Wpływ 
składników 
żywności na 
organizm

Składniki odżywcze

Składniki odżywcze

budulcowe

energetyczne

regulujące

dostarczają 

organizmowi materiału 

m.in. do budowy 

tkanek

stanowią główne 

źródło energii 

potrzebnej do pracy 

mięśni

pomagają regulować 

procesy zachodzące w 

organizmie, np. proces 

trawienia

-białka i niektóre sole 

mineralne, np. CaCO

3

, 

Ca

3

(PO

4

)

2

-sacharydy i tłuszcze

-witaminy, woda, sole 

mineralne, niektóre 

białka (enzymy i 

hormony)

Ilość składników odżywczych w produktach żywnościowych 

określa wartość odżywcza, którą najczęściej wyraża się w 
g/100g produktu.

Z kolei wartość energetyczna pokarmu to ilość energii, jaką 

organizm może przyswoić w wyniku jego strawienia.

Białka 

Białka mają następujące funkcje :
-transport 
-magazynowanie
-kontrola przenikalności błon 
-ruch 
-wytwarzanie i przekazywanie impulsów nerwowych 
-kontrola wzrostu i różnicowania 
-immunologiczna 
-budulcowa 
-regulacyjna  

Skład pierwiastkowy 
białek 



Węgiel - 50%-55%



Tlen - 19 %-24 %



Azot - 15 %-18 %



Wodór - 6 %-8 %



Siarka - 0.3 %-3 %



Fosfor - 0 %-0.5 % 

Właściwości fizyczne i chemiczne 
 białek 



Białka przy ogrzewaniu w roztworze, a 
tym bardziej w stanie stałym , ulegają , 
powyżej pewnej temperatury , 
nieodwracalnej denaturacji , czyli 
ścinaniu białek .



Ulegają również charakterystycznej dla 
siebie reakcji ksantoproteinowej , ze 
stężonym kwasem azotowym . W wyniku 
reakcji powstaje żółte zabarwienie .  

Tłuszcze 



Tłuszcze spełniają w diecie 
człowieka szereg ważnych ról . 
Przede wszystkim dostarczają 
znaczną ilość energii od 20 do 35 % 
. Z jednego grama tłuszczu 
organizm ludzki pozyskuje około 
37,7kJ energii , czyli dwa razy 
więcej niż z białka i sacharydów . 

To związki węgla, wodoru i tlenu. Można je 
podzielić na:

-monosacharydy, np. glukoza, fruktoza,
-oligosacharydy, np. disacharydy – sacharoza, 

maltoza, laktoza,

-polisacharydy, np. skrobia, celuloza.

Najczęściej w życiu codziennym wykorzystuje się 
sacharozę otrzymywaną z buraków cukrowych i 
trzciny cukrowej. Skrobia występuje głównie w 
bulwach ziemniaków i nasionach zbóż.

Sacharydy

Dzienne spożycie tłuszczów w 
stosunku do wieku . 



Kobiety 



a) 10-12 lat – 62g do 74g



b) 16-18 lat – 72g do 95g



c) 26-61 lat – 57g do 97g 



Mężczyźni 



a) 10-12 lat – 65g do 81g 



b) 16-18 lat – 82g do 117 g



c) 26-61 lat – 73g do 120g 

Głównym składnikiem organizmu człowieka jest 
woda. Wchodzi w skład krwi, płynów komórkowych 
i limfy. Pełni również rolę transportową w 
organizmie oraz chroni go przed przegrzaniem.
Witaminy to związki organiczne niezbędne do 
prawidłowego funkcjonowania organizmu. 
Większość zwierząt i roślin wytwarza je 
samodzielnie. Organizm człowieka nie jest do tego 
zdolny, więc trzeba mu je dostarczać wraz z 
pożywieniem.
Sole mineralne pełnią w organizmie funkcje 
budulcową i regulującą. Ich niedobór może 
prowadzić do poważnych zaburzeń, m.in. do 
spadku aktywności fizycznej, zaburzeń snu czy 
skurczy mięśni.

Składniki soli mineralnych

-Magnez (prawidłowa praca mięśni i nerwów, serca i mózgu, aktywuje 

enzymy)

-Wapń (tworzenie tkanki kostnej)
-Mangan (utrzymanie prawidłowej struktury kości, łagodzi stres, 

poprawia nastrój i pamięć)

-Żelazo (składnik hemoglobiny, zapewnia dostęp tlenu do wszystkich 

komórek ustroju)

-Jod (zapewnia prawidłowe funkcjonowanie tarczycy)
-Cynk (niezbędny do prawidłowej syntezy białek i kwasów 

nukleoidowych)

-Sód (reguluje gospodarkę wodną, zapewnia napięcie tkanek, a tym 

samym jędrność skórze, zwiększa wydzielanie soków trawiennych)

-Chrom (odgrywa ważną rolę w metabolizmie sacharydów, warunkuje 

intensywne działanie insuliny)

-Glin (jest toksyczny dla organizmu człowieka)