiem
natury polegającym na tym, że człowiek, który ma
zakodowana płeć w mózgu w następstwie zaburzeń
hormonalnych w życiu płodowym zostaje wyposażony
w garnitur atrybutów anatomicznych płci przeciwnej.
Zdiagnozowanie przez lekarzy transseksualizmu jest
podstawą
do
zmiany
metryki
urodzenia
i
przeprowadzenia kuracji hormonalnej oraz operacji
zmiany płci.
Szacuje się, że w Polsce: 1 transseksualny chłopiec
rodzi się na 57 tys., 1 transseksualna dziewczyna na
17 tys.
Koszty zmiany płci wynoszą: 12-20 tys.
Nietypowa orientacja seksualna
Orientacji seksualnej samej w sobie nie należy uważać
za zaburzenie.
Homoseksualizm – polega na osiąganiu satysfakcji
seksualnej przez kontakt z partnerem tej samej płci.
Wyróżnia się różne postacie homoseksualizmu:
a) Pederastia (stosunki doodbytnicze)
b) Efebofilia (starszy mężczyzna i chłopiec)
c) Korofilia (starsza kobieta i dziewczyna)
d) Miłość lesbijska (kobieta z kobietą)
Homoseksualizm
w
ocenie
większości
badaczy
obejmuje 5% populacji.
Podsumowanie
Wyróżniamy
3
podstawowe
kategorie
problemów
seksualnych:
dysfunkcje
seksualne,
dewiacje
i
transseksualizm.
Reakcje seksualne kobiet i mężczyzn przebiegają podobnie i
składają się z 3 faz: pragnienia erotycznego z pobudzeniem,
podniecenia seksualnego i orgazmu. Każda z faz może ulec
zaburzeniu, a także mogą być zaburzone wszystkie 3 fazy.
O dysfunkcji seksualnej mówimy wtedy, gdy zakłócenie
dotyczy popędu seksualnego, podniecenia seksualnego lub
orgazmu. U kobiet są to: brak wystarczającego popędu, brak
podniecenia w czasie stosunku, rzadko występujący orgazm
lub jego brak. U mężczyzn są to: przedwczesny wytrysk lub
opóźniony wytrysk lub zaburzenia wzwodu członka.
Dysfunkcje seksualne można wyleczyć stosując bezpośrednią
terapię seksualną oraz koncentrację zmysłową.
Dewiacje seksualne polegają na odczuwaniu pożądania
seksualnego wobec obiektów niezwykłych lub dziwacznych.
Dewiant odczuwa pożądanie seksualne wobec obiektów innych
niż człowiek – zwykle są to fetysze.
Inną dewiacją jest transwestytyzm.
Do dewiacji zalicza się sadomasochizm oraz ekshibicjonizm,
pedofilię, podglądactwo, czyli czerpią satysfakcję seksualną
wobec partnerów, którzy nie wyrazili zgody na kontakt seksualny.
Dewiacje trwają nieraz do końca życia, a wynikać mogą z
wytworzenia więzi emocjonalnej, wzmocnionej i nasilonej w
wyniku określonych fantazji seksualnych na temat obiektu.
Dewiacje są bardzo trudne do wyleczenia. Niekiedy pewne,
pozytywne efekty osiąga się stosując techniki z kręgu terapii
behawioralnej i kastracji hormonalnej.
Transseksualizm, to zaburzenie, w którym mężczyzna przekonany
jest, że w rzeczywistości jest kobietą uwięziona w męskim ciele
lub odwrotnie. Transseksualista dąży do pozbycia się własnych
narządów płciowych i życia zgodnie z rolą seksualną właściwą dla
płci przeciwnej.